Posted on 08 okt 2016

/ off

TURSKA / Obala Crnog mora – Amasra

*Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3) u izdanju Samizdata B92, i knjige-vodiča o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević) i izdavačke kuće (za Samizdat B92 – Veran Matić).

*The text and photographs are parts of the published book „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3) and the book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Obala Crnog mora

AMASRA

Region Crnog mora (Karadeniz bölgesi), kako prirodom, tako i mentalitetom ljudi koji u ovoj oblasti žive unekoliko se razlikuje od ostatka Turske. Zbog nepristupačnog, planinskog terena koji crnomorsku obalu najvećim delom fizićki razdvaja od ostatka Anadolije, i sami Turci stanovnike ove oblasti u šali zovu „brđanima“ i pripisuju im odlike koje se često odnose na plemensku pripadnost. Čak se i dijalekat kojim govore razlikuje od onog u ostatku zemlje. Na obali Crnog mora u Turskoj, nalaze se najveće plantaže lešnika na svetu.

Amasra, gradska plaža u uvali © Ivana Dukčević

Amasra, stari deo grada sa ostacima kapija tvrđave © Ivana Dukčević

Amasra, u radnji sa slatkišima © Ivana Dukčević

Ovim predelima, u antičkom periodu pohodile su Amazonke, čuvene azijske ratnice za koje je ustanovljeno da potiču iz predela današnje Mongolije. Interesantan podatak koji potvrđuje da su ovi prostori od vajkada bili naseljeni raznolikim civilizacijama, je da u istočnom delu obale, nedaleko od Trabzona postoji selo – Beškoj (Beşköy), u kojem stariji stanovnici još uvek govore starogrčkim jezikom – pontskim grčkim, koji je bio u upotrebi još u antičkom periodu!

Iako crnomorska obala Turske na zapadu počinje od granice sa Bugarskom, u evropskom delu zemlje nema interesantnih mesta. Istočno od Bosfora, zelenilo i bujna, pretežno listopadna vegetacija sa obiljem leskovog drveća postepeno postaju jedan od simbola turske crnomorske obale, koja ovakve karakteristike zadržava sve do krajnjeg istoka – granice sa Gruzijom.

U starim sanovnicima zapisano je da snovi leskovog drveća sa plodom donose uspeh na poslovnom planu. Takođe, lešnik je znak prolaska briga i zaštitnik doma. Za stanovnike turske obale Crnog mora, naročito one u zapadnom delu lešnik je jedna od glavnih privrednih kultura. Na crnomorskoj obali Turske nalaze se najveće plantaže lešnika, na svetu. Putujući glavnom magistralom pored obale, ili sporednim putevima usput ćete viđati lokalne žene koje na leđima nose velike prućane korpe pune zrelih lešnika i prodaju ih na improvizovanim tezgama.

Obala Crnog mora, korpa sa tek ubranim lešnicima © Ivana Dukčević

Obala Crnog mora, štandovi sa lokalnim voćem, kraj magistrale © Ivana Dukčević

Crni čaj (çay) sa istočnih (doğu) obala Crnog mora (Karadeniz: „kara“- crno / „deniz“ – more) © Ivana Dukčević

Osim lešnika, u istočnom delu crnomorske obale nalaze se najveće plantaže duvana u Turskoj. Na kaskadnim, brdovitim terasama iznad mora, u oblasti oko mesta Rize posađeni su žbunovi omiljenog, turskog nacionalnog pića – crnog čaja. Ovim biljnim kulturama odgovara kontinentalna klima sa umereno toplim letima, vlažnim jesenima i snežnim zimama.

Iznad istočnih obala Crnog mora, u blizini mesta Rize uzdižu se planine Kačkar (Kaçkar Dağları, ili Kaçkarlar – 3937 m), koje svojim zelenim pašnjacima, visokim, golim vrhovima sa kojih se teško otapa sneg i glečerskim jezerima neodoljivo podsećaju na Alpe. Slikoviti predeli izuzetno su popularni u Turskoj kao planinarska destinacija, a poslednjih nekoliko godina postoji opcija i za helio-skijanje (skijanje na nepristupačnim terenima, do kojih se doleće helikopterom).

