Posted on 26 jun 2024

/ off

ETIOPIJA – Lalibela

LALIBELA

Crkve kralja kojeg su volele pčele

između 1137. i 1270, Etiopijom je iz Lalibele vladala dinastija Zagaj (Zagwe). Tokom boravka u u ovoj zemlji, posetili smo čuvene crkve Lalibele u etiopskom gorju na 2500 metara nadmorske visine, i upoznali se s hrišćanstvom veoma drugačijim od onog koje poznajemo. Čuveni verski kompleks sastavljen iz jedanaest crkvi, dospeo je na listu Uneskove svetske kulturne baštine još 1978. godine, i jedno je od čak jedanaest mesta u Etiopiji, na ovoj prestižnoj listi. Prema predanju, crkve iz XII i XIII veka, u obliku monolitnih i semi-monolitnih stena, ali i onih uklesanih u brdo, sazidao je lokalni kralj Gebre Meskel Lalibela. Lalibela je navodno bio rođen istog datuma kao i Isus Hrist, a od Lalibele je želeo da napravi „Novi Jerusalim“. Gradić Lalibela, jedno je od najvažnijih mesta hodočašća hrišćanskih pravoslavnih vernika u Etiopiji, koji su najveća verska zajednica u zemlji, i čine oko 43% ukupne populacije.

Najčuvenija od jedanaest crkvi Lalibele, Crkva-kuća Svetog Đorđa (Bete Giorgis) – reč „bete“ je semitskog porekla, jer kao i na semitskim jezicima – na arapskom (beit) i na hebrejskom (bet), znači „kuća“ (većina zvaničnih etiopskih jezika su semitskog porekla). U Etiopiji „bete“ se upotrebljava i za reč „crkva“, na primer, u punom nazivu Etiopske pravoslavne crkve – Ethiopian Orthodox Tewahido Bete Christian

Sveštenik drži Bibliju ispisanu amharskim jezikom, jednim od pet zvaničnih jezika Etiopije © Ivana Dukčević

Devojčica iz Lalibele © Ivana Dukčević

Zalazak sunca nad etiopskim gorjem, na nadmorskoj visini od 2500 metara © Ivana Dukčević

Lalibela, sveštenik, u Crkvi Oca Libanca (Bete Abba Libanos) – osim naziva, etiopsko pravoslavlje nema nikakve veze s onim kod nas, i nastalo je prilikom prvog raskola u Crkvi, u IV i V veku (Istočno ili Orijantalno pravoslavlje – Nikejski i Carigradski sabor) © Ivana Dukčević

Detalji Crkve Svetog Đorđa (Bete Giorgis) © Ivana Dukčević

Kako izgleda prilaz čuvenoj Crkvi Svetog Đorđa, ukopanoj u zemlju…

Sveštenik u Crkvi-kući Mihailove golgote (Bete Golghota Mikael) – običaji etiopskog pravoslavlja između ostalog uključuju i izuvanje pre ulaza u crkvu, zabranu konzumiranja svinjetine (kao kod ostalih Semita – Arapa i Jevreja), i obrezivanje dečaka © Ivana Dukčević

Ptica u hotelskoj bašti © Ivana Dukčević

u saradnji sa

www.mangatrip.rs

🇪🇹

Tekst i fotografije, materijal su za knjigu koja je u procesu publikacije, i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta i fotografija, bez dozvole autora.

Na našem putovanju Etiopijom, nekoliko puta leteli smo avionima iz Adis Abebe, do lokalnih destinacija širom zemlje. S obzirom da u većini slučajeva, međusobni letovi između gradova u Etiopiji ne postoje, svaki let između dva mesta, podrazumevao je prvo let do prestonice, i zatim novi let do druge destinacije, u ovom slučaju: Mekele – Adis Abeba – Lalibela © Ivana Dukčević

U martu 2019, treći po redu i poslednji pad aviona Boeing 737 MAX na svetu, desio se u Etiopiji, s avionom koji je poleteo s Međunarodnog areodroma Bole u Adis Abebi. Nakon tog pada, svi avioni 737 MAX širom sveta su prizemljeni, a Boeing je priznao da ovaj tip aviona ima grešku. Krajem 2020, Boeing je ustvrdio da je uspeo da pronađe i popravi grešku, te su avioni Boeing 737 MAX, širom sveta ponovo poleteli. Prvi put u životu, letela sam ovim tipom aviona upravo s Međunarodnog aerodroma Bole, iz Adis Abebe ka Lalibeli.

