Posted on 15 jun 2021

/ off

GRUZIJA – Kavkaz – regija Svanetija (Svaneti): Mestia – Ushguli

U zelenoj bajci Velikog Kavkaza…

Gornja Svanetija (Svaneti)

–

Mestija i Ušguli

Na severu Gruzije, nalik nebeskom mostu izdiže se masiv moćnog Kavkaza, najvišeg planinskog venca Evrope koji se proteže dužinom od oko 1200 kilometara. Duž severne granice, sa Rusijom, Veliki Kavkaz počinje Crnim i završava Kaspijskim morem, na istoku Azerbejdžana. Elbrus (5642 m), najviši vrh Evrope, nalazi se u zapadnom delu Velikog Kavkaza, u Rusiji, 30 km od granice s Gruzijom. Prirodom najfascinantniji deo Gruzije, može da se vidi u severnim delovima ove zemlje, naročito u regiji koja nosi naziv Mestija.

Samostalno istraživačko putovanje Gruzijom, ostvarila sam u saradnji sa dugogodišnjim partnerom, aviokompanijom Turkish Airlines, uz podršku Ambasade Gruzije u Srbiji. Velika zahvalnost otpravniku poslova diplomatske kancelarije Ambasade Gruzije u Srbiji, gospodinu Koberidzeu.

🍀

Tekst i fotografije, deo su nove knjige u pripremi, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora.

Gornja Svanetija, tornjevi Mestije (UNESCO) – Mestija (Mestia) se nalazi na krajnjem severozapadu Gruzije, u regiji naziva Kabardino-Balkaria, na nadmorskoj visini od oko 1500 metara. Na severu, okružena je nekim od najviših vrhova Velikog Kavkaza, čija visina iznosi preko 4000 metara.

OVDE pogledajte video panorame Velikog Kavkaza, iznad Mestije

Veliki Kavkaz – izlet terenskim taksi vozilom do planinskih jezera Koruldi © Ivana Dukčević

Gornja Svanetija, Ušguli – najviše selo Evrope (UNESCO) © Ivana Dukčević

OVDE pogledajte panoramu Ušgulija, najvišeg kontinuirano naseljenog sela Evrope

Selo Ušguli, odakle se vidi najviši vrh Gruzije – Škara (5193 m). Vrh Škara, 400 metara je viši od Mon Blana (Mont Blanc), najvišeg vrha u Alpima © Ivana Dukčević

Mestija, gruzijska pravoslavna crkva (Katedrala) Svetog Nikole © Ivana Dukčević

Mestija, monah ispred crkve Manastira Svetog Ilariona © Ivana Dukčević

Gornja Svanetija, Veliki Kavkaz na granici sa Rusijom © Ivana Dukčević

Niži delovi Velikog Kavkaza, na putu ka regiji Svanetiji – u epskoj priči iz grčke mitologije, „Argonautici“ iz III veka p. n. e, oko 1300. godine pre nove, ere Jason i njegovi Argonauti pristali su brodom Argo na obale Kolhide (obala Crnog mora, zapadna Gruzija) i krenuli u potragu za runom zlatnog, krilatog ovna. Pominjanje zlatnog runa najverovatnije je povezano sa praksom korišćenja runa pri prosejavanju zlatne prašine iz zlatonosnih reka na zapadu Velikog Kavkaza, koje se i danas može videti u udaljenim selima © Ivana Dukčević

Mestija – zelena bajka u oblacima 💚

Veliki Kavkaz u sebi skriva neke od najvećih nalazišta zlata, a Gruzija je jedna od vodećih izvoznika ovog plemenitog metala (rudnik u blizini Kazretija, smatra se verovatno najstarijim do danas pronađenim mestom za eksploataciju zlata, na svetu) © Ivana Dukčević

Gornja Svanetija, iznad Mestije © Ivana Dukčević

Planinska jezera iznad Mestije © Lela Milosavljević

OVDE pogledajte video unutrašnjosti jednog od tornjeva Mestije

Mestija © Ivana Dukčević

Srednjovekovni, porodični tornjevi klanova Mestije (UNESCO) – u udaljenim selima, određen broj Gruzina etničke grupe Megreli (ili Mingreli), živeli su u okviru potpuno odvojenih, plemenskih zajednica, nalik onim u planinskim predelima Crne Gore © Ivana Dukčević

Mestija – tornjevi Svanetije podignuti pored kuća, nastali su između VIII i XIII veka, zbog najezde osvajača, ali i sukoba između porodičnih klanova koji su često završavali krvnim osvetama (nekada ih je bilo čak 280 – u čitavoj regiji postoje ostaci još 175 Svan tornjeva) © Ivana Dukčević

