Posted on 14 jan 2017

/ off

TURSKA / Alanja (Alanya) – I deo

Alanja

Alanya

165 kilometara istočno od turske mediteranske metropole Antalije, autoputem duž kojeg se smenjuju močvarni tereni sa trskom, peščane plaže, ogromni hotelski kompleksi, plantaže citrusa i plastenici banana, nalazi se brdovito poluostrvo na čijem vrhu dominira velika, srednjovekovna seldžučka tvrđava. Zidine tvrđave krivudaju sve do mora i čuvene Kizil kule, sa arheološkim ostacima iz perioda Vizantije, Seldžuka i Osmanlija. U korenu Kleopatrine plaže nalazi se mala pećina Damlataš, a pet minuta od nje – Arheološki muzej. Tokom posete Alanji, ne propustite da odete na jednodnevni izlet u planinske predele zaleđa Alanje, arheološko nalazište Sijedru, predivni kanjon Sapadere gde u voćnjacima pistaća i duda još uvek gaje svilene bube i vidite nekoliko pećina… Ili se duž mediteranske magistrale uputite na istok, u obalski grad Anamur – najjužniju tačku Turske, sa najistočnijom krstaškom tvrđavom i ostacima antičkog grada Anamurijuma. Ovaj deo obale važi za najtopliji u Turskoj, sa visokim stepenom vlage.

Alanja, pogled sa vrha tvrđave na Kleopatrinu plažu © Ivana Dukčević

Tvrđava Alanje © Ivana Dukčević

Alanja © Ivana Dukčević

Alanja, Kizil kula © Ivana Dukčević

Alanja, plaža kod Kizil kule © Ivana Dukčević

U saradnji sa…

Turkish Airlines

Beograd, Knez Mihailova 9 / I, (+381 11) 3036 195 / 209 7225 / 209 7226

*Tekst i fotografije deo su publikovane knjige-vodiča o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje i objavljivanje, bez dozvole autora.

*The text and photographs are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

MEDITERANSKA OBALA TURSKE

Akdeniz kıyılarında

Mediteranska obala Turske zvanično počinje na mestu gde se prestaje prelepo, šumovito i stenovito Likijsko poluostrvo na zapadu (kod Antalije), i završava na krajnjem istoku Mediterana – granici sa Sirijom. Turistički najrazvijeniji deo mediteranske obale je onaj najzapadniji – između Antalije i Alanje. U ovom delu, u blizini autoputa nalazi se veliki broj arheoloških nalazišta iz antičkog perioda. Osim ovde, na krajnjem istoku – kod mesta Hataj (Hatay – drevne Antakije), ljubitelji antike i antičke istorije pronaći će nešto za sebe. U odnosu na zapadni deo mediteranske obale, turizam u predelima istočno od Alanje nije razvijen i taj deo obale pretežno posećuju domaći turisti – lokalci.

Počev od Antalije, u smeru ka istoku Turske krajolik čine ravnice sa planinskim vencem Taurus (Toros Dağları) u zaleđu, isušenim močvarnim terenima sa trskom i kilometarski dugim peščanim plažama. U mediteranskom delu obale vlažnost vazduha je počev od juna izuzetno visoka, a ovaj deo Turske može se pohvaliti i nekim od najviših temperatura u zemlji.

Alanja, u podnožju tvrđave © Ivana Dukčević

Alanja, tvrđava © Ivana Dukčević

Alanja, na usponu ka vrhu tvrđave © Ivana Dukčević

Paraglajding, sa brda iznad Alanje / Photo by www.ulusky.com

Kada je u I veku pre naše ere, rimski general Marko Antonije predeo oko Alanje poklonio egipatskoj kraljici Kleopatri, verovatno nije ni slutio da će desetak vekova kasnije azijska plemena Turaka Seldžuka na čelu sa Aladinom Kejkubadom I zauzeti ove predele i nekoliko vekova kasnije od njih napraviti turistički raj. Kažu da je Kleopatra i sama poželela da joj Antonije pokloni ovu oblast, ali ne zbog lepota mesta ili plaža – zbog kojih danas turisti dolaze, već iz jednog sasvim praktičnog razloga. Naime, oblast oko Alanje (nekadašnji Coracesium) i danas je izuzetno pošumljena, te je kraljica od drvne građe mogla da napravi ratne brodove.