Za najinteresantnija mesta na obali Crnog mora važe simpatično primorsko mesto Amasra, smešteno na izduženom poluostrvu, Sinop – istorijski grad i luka, Unije (Unye), Fatsa i Ordu. Na poluostrvu između poslednja dva, na Jasonovom rtu (Yason Burnu) umesto nekadašnjeg antičkog hrama posvećenom ovom junaku nalazi se Jasonova crkva (XIX vek), danas Arheološki muzej (legendarni antički junak Jason i njegovi Argonauti, lutali su ovim predelima u potrazi za zlatnim runom i stigli do obala Gruzije). Na krajnjem istoku smestio se najpopularniji grad crnomorske obale – Trabzon. Region Crnog mora poznat je po mnogim vizantijskim i jermenskim crkvama, naročito bliže istoku, ka gruzijskoj granici.

Panorama Amasre © Ivana Dukčević

Amasra © Ivana Dukčević

Nakon dugih kilometara šuma leskovog i drugog listopadnog drveća, na istrošenoj magistrali iz pravca gradića Karabuk i turistički izuzetno posećenog mesta Safranbolu, na usponu par kilometara od obale Crnog mora, ugledaćete panoramski prizor. Parking na platou sa desne strane puta bio je premali da primi sve automobile čiji su vlasnici tog letnjeg prepodneva poželeli da stanu i fotografišu panoramu koja se pružala ispred njih – turski „Sveti Stefan“, simpatični gradić Amasru. Na samom platou, našle su se improvizovane tezge sa lokalcima koji prodaju kupine, brusnicu i šipak, ali i tek ubran lešnik iz prućanih korpi koje su na leđima nosile lokalne seljanke.

Sastavljena iz poluostrva i ostrva povezanog sa njim, Amasra iz daleka zaista podseća na nama mnogo bliži primer ostrvca na crnogorskom primorju. Ipak, kada priđete bliže, na ovom poluostrvu i ostrvu videćete omanji gradić upotpunjen starim kućama, restoranima i prodavnicama sa interesantnim poslasticama i tipičnim drvenim suvenirima.

U starom veku ovim prostorima pohodile su Amazonke, plavokose i kosooke ratnice sa prostora mongolskih stepa. Sam grad je kažu, u IV veku pre naše ere osnovala miletska kraljica Amastris, te se i danas zove po njoj.

Amasra, riblji restoran interesantnog naziva „Canlı balık“ („Živahna riba“) © Ivana Dukčević

Amasra, prelaz sa poluostrva na ostrvo © Ivana Dukčević

Na delu gde se poluostrvo spaja sa kopnom, sa istočne strane nalazi se duga peščana plaža koja se idući ka pučini pretvara u luku za čamce i dok za nešto veće brodove (Büyük Liman – „Velika luka“). Sa druge strane, od poluostrva ka ostrvu ulica Çekiciler (čita se: Čekidžiler) vodi kraj ribljih restorančića i prodavnica, pravo ka prolazu kroz kamene zidine nekadašnje tvrđave i mostu koji ih spaja.

Osim Sinopa i Trabzona na istoku, Amasra spada u neka od najslikovitijih i najposećenijih mesta turske obale Crnog mora. Iako turizam u crnomorskoj regiji, ni ekonomski, niti po broju poseta ne može da se poredi sa onim na Sredozemlju, tokom letnje sezone plaže su prepune mahom domaćih turista i utisak je da Amasra postepeno izrasta u turistički centar.

Kako stići

Od turističkog mesta Safranbolu (UNESCO) do obale Crnog mora i Amasre ima 93 km. U odnosu na kvalitetne turske magistrale, ovaj drum deluje vremešan i prava je sreća da je prilično neopterećen. Ako putujete autobusom, od Safranbola do Amasre putovaćete nepuna 3 sata – 2,5 sata do mesta Bartin i još oko 20 minuta minibusom od Bartina do Amasre. Ako imate sopstveni prevoz, razdaljinu možete preći za nešto manje od 2 sata.

U okolini…

Osim Amasre, u neposrednoj blizini ne postoji veće naselje, niti turistički riyort. Ipak, ukoliko imate prevoz i vremena da istražujete obalu, možete obići:

– İnebolu, simpatičan gradić na obali sa starim drvenim kućama;
– Beldeğirmen, selo udaljeno nekoliko kilometara istočno od Inebolu;
– selo Hacıveli (kod Abane), sa velikom plažom i stenom na samom rtu;
– Ayancık, simpatičan gradić sa starim drvenim kućama na obali, ofarbanim jarkim bojama – na ušću istoimene reke.

Severna Anadolija i obala Crnog mora