Mestija – u mračnom prizemnom delu tornja klana Margiani, nalazi se velika prostorija sa zemljanim podom, ognjištem, drvenim nameštajem – kredencima, centralnim drvenim „tronom“, i stolom okruženim sa nekoliko klupa koje se imale svoj precizan raspored i svrhu, naročito za vreme plemenskih sastanaka kada je trebalo doneti važne odluke u vezi klana, kazniti člana svog ili tuđeg klana ili uspostaviti mir. Četvrtasta fotelja – „tron“ od rezbarenog drveta, pripadala je glavešini porodičnog klana, najveća, dugačka klupa sa naslonom i rukohvatima na dva kraja – muškim članovima klana, drvena klupa bez rukohvata – ženskim, a niska klupa bez rukohvata i bez naslona – deci © Ivana Dukčević

Mestija, prizemni deo jedne od kamenih kula – iako smešteni u neposrednoj blizini same kuće, ulazi u kulu nisu bili povezani sa domaćinstvima, već je do podzemlja svake kule postojalo često tri ili četiri nezavisna podzemna tunela za koje su znali samo pripadnici istog klana © Ivana Dukčević

Mestija, prizemni deo jedne od kamenih kula © Ivana Dukčević

Mestija, uspon do vrha jedne od najviših kamenih kula planinskih klanova, šestospratnu, visine oko 27 metara – otvor između dva nivoa kamenu kulu , gde se kretanje s jednog nivoa na drugi odvija se drvenim merdevinama © Ivana Dukčević

Mestija, na vrhu (petom nivou) jedne od kamenih kula – najpoznatiji planinski klan Dadeškelijani, u Mestiji ima 9 preostaih, porodičnih kamenih tornjeva, rivalski klan Margiani ima 8, a klan Ratiani ima 5 tornjeva (i dve preostale porodične crkve)

Odlično, gruzijsko gazirano osvežavajuće piće Natakhtari lemonade, pravi se u nekoliko ukusa. Na fotografiji je Natahtari od estragona (Natakhtari taragon), ali postoji i sa ukusom kruške, grožđa, limuna, vanile, itd © Ivana Dukčević

Veličanstveni vrh Ušba (4710 m), nalik kutnjaku sa dva izdignuta špica (desni je u oblacima), najbolje se vidi s puta ka jezerima iznad Mestije, i često je obavijen paperjem oblaka iz kojih vrhovi vire. Iako ne spada u najviše vrhove Kavkaza, Ušbu zbog zanimljivog oblika „duplih“ vrhova nazivaju i kavkaskim Materhornom © Ivana Dukčević

Mestija, turistički centar gradića © Ivana Dukčević

Mestija, zanimljiv spomenik legendarnoj Kraljici Tamari (Queen Tamar ili KIng Tamar, XII – XIII vek) u ruskom stilu © Ivana Dukčević

Veliki Kavkaz, žuta azaleja (ieli) koju lokalci navodno vole da žvaću, jer je njen ukus nasličniji ukusu meda (zbog čega se na engleskom naziva i honey sucking azalea), iako je postoje dokazi da sadrži i otrovne supstance © Ivana Dukčević

Veliki Kavkaz – na livadama raste drvenasto grmlje sa predivnim bež cvetovima nalik magnoliji, koje nazivaju gruzinskom snežnom ružom (Rododendron Caucasicum – Georgian snow rose) © Ivana Dukčević

Veliki Kavkaz, na izletu iznad Mestije – drvenasto grmlje sa predivnim bež cvetovima nalik magnoliji, koje nazivaju gruzijskom snežnom ružom (Rododendron Caucasicum – Georgian snow rose), od koje se listovi suše, i od njih pravi biljni čaj (naš taksista, spustio se do nižih livada na planini, i ubrao nam buket cveća).

Planinsko cveće Velikog Kavkaza © Ivana Dukčević

Očaravajući pogled na Mestiju, iz hola Etnografskog muzeja istorije Svanetije (Svaneti Museum of History and Ethnography) – u Mestiji još uvek postoji 45 svan tornjeva, uz još 12 porodičnih crkvi © Ivana Dukčević

Etnografski muzej istorije Svanetije – nameštaj kula planinskih klanova opisuje običaje stare stotinama godina kada su gruzinski kraljevi i imućne velmože skrivali svoje blago u nedostupnim predelima regije Svanetije (IX – XIII vek) © Ivana Dukčević

Etnografski muzej istorije Svanetije – rogovi muflona, za ispijanje vina © Ivana Dukčević

Etnografski muzej istorije Svanetije © Ivana Dukčević

Na putu do Ušgulija, nalazi se selo u kojem se u julu održava čuveni festival Kvirikaba © Ivana Dukčević

Festival Kvirikaba, na naslovnoj strani NGM – crkveni praznik Kvirikoba, koji se održava svake godine 28. jula, gde se u selu Kala, ispred lokalne Crkve Kvirike i Ivlita postave dva kamena – jedan manji i jedan veći – za muškarce i za žene, a koji takmičari treba da prvo podignu, a zatim – ako im to pođe za rukom, prebace preko ramena.