Centralni deo Alanje © Ivana Dukčević

Alanja, Kleopatrina plaža kraj pećine Damlataš © Ivana Dukčević

Alanja, Kleopatrina plaža © Ivana Dukčević

Najlepši, panoramski pogled na Alanju pruža se sa vrha tvrđave, do koje se stiže vijugavim putem, taksijem ili uspinjačom (polazi kod Kleopatrine plaže, blizu pećine Damlataš). Ukoliko imate sopstveni prevoz, na nekoliko mesta pre vrha videćete improvizovane parkinge na kojima možete parkirati automobil i posmatrati predivne panorame gradića – „Crvenu kulu“ (Kızılkule) i veliku Kejkubad plažu (Keykubat Plajı), na istočnoj strani. Sa samog vrha brda, unutar zidina tvrđave pogled puca na zapadnu stranu mesta – onu noviju, sa suncobranima i ležaljkama poređanim na dugačkoj, peščanoj Kleopatrinoj plaži (ili – Damlataş Plajı).

U okolini Alanje, postoji veliki broj pećina (Damlataş, Dim, Cüceler, Kadıinı, Aşiklar, Fosforlu, Korsanlar). U samom gradu nalazi se pećina Damlataš, u podnožju brda i tvrđave. Poznata je po visokoj vlažnosti (oko 90 %) i konstantnoj temperaturi (oko 23º, zbog neposredne blizine mora), priličnom nivou ugljen dioksida i prirodnoj radijaciji. Lokalci tvrde da je astmatičarima i onima koji pate od reume, “klima” pećine Damlataš veoma pomogla i da su neki čak potpuno izlečeni (navodno, treba dolaziti tri nedelje za redom i sedeti u pećini po 4 do 5 sati).

Interesantno je da je Alanja do osnivanja Turske republike nosila naziv Alaiyye, po imenu Aladina Kejkubada I, sultana koji je u XIII veku oblast osvojio. Međutim, godine 1923. ukazom prvog turskog predsednika Ataturka, menja naziv i postaje Alanja.

Prilaz pećini Damlataš, na Kleopatrinoj plaži © Ivana Dukčević

Kleopatrina plaža sa vrha tvrđave © Ivana Dukčević

Alanja, pećina Damlataš © Ivana Dukčević

Alanya Archaeological Museum

Arheološki muzej u Alanji

Nadomak obronka brda i ulaza u pećinu Damlataš,u Alanji se nalazi neveliki Arheološki muzej (svakodnevno, 8.30 – 19 h). Osnovan je 1967, u vreme kada je na ovom području otkriven veliki broj arheoloških nalazišta i država donela odluku da se osim većeg u Antaliji, i u Alanji otvori poseban muzej. Osim amfora, grčkih skulptura, plastike i nekoliko bisti, najvažniji antički artefakt ovog muzeja je 52 cm visoka, bronzana skulptura Herkulesa.

U muzeju se nalazi zanimljiva reljefna kompozicija dva portreta – ženskog i muškog, koji su „sastavljeni“ u jedan zajednički portret, baš kao u antičkoj priči filozofa Platona o tome da su muškarci i žene nekada imali isti pol – bili jedna osoba, ali ih je bog rastavio primoravši ih da deo života provedu u potrazi za svojom polovinom. Ovaj reljef iz antičkog rimskog peroda, dopao se mnogima u Alanji i postoji predlog da postane jedan od novih simbola ovog grada.

.

U muzeju se nalazi i jedan od najstarijih feničanskih natpisa pronađenih na ovim prostorima. Feničanski alfabet bio je prvi simplifikovani alfabet na svetu, koji su antički Grci preuzeli i prilagodili svom jeziku, napravivši prvi alfabet na tlu Evrope. I sama reč „alfabet“ inače nije grčkog, već feničanskog (maloazijskog) porekla, i potiče od dve reči: „alef“ („goveče“) i „bet“ („kuća“). Zahvaljujući Feničanima (i Grcima koji su ga preuzeli), na prostorima starog kontinenta pisma mahom imaju 20 – 30 slovnih znakova (feničanski alfabet imao je 22 slovna znaka, i bio bez samoglasnika).

Bogatstvo jezika i raznovrsnost kulture ovih prostora na izvestan način prikazana je i u neobičnom eksponatu iz XIX veka – tekstu uklesanom na mermernoj ploči grčke Crkve Svetog Đorđa, ispisanog na turskom jeziku ali grčkim alfabetom!

