Visoko u Andima…
.
KUSKO (Cusco)
“Kiseonik?” – “Tu je”.
“Lišće koke?” – “Spakovano”.
“Tablete protiv visinske bolesti?” – “U rancu”.
U Peruu je početak jula. Osim avgusta, jul je jedan od dva meseca u toku godine gotovo bez padavina. Na južnoj strani Zemljine polulopte je zima, i deset dana pre našeg dolaska, 21. juna bio je najkraći dan u godini. Sviće u šest ujutro, i suton je već u šest popodne. Ipak, ovaj period je jedan od najboljih za posetu Andima, jer su tokom sušnog dela godine, a naročito u julu i avgustu, sve destinacije u zemlji dostupne. Osim severoistočne i istočne polovine države u Amazonskoj džungli, i uzanog priobalnog pojasa duž obale Tihog okeana, ostatak Perua nalazi se visoko u Andima, na nadmorskoj visini do 6768 metara, koliko iznosi najviši vrh Perua, Uaskaran (Huascaran). Peruanski Uaskaran, samo je 192 metara niži od najvišeg vrha čitavog američkog kontinenta, Akonkagve u Čileu (6960 m). Zbog boravka na velikim nadmorskim visinama, oko 3 miliona stranih posetilaca koji godišnje posete peruanske Ande, često osete simptome visinske bolesti. Suprotno uobičajenoj izreci koja govori o tome da treba ići na planinu kako bi se “udahnuo kiseonik”, na visinama preko 3000 metara kiseonika u stvari ima sve manje, što može da prouzrokuje manje ili veće probleme u ljudskom organizmu.
Tekst i fotografije, deo su nove knjige u pripremi, i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora.
Pogled na Kusko, sa arheološkog nalazišta Kenko (Qenqo) © Ivana Dukčević
OVDE pogledajte video o poseti Kusku
Kusko, centralni Trg oružja i za vreme Carstva Inka (UNESCO) – prema nekim izvorima, Kusko je najstariji kontinuirano naseljeni grad američkog kontinenta i danas broji skoro pola miliona stanovnika © Ivana Dukčević
Kusko, muzika u restoranu – panova frula © Ivana Dukčević
OVDE pogledajte video muzičkog performansa u restoranu, u Kusku
Kusko © Ivana Dukčević
Kusko, bebac Peruanac 🙂 © Ivana Dukčević
Kusko, tradicionalni ples © Ivana Dukčević
Kusko, pijaca na ulici u faveli © Ivana Dukčević
u saradnji sa
.
www.mangatrip.rs
Tablete na biljnoj bazi protiv visinske bolesti, sadrže lišće koke, lišće munje (muña – biljka iz porodice nane), gvaranu i đumbir (mogu da se kupe u svim apotekama, gde mogu da se nabave i personalne bočice kiseonika) © Ivana Dukčević
Kusko, bombone sa kokom – visinska bolest delimično i privremeno može da se spreči žvakanjem sušenih listova koke, koji u kesama mogu da se kupe u radnjama i na pijaci. Nekoliko listova, u ustima se ovlaži i smesti u unutrašnji deo obraza, odakle se crpi i sisa sok. Osim listova koke, hoteli na recepciji gostima nude čaj od koke © Ivana Dukčević
Proricanje sudbine listovima koke! © Ivana Dukčević
Jedna od najzanimljivijih figura u Muzeju Larko u Limi koju sam videla, predstavlja čoveka u paradnoj odeći, koji kleči i nečim nalik kašici, konzumira sadržaj iz posude (jedan od najstarijih prikaza konzumiranja napitka od koke, narod Moče, VIII vek) © Ivana Dukčević
Dolina Urubambe, pijaca u Pisku – lišće koke u kesama, po ceni od oko 30 dinara (0,25 evra) – žbunasta biljka koja raste u Andima, od Kolumbije i Venecuele do najsevernijih delova Argentine, u Peruu dostupna, jeftina i legalna. Kao narodni lek protiv visinske bolesti, svakodnevno je koriste i lokalci u Andima, iako imaju genetsku predispoziciju veće otpornosti na smanjen nivo kiseonika (veći kapacitet pluća i nešto veći obim srca). Iako su se rođenjem na velikim nadmorskim visinama adaptirali na nedostatak kiseonika, i oni veoma često imaju blaže simptome i žvaću koku © Ivana Dukčević