UŠGULI (USHGULI) – najviše selo Evrope

Selo Ušguli, najviše je u kontinuitetu naseljeno selo Evrope. Sastoji se iz četiri sela u nizu koja su pripadala četiri zasebna planinska klana, a čiji se najviši deo nalazi na visini između 2100 i 2200 metara. Pejzaži od kojih zastaje dah, srednjovekovni kameni tornjevi i ostaci utvrđenja legendarne kraljice Tamare, od 1996. su na listi Uneskove svetske kulturne i prirodne baštine. S vrha brda gde se nalaze ostaci utvrđenja kralja Tamare, s nadmorske visine od 2100 metara pogled puca na planinske vrhove visine preko pet kilometra – večni sneg najvišeg vrha Gruzije na Velikom Kavkazu – Škaru (Shkhara, 5193 m), na samoj granici sa Rusijom – treći najviši vrh Kavkaza i Evrope. U Ušguliju danas živi oko 200 stanovnika.

Na 45 kilometra dugom putu od Mestije do Ušgulija, neasfaltiranih je ostalo još samo poslednjih 13 kilometara (put se u stvari, pravi od betonskih delova, kako asfalt zbog niskih temepratura ne bi ispucao i brzo propao) © Ivana Dukčević

OVDE pogledajte kako izgleda put između Mestije i Ušgulija

Na putu ka Ušguliju, jedno od usputnih sela © Ivana Dukčević

Ušguli, najviše selo Evrope – iza se vidi najviši vrh Gruzije na Velikom Kavkazu (Škara, 5193 m)

Ušguli, priprema za moderno venčanje na obronku sela – jedinstveni šarm „sela na kraju sveta“ © Ivana Dukčević

Ušguli, služba u crkvi iz XII veka © Ivana Dukčević

Ušguli, služba u crkvi iz XII veka sa sveštenikom iza oltara © Ivana Dukčević

Ušguli, služba u crkvi iz XII veka © Ivana Dukčević

U Ušguliju, postoji nekoliko mesta – lokalnih kuća pretvorenih u hostele-pansione – gde je moguće prespavati, i isto toliko lokalnih kafana gde je moguće jesti. Nekoliko njih – sa velikim parkinzima pored rečice Enguri koja juri od glečera vrha Škare ka dolini, vidno je orijentisano na potencijalne velike grupe i masovni turizam, koji će nesumnjivo doprineti neumitnom laganom nestajanju ovog malog planinskog raja na Zemlji.

Toranj ljubavi (Tower of love), kamena kula za koju je vezana ljubavna priča o devojci koja je imala mladića iz susednog, sela koji je poginuo i čiju smrt nije mogla da preboli, te je saopštila roditeljima da će se zatvoriti u kulu i tamo ostati do kraja života. Dok su bili živi, roditelji su joj u kulu svakodnevno donosili hranu © Ivana Dukčević

Kako stići do Gruzije

Avionom: Od Beograda / Zagreba / Sarajeva, do prestonice Gruzije – Tbilisija, najlakše je stići letovima Turkish Airlines, sa presedanjem u Istanbulu. Let od Beograda do Istanbula traje oko 1h 40min, a od Istanbula do Tbilisija još 2h 15 min. U zavisnosti od dana u nedelji, avioni Turkish Airlines od Istanbula do Tbilisija i obratno, lete od jednom do čak tri puta dnevno. Predstavništvo Turkish Airlines nalazi se u Beogradu, u Knez Mihailovoj 9, na prvom spratu (tel +381 11) 3036 195 / 209 7225 / 209 7226.