Alanja, dvorište Arheološkog muzeja © Ivana Dukčević

Alanja, Arheloški muzej © Ivana Dukčević

Arheološki muzej, starorimski dupli portret muškarca i žene – predlog za budući novi simbol grada Alanje © Ivana Dukčević

Arheološki muzej, najčuveniji eksponat – bronzani Herkules (Herakle) © Ivana Dukčević

Alanya Kalesi

Tvrđava u Alanji

Najveći deo tvrđave na samom vrhu brda potiče iz vremena kada je 1220. godine seldžučki sultan Aladin Kejkubad osvojio ove predele. Sagrađena je na temeljima ranijeg rimskog, tj. vizantijskog utvrđenja, na visini od oko 250 m iznad mora, sa 83 kule i 140 bastiona.

Od samog podnožja pa sve do vrha – glavnog ulaza u tvrđavu, u šumarku i na liticama vijugavi put presecaju kapije i zidine, pokraj kojih se nalazi po neka stara kuća, još uvek naseljena. Negde na sredini uspona, na litici kraj mora nalazi se najinteresantniji deo tvrđave, koja spuštajući se sa vrha krivuda i na nekoliko mesta, svojim cik-cak dizajnom asocira na leđa džinovskog zmaja ili dinosaurusa. Kada je nakon osmanlijskih osvajanja na ovim područjima nastao period mira, tvrđava je izgubila odbrambenu ulogu koju je imala u ranijem periodu.

Unutar zidina tvrđave – İçkale, nalazi se šumarak i u njemu ostaci vizantijske cisterne (u kojoj su kasnije, zbog dubine od 15 metara navodno držani zatvorenici osuđeni na smrt), crkva iz XI veka, manastir, bedesten (pokriveni bazar), kovnica novca (darphane), ostaci seldžučke palate, hamam, turbe i han.

INFO: Na samom vrhu brda / svakodnevno, 9 – 19 h / 15 TL (oko 4 evra)

Alanja, zidine tvrđave na spustu ka moru nalik su leđima zmaja © Ivana Dukčević

Alanja, tvrđava © Ivana Dukčević

Alanja, ostaci vizantjske crkve na vrhu tvrđave © Ivana Dukčević

Tvrđava u Alanji, zrikavac © Ivana Dukčević

Alanja, ostaci hamama unutar tvrđave © Ivana Dukčević

Unutar zidina tvrđave nalazi se određen broj starih osmanlijskih kuća, od kojih su neke pretvorene u muzeje – etno-kuće u kojima možete videti ne samo kako se odvijao život u ovom kraju tokom proteklih vekova već i na koji način su meštani gajili svilene bube i od njihovih čaura pravili svilu. Čitav kraj je vekovima i inače bio poznat po proizvodnji svile, koja je u početku stizala sa Istoka, iz Persije (Irana) i Kine. Neke od ovih starisnkih kuća – smeštenih kaskadno na obronku brda, sa predivnim pogledom na istočni deo zaliva, po ceni od oko pola miliona evra kupili su stranci i domaći Turci, i potpuno ih renovirali. Preuređene, ponovo liče na nekadašnje starinske vile sa okućnicom, baštama pomorandži, nara i banana.

U Alanji danas živi prilično velika nemačka, danska i ruska „dijaspora“. U pitanju su pretežno stariji ljudi, penzioneri „sa severa“ koji su ovde pred odlazak u penziju kupili kuće i odlučili da se nastane. Neki od njih, Nemci na primer – kojih je oko 1500, čak imaju i lokalnu radio stanicu na kojoj se program odvija isključivo na nemačkom jeziku. Ako uzmemo u obzir da grad Alanja broji oko 105.000 stanovnika, to praktično znači da skoro 10 % stalne populacije danas čine Nemci, i isto toliko još i Rusi i Danci.