Let Lima – Kusko, nestvarno lepi pejzaži snežnih vrhova Anda © Ivana Dukčević
Sletanje u Kusko – nepregledne favele od cigle sa mrežom kablova, koje sa svih strana okružuju kotlinu u kojoj se smestio grad © Ivana Dukčević
Aerodrom u Kusku nalazi se u sred grada smeštenog u ogromnoj kotlini između vrhova (3400 metara nadmorske visine), i najveći je komercijalni aerodrom u zemlji koji se nalazi u Andima – avion lokalne aviokompanije Latam, kojim smo leteli na dva leta unutar Perua © Ivana Dukčević
Favele na obodu Kuska © Ivana Dukčević
Kusko © Ivana Dukčević
Na kečua jeziku Inka, reč “kosko” znači “pupak”, jer je Kusko – njihova prestonica iz XV veka, bila tačno u središtu između četiri velika dela jedinstvenog Inka carstva, Tahuantinsuju (Tahuantinsuyu, 1438-1533). Carstvo se sastojalo iz četiri dela: Chinchasuyu, Antisuyu, Kuntisuyu i Qullasuyu, u Andima Perua, Ekvadora i delom Kolumbije na severu, ali i u Boliviji, Čileu i Argentini, na jugu © Ivana Dukčević
Kusko © Ivana Dukčević
Kusko, Trg oružja (UNESCO) © Ivana Dukčević
Kusko, Trg oružja (UNESCO) © Ivana Dukčević
Ostaci zidina građevina Inka, vidljive su i danas u Kusku, inkorporirane u građevine koje su na njima kasnije podigli španski konkistadori © Ivana Dukčević
Kusko (UNESCO) © Ivana Dukčević
Kusko, Trg oružja (UNESCO) © Ivana Dukčević
Oznaka ulica u Kusku – ova na slici ima naziv na kečua jeziku © Ivana Dukčević
Kusko, peruanski „orhideja“ pas Inka (Peruvian Inca Orchid), ili peruanski bezdlaki pas (perro sin pelo del Perú, ili Chimú) kojeg su gajile i Inke © Ivana Dukčević
Narednog jutra posetili smo Manastir Santo Domingo, koji je podignut na mestu Korikanče (C’oricancha ili Korichancha), najvažnijeg hrama Sunca, Carstva Inka. Na kečua jeziku Korikanča znači “zlatno dvorište”, jer su zidovi ovog hrama nekada bili obloženi listovima čistog zlata, uz statue koje su krasile unutrašnjost.
Kusko, Manastir Santo Domingo podignut je na mestu najsvetijeg Hrama Sunca drevnih Inka – Korikanča (C’oricancha ili Korichancha)
Kusko, Manastir Santo Domingo © Ivana Dukčević
Kusko, Manastir Santo Domingo © Ivana Dukčević
Kusko, ostaci Hrama Sunca drevnih Inka – Korikanča, koji su nekada bili obloženi zlatom, sada se nalaze unutar dvorišnog dela manastira © Ivana Dukčević
Kusko, ostaci Hrama Sunca drevnih Inka (Korikanča) – predstava Pačamame, boginje plodnosti, zemljoradnje i rađanja © Ivana Dukčević
Kusko, Manastir Santo Domingo podignut je na mestu najsvetijeg Hrama Sunca drevnih Inka – Korikanča © Ivana Dukčević
Kusko, Manastir Santo Domingo i ostaci Hrama Sunca drevnih Inka – Korikanča © Ivana Dukčević
Nakon obilaska Korikanče, krenuli smo na brda iznad Kuska, kako bi na nadmorskoj visini između 3500 i 3800 metara, obišli četiri najvažnija utvrđenja civilizacije Inka: hram Kenko (Qenqo), obredno kupalište Tambomačaj (Tambomachay) koje na španskom nazivaju i Baños de Inca (“kupatila Inka”), crvenu tvrđavu Puka Pukara, i neverovatno utvrđenje Saksajuaman (Sacsayhuaman ili Saqusaywaman), jedan od najimpresivnijh spomenika arhitekture Inka sa ogromnim blokovima kamena teškim i do trideset tona. Naziv ovog nalazišta, stranci u šali preimenuju u “sexy woman”, što peruanski vodiči uvek navode kao zanimljivost, jer pri prvom izgovoru zaista podseća na ove dve reči na engleskom.
