Središnji deo Velikog Kavkaza
.
Tvrđava Ananuri – skijalište Gudauri –
Stepantsminda (Kazbegi – Gergeti)
Put od Tbilisija ka severu Gruzije, vodi duž Gruzijskog vojnog puta (Georgian Millitary Road), najstarijeg komercijalnog druma u zemlji kojim je nekada davno pohodio i Atila Hunski, na svom osvajačkom pohodu ka Evropi. Osim Atile, ovuda je prolazio i jedan krak Puta svile. Današnja magistrala predstavlja jedinu međunarodnu saobraćajnicu između Zakavkazja i Rusije, koja preko venca planina vodi do ruske granice, kuda smo se i mi uputili na našem drugom po redu pohodu na veličanstveni Veliki Kavkaz. Obilazak zapadnih delova ovog planinskog venca, u regiji Svanetije, očarao nas je više nego što smo zamišljali, te smo iz ovog razloga od izleta na Kazbegi – planinu Kazbek, stratovulkan na granici sa Rusijom, očekivali isto.
Samostalno istraživačko putovanje Gruzijom, ostvarila sam u saradnji sa dugogodišnjim partnerom, aviokompanijom Turkish Airlines, uz podršku Ambasade Gruzije u Srbiji. Velika zahvalnost otpravniku poslova diplomatske kancelarije Ambasade Gruzije u Srbiji, gospodinu Koberidzeu.
🍀
Tekst i fotografije, deo su nove knjige u pripremi i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, i fotografija, bez dozvole autora.
Planina Kazbek – Stepantsminda, Crkva Svetog Trojstva u selu Gergeti © Ivana Dukčević
Uspon ka planini Kazbek, spomenik Sovjetsko-gruzijskom prijateljstvu
Putokaz ka skijalištu Gudauri i Vladikavkazu, u Rusiji © Ivana Dukčević
Planina Kazbek i Crkva Svetog Trojstva (na vrhu) iznad sela Gergeti © Ivana Dukčević
Nakon prvog dela uspona na Kavkaz i doručka u selu Pasanauri, odakle navodno potiče čuveni, slasni gruzijski “zavežljaj” kinkali, stigli smo do jedinstvenog, zelenog veštačkog jezera Sčinvali, kraj kojeg i danas stoji srednjovekovno utvrđenje. Tvrđava Ananuri udaljena je sedamdeset kilometara od Tbilisija, i pripadala je vladarima srednjovekovnog vojvodstva Aragvi. Naziv je dobila po izvesnoj Ani iz Nurija. Za vreme jedne od neprijateljskih opsada, Ana je zatočena i mučena kako bi odala gde se nalazi tajni prolaz koji je vodio do jezera, kojim je za vreme opsade u zamak redovno pristizala hrana. Odbivši da neprijatelju otkrije informaciju, ubijena je i postala heroj uvtrđenja koje je preživelo napad. Najistaknutija građevina kompleksa, čiji su panoramski vidici najlepši sa mosta pre prelaza preko reke, je Bogorodičina crkva – jedna od dve bogomolje u donjem delu utvrđenja.
Veštačko jezero Sčinvali, i tvrđava Ananuri © Ivana Dukčević
Bogorodičina crkva u tvrđavi Ananuri © Ivana Dukčević
Veštačko jezero Sčinvali, tvrđava Ananuri i Bogorodičina crkva © Ivana Dukčević
Veštačko jezero Sčinvali, i štand sa kavkaskim šubarama © Ivana Dukčević
Užina u selu Pasanauri, gde je navodno izmišljen kinkali © Ivana Dukčević
Nakon poslednjih romantičnih pogleda na tvrđavu Ananuri i jezero u kojem se ogleda gusta šuma četinara, počinje strm uspon na Kavkaz koji se odvija često veoma zakrčenom magistralom. Iako automobila nema u prevelikom broju, zastoj na strmim serpentinama u stvari prave veliki, međunarodni transportni kamioni, kojima je ova saobraćajnica jedini put ka Rusiji – pograničnom gradu Vladikavkazu, i koji – prevozeći tone robe, često veoma sporo savladavaju uspon na najviši planinski venac Evrope. Tokom letnjih meseci, preticanje je riskantno ali je moguće. Kako li izgleda u zimskim mesecima, kada je čišćenje magistrale veoma otežano. Dug uspon i krivine, odjednom se na kratko prekidaju kada duž nebeskih visina, na livadama levo i desno od puta kreću da niču planinski hoteli, apartmani i restorani skijališta Gudauri. Osim Gruzina, najpoznatiji ski centar u zemlji privlači sve više stranaca koji osim skijanja imaju opciju da dugom linijom žičare stignu na drugu stranu planine, dalje, u smeru ka planini Kazbek.