Alanja, jedna od nekoliko etno-kuća unutar tvrđave – danas etno-muzej © Ivana Dukčević

Tvrđava u Alanji, unutar jedne od nekoliko etno-kuća © Ivana Dukčević

Kızılkule

Crvena kula

Osmougaona “Crvena kula” nalazi se u zapadnom podnožju tvrđave, u blizini luke, marine i centra današnje Alanje. Deo je kompleksa tvrđave koju je u XIII veku izgradio seldučki sultan Aladin Kejkubad I, a nalazi se i na gradskom grbu. Naziv je dobila po crvenoj cigli koju je sirijski arhitekta koji je osmislio kulu upotrebio za oblaganje njene fasade, zbog čega se razlikuje od ostatka tvrđave. U prizemlju kule visoke 33 metara (pet spratova) danas je smešten Etnografski muzej Alanje, u kojem se između ostalog čuva interesantna zbirka seldžučke heraldike (grbovi), uglavnom sa zastava. Za lepe vidike, možete se popeti do vrha kule (gde se nalaze puškarnice i otvori za topove), iako se mnogo bolji pogledi pružaju sa brda, sa vrha tvrđave.

INFO: Svakodnevno, osim ponedeljkom: 8 – 12 h i 13.30 – 17.30 h / oko 2 evra

Alanja, pogled sa tvrđave na Crvenu kulu (Kizil kulu) i centralni gradski zaliv (plažu Kejkubad) © Ivana Dukčević

Alanja, Crvena kula © Ivana Dukčević

Jedna od namena kule na obali mora, bila je prva linija zaštite brodova koji su se nalazili u obližnjem depou. U istočnom podnožju tvrđave, tik uz more nalaze se zidine i mala plaža, iza koje se nalaze lukovi nekadašnjeg seldžučkog spremišta za brodove iz 1221. godine – Tersane i arsenala – Tophane. U okvoru spremišta za brodove i danas postoji pet očuvanih lukova, u kojima je bilo smešteno isto toliko brodova. Moguće je posetiti unutrašnjost i videti delove muzejske postavke.

Alanja, spremište za brodove (Tersane) sa Arsenalom – Tophane © Ivana Dukčević

Alanja, spremište za brodove (Tersane) © Ivana Dukčević

Alanja, spremište za brodove (Tersane) © Ivana Dukčević

Alanja, spremište za brodove (Tersane) © Ivana Dukčević

Alanya Pazarları

Pijace u Alanji

U Alanji, u toku čitave nedelje svaki dan je pijačni dan – ali na drugom mestu/skveru/trgu u gradu. Najpoznatija pijaca održava se petkom – Cuma Pazarı („pijaca petkom“), iako ni tokom ostalih dana u nedelji šarene pijace nisu manje interesantne. Najveći deo otvorene zelene pijace, čini deo sa voćem i povrćem. Kajsije (na turskom: kayısı), višnje (na turskom: vişne), trešnje, breskve i nektarine, lubenice i dinje, jagode i banane koje dolaze sa plantaža i iz plastenika iz ovog kraja, dopunjuje zeleniš začinskih trava, salata i biljaka od kojih su neke nama manje poznate ili potpuno nepoznate, kad je reč o ishrani.

Jedna od njih je zeljasta biljka semizotu (na engleskom: purslane) – veoma nalik matovilcu, iz porodice spanaća za koju u našem jeziku stoji prevod – prkos, iako ne liči na biljku koju tako nazivamo već najverovatnije pripada istoj grupi. Božanstvena salata koja se najčešće pravi od ove vrste prkosa na turskom se naziva Yoğurtlu Semizotu Salatası (yoğurt – jogurt) i nalik je taratoru ili dzadzikiju, sa gustim jogurtom i belim lukom. Smatra se da ova biljka ima i odlična medicinska svojstva, da pomaže cirkulaciju, ublažava infekcije, smanjuje nivo holesterola, sprečava osteoporozu, neka maligna oboljenja i očnu kataraktu.

Semizotu – vrsta biljke iz porodice prkosa, nalik matovilcu

Yoğurtlu Semizotu Salatası

Osim dela sa voćem i povrćem, na pijacama postoji i natkriveni deo gde se prodaje sveža riba. Ukoliko želite, riba koju izaberete na licu mesta biće ispečena. Kod ribljeg dela pijace pijace nalaze se i male radnje sa sušenim voćem svih vrsta, i onim prerađenim u vidu džemova. U poređenju sa izborom u Srbiji, jedan od najinteresantnijih džemova koje ovde možete probati (i kupiti) je fenomenalni džem od rogača, redak kao slatko.

.
.

