*Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3) u izdanju Samizdata B92, i knjige-vodiča o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević) i izdavačke kuće (za Samizdat B92 – Veran Matić).
.
*The text and photographs are parts of the published book „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3) and the book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
SAFRANBOLU,
.
zaustavljen u vremenu…
.
.
.
.
Ako od Istanbula krenete istočno put Ankare, nakon 310 km autoputa i još stotinak magistralnog ka severu (mestu Gerede i Crnom moru), stići ćete u istorijski gradić Safranbolu. Okolinu gradića od oko 32.200 stanovnika, u XIX veku prekrivala su polja šafrana te je verovatno i zbog toga naziv grada Safranbolu povezan sa šafranom. Danas se situacija unekoliko promenila. Osim ponekog polja šafrana (u selu Davutobası, 22 km istočno), oko samog Safranbola šafranu ni traga, ali je zato ovaj gradić širom Turske i sveta postao poznat po skoro do detalja očuvanim, starim osmanlijskim kućama (na turskom: koşk ili konak).
.
.
 |
| Safranbolu, minder u pansionu © Ivana Dukčević |
Safranbolu © Ivana Dukčević
.
.
 |
| Safranbolu © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu © Ivana Dukčević |
.Safranbolu, u pansionu © Ivana Dukčević
.
.
.
.
.
Sve je počelo negde u XVII veku, kada je gradić na nadmorskoj visini od 485 metara zbog svog geografskog položaja počeo da dobija na značaju. Osim što je bio u blizini nekadašnjih trgovačkih ruta kroz Malu Aziju (Put svile), postao je i značajna raskrsnica trgovine sa priobaljem Crnog mora. Mnogi meštani Safranbola tokom XVIII i XIX veka obogatili su se od trgovine i u mestu sagradili letnjikovce, osnivali karavansaraje, pomogli izgradnju džamija i turskih kupatila. Njihove radnje i radionice sa autentičnim, starim zanatima, još uvek stoje na istom mestu gde su se nalazile pre više od jednog veka, a u njima se prodaje ista roba.
.
Drvene vile sa doksatima i autentičnim nameštajem iz XIX veka, pendžerima ispod kojih se iz sobe, iz poluležećeg položaja sa mindera vide bašte susednih kuća i drvo poneke voćke, zagolicala su maštu i vratila u prošlost hiljade stranih turista koji su poslednjih godina počeli sve više da dolaze u Safranbolu i u ovim kućama odsedaju. Čitav stari Safranbolu (deo grada: Çarşı) sastoji se isključivo od osmanlijskih vila iz XIX veka, od kojih je veliki broj vremenom pretvoren u predivne osmanlijske pansione. Prema zakonima gradnje iz XIX veka, ni jedna kuće nije smela da bude sazidana a da zaklanja vidik drugoj – prava komšija (komşu, turcizam u srpskom jeziku) imala su da se poštuju!
.
Neobičan podatak vezan za turizam ovog mesta, tiče se japanskih turista koji su ubedljivo prvi na listi stranaca u poseti Safranbolu. U novijem delu grada (Kıranköy) sazidana je memorijal-kuća po ugledu na japanske tradicionalne kuće, odmah pokraj one tipične za Safranbolu. Ipak, niko od meštana nije uspeo da mi objasni zbog čega baš Japanci pokazuju toliko interesovanje za ovo mesto. Objašnjenje vlasnika pansiona u samom srcu starog mesta (koji i sam ima najviše gostiju iz Japana), čiji natpisi na recepciji su osim na turskom i engleskom, i na japanskom, bilo je: „Japanci veoma cene autentičnu arhitekturu“. Osim Japanaca, u Safranbolu su pre par godine počeli da u većem broju stižu i Južno-Korejanci.
.
.
 |
| Safranbolu © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, u jednom od pansiona © Ivana Dukčević |
.
.
Kada uđete u jednu od safranbolskih kuća-pansiona, pre nego što se popnete do svojih soba na spratu, morate izuti obuću i ostaviti je na drvenim policama u prizemlju. Čak i u hotelima, od vas će tražiti da na cipele navučete plastične nazuvke, da ne bi oštetili tepihe i drveni pod star barem stotinu godina, kao u hodnicima, tako i u svojoj sobi. Zbog izuzetne očuvanosti i autentičnog enterijera kuća, kaldrmisanih ulica i atmosfere prošlosti koja odiše širom starog mesta, 1994. godine UNESCO je stari deo gradića Safranbolu proglasio delom svetske kulturne baštine.
.