U saradnji sa…

Kako stići od Tbilisija do Mestije

Iz Tbilisija, do Mestije se može stići na nekoliko načina. Prvi i najbolji: letom malim avionom L-410 UVP-E (17 putnika) lokalne aviokompanije češkog vlasnika – Vanilla Sky, sa jednim letom dnevno u vreme turističke sezone – iz Tbilisija za Mestiju (lokalni Aerodrom Natakhtari u Tbilisiju, nalazi se 23 km od centra grada – aviokompanija obezbeđuje besplatan prevoz od/do centra Tbilisija) i obratno – iz Mestije za Tbilisi (sa lokalnog Aerodroma Kraljica Tamara – Queen Tamar Airport). Pojedinačna aviokarta košta između 25 i 30 € (u jednom smeru), a dužina leta je oko 1 h. Karte se moraju rezervisati online, ponekad i po dva meseca unapred, zbog izuzetno velike potražnje i malog broja sedišta u avionu. Maksimalna kilaža ukupnog prtljaga, po osobi iznosi 15 kg. Vanilla Sky leti do Mestije i iz grada po imenu Kutaisi. Drugi način: maršrutkom (minibusem) iz Tbilisija do Mestije – vožnja košta oko 10 € i traje oko 8 do 9 sati, duž ne naročito kvalitetnih drumova Gruzije i uz izuzetno brzu vožnju lokalnih vozača (polazak je svakog dana u 6 h ujutro, sa autobuske stanice Didube). Treći način: Vozom od Tbilisija do grada Zugdidi (polazi svakodnevno, oko 8.20 h ujutro, po ceni karte od 4,5 €, i putuje nepunih 6 sati), a zatim još 3,5 sata (oko 7 €) maršrutkom (minibusom) od Zugdidija do Mestije (maršrutke za Mestiju nalaze se odmah ispred železničke stanice, i čim se popune putnicima za Mestiju koji su izašli iz voza – kreću, što ne traje predugo). Vožnja traje 3,5 sata (od čega pola sata traje pauza na prvom delu uspona, kod kafane sa pogledom, gde možete popiti piće ili naručiti vruću, slasnu gruzijsku pitu sa sirom – hačapuri, tek izvađenu iz pećnice). Do Mestije se može doći i vozom iz Tbilisija do grada Kutaisi, a zatim maršrutkom do Mestije.

Kako stići iz Mestije do ostatka Gruzije: (Jun/jul 2021) Maršrutke iz Mestije do Zugdidija polaze 4 x dnevno (u 8, 12 i 14 h, kao i u 16 h – ali samo ako se kombi napuni). Jedna maršrutka svakog dana iz Mestije polazi za Batumi, u 8 h. Do Tbilisija se može malim avionom aviokompanije Vanilla Sky, ili maršrutkom (jedan polazak, dnevno). Svi navedeni polasci su podložni promenama, zbog situacije u vezi s Covid19 i u slučaju smanjene potražnje (i broja turista).

Niži delovi Velikog Kavkaza, i čuveno gruzinsko jelo hačapuri – slasna pita sa sirom

Mestija, zgrada lokalnog aerodroma „Kraljica Tamara“ – mali avioni kompanije Vanilla Sky poleću s lokalnog aerodroma „Kraljica Tamara“ kod Mestije, i lete do Tbilisija © Ivana Dukčević

Izlet iz Mestije za Ušguli

Za jednodnevni izlet terenskim vozilom od Mestije do sela Ušguli i nazad, poverenje smo poklonili sjajnoj agenciji Ranina Tours sa sedištem u Tbilisiju. Lokalni vozač – ujedno i vodič, Dato, poveo nas je do Ušgulija udaljenog nepuna dva sata vožnje (45 km, od kojih poslednjih 13 km nema asfalta – planiraju da put završe do kraja 2022). Po pristizanju u selo, u obilasku smo proveli oko dva sata, među kavkaskim pejzažima sa pogledom na najviši vrh Gruzije. Na putu do Ušgulija, naše terensko vozilo prešlo je preko dva rečna toka koji su se u formi vodopada isprečili na zemljanom putu, i vozeći „slalom“ propustilo nekoliko nehajnih krava koje – kako bi ih vetar rashladio i oterao insekte – lenjo stoje ili nepomično leže gotovo na svakom od malih mostova koji premošćuju reke (gde je strujanje vazduha najjače). „Krave nisu problem na putu“, kaže nam Dato, „one se kreću sporo i ne prave nagle pokrete, za razliku od konja pored puta, koji odjednom mogu da skoče i promene smer kretanja“.

Najbolje vreme za posetu Velikom Kavkazu, u Gruziji

Ukoliko želite da otkrivate lepote Velikog Kavkaza, period tokom godine kada je moguće posetiti ove delove zemlje kreće se otprilike od maja, do kraja septembra. Pre i posle tog perioda, snegovi i kiše otežavaju kretanje, i postoji velika mogućnost da su putevi neprohodni. U junu najčešće počinju vrućine i slično našem podneblju, traju do kraja avgusta. Za posetu planinskim delovima Gruzije, najbolji period je druga polovina maja i prva polovina juna, iako i krajem maja – ukoliko se sneg još nije otopio – putevi u Mestiji i do Ušgulija, na primer, još uvek mogu biti neprohodni. Iz ovog razloga, naše putovanje na Kavkaz je počelo sredinom juna (na primer, velike kiše u prvoj polovini juna 2021 – pre našeg dolaska, onemogućile su putovanje između Mestije i Ušgulija u trajanju od nekoliko dana). Iznad Mestije, postoji ski lift i ski staza.

Mestija, kharcho – jedna od preukusnih gruzijskih čorbi, sa obaveznom mirođijom i svežim korijanderom (i sosom od belog luka u činijici, pride) © Ivana Dukčević

Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija, Kavkaz Svaneti Gruzija,

Atrakcije, Gruzija