Aerodrom Lalibela © Ivana Dukčević

Panorama jednog dela Lalibele © Ivana Dukčević

Deca Lalibele © Ivana Dukčević

Jedna od mnogobrojnih kafedžinica u kojoj se etiopska kafa služi uz obaveznu ceremoniju spravljanja kafe © Ivana Dukčević

Etno-restoran u gradu, u koji rado svraćaju malobrojni strani turisti © Ivana Dukčević

Školarke iz Lalibele © Ivana Dukčević

Žene posle sahrane – bele, pamučne marame od gaze, obavijaju se prilikom svečanosti (svadbe, sahrane, krštenja), i prilikom odlaska u crkvu © Ivana Dukčević

Deca Lalibele

Dobrodošli u crkve Lalibele, uklesane u steni… © Ivana Dukčević

Suveniri © Ivana Dukčević

Na severu zemlje, u gorju regije Amhara, posetili smo čuveni kompleks sastavljen iz jedanaest crkvi Lalibele, koje su na listi Uneskove svetske kulturne baštine od 1978. godine © Ivana Dukčević

S vrha jednog od brda u Lalibeli, vide se dve nove nadstrešnice, koje pokrivaju stare crkve © Ivana Dukčević

Bogorodičina crkva (Bete Maryam), jedna od crkvi Lalibele, ukopana i slobodno stojeća © Ivana Dukčević

Bogorodičina crkva (Bete Maryam) – originalni krst kralja Lalibele / Iako nije bio plave krvi, još kao dete, Lalibela je privlačio pažnju. Ime “Lalibela”, što znači “onaj koji jede med”, dobio je kada ga je, tražeći ga, majka najzad pronašla u pećini, s medom i rojem pčela, koje su letele oko njega i nisu ga dirale. © Ivana Dukčević

Bogorodičina crkva (Bete Maryam) – Iako većina crkvi nije oslikana freskama, ova ima dekoracije u vidu freski i reljefa © Ivana Dukčević

Biblija na amharskom, zvaničnom jeziku regije Amhare i jednom od pet zvaničnih jezika Etiopije © Ivana Dukčević

Sveštenik u Crkvi Hrista Spasitelja (Bet Medhane Alem) – etiopski hrišćani, krste se kao katolici, s leva na desno © Ivana Dukčević

Dekoracija Bogorodičine crkve (Bete Maryam) © Ivana Dukčević

Sveštenici i vernici, prilikom posete crkvi odevaju se u belu odeću © Ivana Dukčević

Crkva-kuća Emanuela (Biete Amanuel) © Ivana Dukčević

Crkva-kuća Emanuela (Biete Amanuel)…

Zanimljivo oslikana Bogorodičina crkva (Bete Maryam) © Ivana Dukčević

Crkva Hrista Spasitelja (Bet Medhane Alem) © Ivana Dukčević

Kako izgleda unutrašnjost crkvi u Lalibeli (Crkva Hrista Spasitelja)…

Crkva Hrista Spasitelja (Bet Medhane Alem) – izuvanje pre ulaska u crkvu, obavezno je u Etiopiji © Ivana Dukčević

Crkva-kuća Emanuela (Biete Amanuel) – crkve su podignute od granita i crnog vulkanskog kamena, i dekorisane su reljefnim detaljima, najčešće u obličju svastike ili krsta, u spoljnim otvorima nalik prozorima © Ivana Dukčević

Raznoliki krstovi Lalibele, potiču iz perioda kraljevstva Aksum i vladavine dinastije Zagaj, u Lalibeli © Ivana Dukčević

Iz jedne crkve u drugu, često je moguće doći podzemnim hodnicima… © Ivana Dukčević

.. koji odjednom izbijaju na površinu © Ivana Dukčević

… ili uzanim, prokopanim pasažima © Ivana Dukčević

Prema predanju, kada je jednom prilikom kralj Lalibela otrovan, tri dana i tri noći proveo je u bunilu, gde mu se ukazao Bog i saopštio mu da treba da ode na hodočašće u Svetu zemlju, i da po povratku, u Etiopiji podigne novi Jerusalim, što je i učinio © Ivana Dukčević

Bogorodičina crkva (Bete Maryam) © Ivana Dukčević

Crkva-kuća Mihailove golgote (Biete Golghota Mikael) – u XIX veku, kralj Lalibela je proglašen svecem © Ivana Dukčević

Crkva-kuća Mihailove golgote (Biete Golghota Mikael) © Ivana Dukčević

Etiopski jezici kojima se govori u zemlji, većinom su semitskog porekla, kao arapski i hebrejski. Sami Etiopljani, mešavina su semitskih naroda i crnačkog stanovništva, zbog čega veliki broj njih ima fizionomije slične belcima, i ne toliko tamnu put © Ivana Dukčević