Osim autentične arhitekture i geološka struktura krajolika oko i u samom mestu Safranbolu, veoma je interesantna. Stari deo smešten je u jednom od nekoliko kraških kanjona – procepa između krečnjačkih brda (Tekekurum, Tokatlı, Düzce). Ispod i između najstarijih kuća, na najnižem nivou mesta nalaze se duboki rascepi u zemlji u vidu pećina (najveće su Bulak i Hızar) u kojima žive slepi miševi i golubovi. Kanjoni su formirani vodama tri potoka (Akçasu, Gümüş i Bulak).
.
.
Šta videti…
.
Veliki karavansaraj Džindži han (Cinci Han) sagrađen 1645. godine, sada je hotel sa 5 zvezdica. I ako niste gost hotela, možete popiti kafu u unutrašnjem dvorištu koje je otvoreno za sve. Pored Džindži hana nalazi se Tarihi Džindži hamam (Tarihi Cinci Hamam), sagrađen iste godine, sa odvojenim muškim i ženskim delom, prepoznatljiv po nekoliko kupola pokrivenih crepom.
.
Jedna od centralnih džamija u mestu je Köprülü Mehmet Paşa Camii, sazidana u periodu kada je istoimeni veliki vezir sultana ovde poslat u izgnanstvo, na neko vreme. U blizini, nizbrdo ili uzbrdo autentičnim kaldrmisanim uličicama videćete i Etno-muzej Kaymakamlar Müzesi Evi (Alti Eski Çarşi 4), ulice Arasokak i Asmali Çarşi (Asmali čarši), kao i staru česmu Kileciler Çeşmesi (Kiledžiler češmesi).
.
.
.
.
.
 |
| Safranbolu, Arasta bazar – „Arasta kahvesi“ © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, Tahiri Džindži Hamam na kraju ulice © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, Tahiri Džindži Hamam © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
 |
| Safranbolu © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, kraški kanjon © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
U okolini…
.
.
Ako u Safranbolu stižete iz Istanbula, jedino veće mesto na koje ćete naići 7 km pre Safranbola je Karabuk (Karabük). Posle Drugog svetskog rata, u ovaj gradić preseljene su čeličane, pa prolazak kroz njega izgleda nalik prolasku kroz Kostolac ili Bor. Ko bi rekao da se samo par kilometara severnije, nalazi ušuškano, starinsko mesto kao što je Safranbolu.
.
11 km od Safranbola, nalazi se Joruk Koju (Yörük Köyü), nomadsko selo derviškog reda. Tu je i Indžekaja akvadukt (Incekaya Su Kemeri) iz vizantijskog perioda, 7 km severno od Safranbola, u Tokatli kanjonu.
.
.
.
.
Safranbolu INFO
Gde odsesti…
.
Bez premca najbolja opcija za smeštaj u samom centru starog mesta je BASTONCU PANSIYON (Kaymakamlar Evi Alti 4), čita se „Bastondžu pansijon“, i znači „Pansion štap“, po staroj prodavnici drvenih štapova koja se nalazila na ovom mestu (osnova kuće stara je oko 300 godina). Pokušajte da rezervišete sobu 101, na drugom spratu i bezmalo ćete imati utisak kao da boravite u etno-muzeju. Za razliku od soba u formi hostela na prvom, sobe na drugom spratu imaju svoje kupatilo (iako malo i neugledno) i TV. Noćenje sa doručkom u sobi sa kupatilom, po osobi košta oko 15 evra. Po sličnoj ceni, možete odsesti u pansionu „Çesmeli konak”.
.
.
.
.
|
| Safranbolu, Bastondžu pansion © Ivana Dukčević |
|
| Safranbolu, soba u pansionu (na fotografiji iznad, ova soba je isturena na prvom spratu, sa 3 prozora) © Ivana Dukčević |
 |
| Domaći džem od ruže, za doručak © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Šta probati…
.
Safrantat je jedinstven lokalni proizvod Safranbola. U pitanju je ratluk sa šafranom, koji se pravi i u mestu Kirankoj (Kıranköy), ali se prodaje po autentičnim poslastičarnicama širom mesta Safranbolu. Ipak, ratluk se posle sečenja (dugački komadi kao crevo, seku se velikim makazama) uvalja u kokos, čiji jak ukus donekle specifičan ukus šafrana čini neprepoznatljivim.
.
.
 |
| Safranbolu, sečenje ratluka © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, safrantat © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Šta pazariti…
.
 |
| Safranbolu, kujundžijska radnja © Ivana Dukčević |
 |
| Safranbolu, sapuni od šafrana © Ivana Dukčević |
.
.
.