Tambomačaj (Tambomachay) © Ivana Dukčević
Objedinjena ulaznica za 16 muzeja/arheoloških nalazišta, u Kusku i dolini Urubambe – svih osim za Maču Pikču © Ivana Dukčević
Puka Pukara © Ivana Dukčević
Pogled sa tvrđave Puka Pukara © Ivana Dukčević
Puka Pukara © Ivana Dukčević
Mesto za žrtvovanje životinja u Hramu Kenko (Qenqo) © Ivana Dukčević
Statua Hrista, na brdu iznad Kuska © Ivana Dukčević
Utvrđenje Saksajuaman (Sacsayhuaman ili Saqusaywaman) © Ivana Dukčević
Utvrđenje Saksajuaman (Sacsayhuaman ili Saqusaywaman) © Ivana Dukčević
Lame, alpake i vikunje potiču iz porodice kamila. Prema jednoj verziji, u toku evolucije ove vrste nastale su prve, pre afričkih i azijskih kamila. Lama ima lice i uši nalik kamili, visoka je kao čovek i može biti jednobojna ili višebojna: bela, belo-smeđe-okerasta ili tamno braon, i postoji nekoliko podvrsta © Ivana Dukčević
Kusko, umiljate, bele, kudrave, niske i krivonoge alpake, oglašavaju se kao jaganjci i predu kao mace. Vuna bebe alpake (prvo šišanje), mekana je i najsličnija svili, zbog čega su odevni predmeti od ove vune izuzetno kvalitetni i skupi © Ivana Dukčević
Potomak drevnih Inka, lokalac odeven u repliku ceremonijalne odeće vladara Inka, hunko (hunco), koja se tkala od vune vikunje © Ivana Dukčević
Kusko © Ivana Dukčević
Lame © Ivana Dukčević
Personalna boca kiseonika “Oxi shot” u dve veličine, najviše liči na dezodorans ili sprej-penu za brijanje, i na vrhu ima plastični deo koji se postavi na usta i nos, i kroz koji se kiseonik udiše. Boca kiseonika je lagana kao perce jer je u njoj – vazduh, što je kasnije tokom boravka postalo predmet šala, o tome da smo u stvari dali 40 sola (oko 10 evra) za praznu limenku © Ivana Dukčević
O visinskoj bolesti…
Boraveći u Andima u Peruu, na nadmorskim visinama između 2000 i 5100 metara, prvi put sam se susrela sa visinskom bolešću i njenim najčešćim simptomima: osećaja “teških nogu” – zamora i teškoće u hodu i pri minimalnom usponu, glavobolje, vrtoglavice, mučnine ili osećaja “rupe” u stomaku (gladni ste, ali kad dobijete hranu vrlo brzo ne možete više ni zalogaj da pojedete), a tu su i povraćanje, i dijareja. Visinska bolest može da nastupi od dva sata, do čak nekoliko dana po dolasku na visine od preko 3000 metara. Reakcija svakog organizma je potpuno individualna, i zanimljivo je da uopšte ne zavisi ni od pola, ni od godina starosti, niti od individualnih pridruženih bolesti (osim u slučaju već postojećih, ozbiljnijih srčanih ili plućnih obolenja). Simptomi koji se jave, obično brzo prestaju, i trajni problemi su izuzetno retki. Ovi simptomi mogu da se jave povremeno, tokom čitavog boravka na visinama preko 3000 metara. Do kraja prvog dana u Kusku, mnogi od nas počeli su da osećaju prve simptome koje izaziva visinska bolest. Osim tableta, u apoteci smo kupili i bocu kiseonika.
Tri najvažnije namirnice Anda su krompir, kukuruz i kinoa. Krompir potiče sa Anda Perua i Bolivije, gde se gaji već 8000 godina na nadmorskoj visini između 3500 i 4200 m. U Peruu raste čak 4000 različitih vrsta, od čega polovina pripada slatkom krompiru čiji je ukus negde između krompira i bundeve (pre dolaska španskih konkistadora, Inke su gajile oko 3000 različitih vrsta).
Sušeno meso alpake © Ivana Dukčević
Maiz morada, ljubičasti kukuruz – u Andima raste 55 vrsta kukuruza, i u svakodnevnoj ishrani, osim ljubičastog, u supi ili u varivu često smo nalazili velika, pljosnata, sedefasto-bela zrna peruanskog kukuruza choclo, koji ima neutralan ukus © Ivana Dukčević
Pijaca na ulici, u favelama Kuska © Ivana Dukčević
Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko, Peru Cusco Kusko