Predlog za smeštaj…

Ukoliko želite udobnost modernog hotela sa pogledom na Mediteran, i ne smeta vam da ste smešteni nešto dalje od centra, naš predlog je Hotel Katya koji se nalazi nekoliko kilometara istočno od centra, duž obale (gradski autobus saobraća na 20 – 30 minuta). Hotelski smeštaj je na bazi all-inclusive, sa švedskim stolom za vreme doručka i večere, neograničenom konzumacijom bezalkoholnih pića i kafe, otvorenim bazenom sa toboganom i privatnim delom plaže (sa ležaljkama) do koje se stiže prolaskom kratkim podvožnjakom ispod glavnog puta. U baru na plaži možete popiti kafu i sokove, naručiti testeninu, krompiriće ili neki slatkiš.

Sobe Hotela Katya su izuzetno prostrane, sa klimom i TV-om, kupatilo sa fenom, modernom tuš kabinom i dodatnim šamponom, sapunima, kao i setom za šivenje. Veliki američki plakar u hodniku zadovoljiće sve potrebe za odlaganje garderobe. Wi-fi je takođe dostupan, ali na plaži nema domet. Sve sobe su sa terasom (za najlepše vidike, tražite sobu sa pogledom na ulicu i bazen).

Predlog za ručak, u centru…

U samom centru podno tvrđave, u uličicama koje su mahom deo pešačke zone nalazi se Restoran Mini Mutfak. Reč je o samoposlužnom restoranu u kojem možete izabrati neko od lokalnih jela od mesa, povrća i mlečnih proizvoda – suprotnost u vidu kuvane hrane, u odnosu na uobičajeni doner kebab. Restoran je poznat po tome što u vreme ručka, vlasnik u kuhinji na honorarnoj bazi upošljava lokalne domaćice koje kuvaju isključivo domaća jela kao na primer: čorbe, ćufte, varivo od boranije, pilav, prave različite domaće salate i slično.

U okolini …

12 km severoistočno od Alanje, uzbrdo uz planinu, duž rečice koja juri ka moru nalazi se pećina Dim (Dim Mağarası), a nešto dalje i nekoliko restorana na rečici Dim (Dim Çayı). Na severoistoku, prelepi kanjon Sapadere i selo istog naziva, spadaju u neke od najautentičnijih mesta u čitavom kraju. Osim što možete divaniti na drvenim sedeljkama na reci, pokraj njih se na padinama brda – kanjona kojim reka prolazi, nalaze tobogani u stilu mini akvaparka koji na samo 7 km od mora u svežini šume stvara sasvim drugačiji ugođaj.

U podnožju brda, u blizini Kizil kule do skoro su postojale agencije gde ste mogli kupiti brodske karte iz Alanje za Severni Kipar – predivni gradić Kirenju (Kyrenia) udaljen samo oko 120 km. Međutim, hidrogliseri u posedu turske brodske kompanije su dotrajali i dodatno – ne postoji dovoljna potražnja (rečeno nam je da su veliki talasi i ljuljanje hidroglisera navodno bili uzrok tome što su turisti odustajali od putovanja). Tokom 6 sata plovidbe, velikim trajektom iz Turske ipak možete stići do Severnog Kipra, ali iz luke Tasucu (čita se: Tasudžu), blizu gradića po imenu Silifke, oko 330 km istočno od Alanje.

KAKO STIĆI

Ukoliko putujete u Alanju, do gradića u najistočnijem delu turističke obale Turske možete stići letovima aviokompanije Turkish Airlines (begtkinfo@thy.com / tel: 011 3036 195) do Antalije ili još bolje – do Aerodroma Gazipaša (u istoimenom mestu), 41 km istočno od Alanje. Barem dva puta u toku dana, na aerodrom sleću avioni iz Istanbula (let traje 1 h 5 min), sa oba aerodroma – Aerodrom Istanbul i Sabiha Gokčen, ali i jedan iz prestonice Ankare. Na aerodrom sleću i avioni inostranih aviokompanija, iz Moskve, Amsterdama, Helsinkija, Viljnusa (Litvanija), itd, na čarter letovima. Aerodrom je jedno vreme bio zatvoren kako bi se na njemu izgradila duža pista, i ponovo otvoren 2017. Naime, prvobitna pista nije bila dovoljno dugačka da na nju slete veći avioni kojima je potrebna duža zaustavna traka.

Moji domaćini iz Turistićke organizacije grada Alanje – ALTAV

Mediteranska obala Turske