Uspon ka planini Kazbek, žičara koja vozi od skijališta Gudauri © Ivana Dukčević
Skijalište Gudauri © Ivana Dukčević
Uspon ka planini Kazbek, skijalište Gudauri © Ivana Dukčević
Iako žičara radi i tokom letnjeg perioda, ovu deonicu prevalili smo automobilom i zastali kod spomenika Sovjetsko-gruzijskog prijateljstva (Soviet-Georgian Friendship Memorial). Sazidan 1980-tih, na platou u sred planinskih pejzaža, neobičan polukružni kameni spomenik sa lukovima obuhvata čitav plato, i u unutrašnjem delu – nalik poemi, prikazuje delove nacionalnih obeležja Rusa i Gruzina. Oslikani jarkim bojama i u tipičnom ruskom stilu koji se vezuje za eru komunizma, na dekorativan način i nalik mozaiku, crteži prikazuju radnike i seljake, svirače balalajki, obličja najčuvenijih crkvi, nacionalne junake iz priča na konjima – i Svetog Đorđa, zaštitnika Gruzije. Pored spomenika, stariji Gruzin češlja i na planinskoj česmi pere tek napravljenu, čupavu belu kavkasku šubaru, kako bi je izložio na tezgi za potencijalne kupce. Štandovi sa šubarama, maramama i iseckanim voćem, prate svako mesto od značaja u Gruziji, na koje svraćaju turisti.
Uspon ka planini Kazbek, spomenik Sovjetsko-gruzijskom prijateljstvu © Ivana Dukčević
Uspon ka planini Kazbek, češljanje i pranje šubare od vune © Ivana Dukčević
Udaljivši se od spomenika i kratkotrajne turističke gužve, put nas je vodio dalje – i još više, ka vrhovima srednjeg Kavkaza i planini Kazbek. Prema antičkoj legendi, na planini Kazbek bogovi su okovali Prometeja, kada su saznali da je ljudima otkrio vatru. Pejzaže zelenih livada i snežnog vrha planine Kazbek u daljini dopunjavala su nepregledna stada ovaca nalik tačkicama koje su izgledale kao da se jedva kreću, kada su duž magistrale – pored kolovoznih traka, krenuli da se nižu povremeni, kratki betonski tuneli za kretanje u jednom smeru. Za vreme zimskih meseci, na ovim visinama smetovi i lavine često zatrpaju put. Na mestima gde se to najčešće dešava, sazidani su tuneli za kamione koji umesto otvorenim drumom, prolaze kroz njih. Teretni kamioni su nas pratili sve do kraja našeg puta. Desetak kilometara pre granice s Rusijom, zbog kilometarske kolone koja je čekala na prelaz, dvosmerna magistrala se pretvorila u put sa jednom trakom kojom su lagano vozili automobili, u oba smera. Na mestima gde su put prekidali mostovi iznad planinskih rečica, desnu traku mosta umesto kamiona zauzimale su krave, koje su kao u Svanetiji na zapadu Kavkaza, i ovde na povetarcu koji je strujao iznad vode pokušavale da se oslobode insekata. Vozači kamiona navikli na ovaj drum, isped mostića zaustavljali su svoja teretna vozila i ustupali mesto kravama, koje su nezainteresovano, lenjo sedele na sred puta i uživale u junskom suncu.
Stada ovaca, na usponu ka planini Kazbek © Ivana Dukčević
Uspon ka planini Kazbek / oko 15 – 20 km pre granice sa Rusijom, počinje nepregledna kolona kamiona koji čekaju na red za prelaz granice, na svom putu ka Vladikavkazu © Ivana Dukčević
Uspon ka planini Kazbek / nepregledna kolona kamiona koji čekaju na red za prelaz granice, povremeno se prekida kravama koje na mestima gde put premošćuju mostovi na planinskim rečicama, nepomično sede kako bi se zbog povetarca koji stalno struji, odbranile od muva. Vozači kamiona to znaju, i prave razmak kako bi most ustupili kravama © Ivana Dukčević
Vožnja ka planini Kazbek / tuneli uzidani u obronak brda, zimi služe kamionima da korz ovu kratku deonicu prođu kako bi izbegli lavine © Ivana Dukčević
Na poslednjoj deonici puta ka vrhovima Kavkaza, na nadmorskoj visini od oko 1800 metara, pre samog ulaza u selo Stepantsminda magistrala se odjednom pretvara u veliku, strmu nizbrdicu, i ispred nas se – kao desetak dana ranije – ukazuje pejzaž kao iz bajke. Duboko u zelenoj dolini, naziru se kuće okružene visokim vrhovima, na kojima se još uvek beli prošlogodišnji sneg. Po pristizanju u selo, skrećemo na sporedni put ka jednom od vrhova, i lokalnim drumom koji se na dva mesta prekida velikim odronom, nakon još dvadeset kilometara stižemo do krajnje tačke – Crkve Svetog Trojstva, u seocetu Gergeti. Uz jak vetar koji nosi sve pred sobom, sa platoa kompleksa crkve iz XIV veka pruža se pogled na Stepantsmindu u dolini, okruženo strmim planinskim vrhovima, ivica prekrivenih livadama bezbroj nijansi zelene, nalik mahovini. U ovom delu Kavkaza, u selu Šatili – utvrđenom naselju iznad rečice u planinama, snimaju se filmovi o gorštacima iz istorije Gruzije. Nakon obilaska crkve među oblacima na preko dve hiljade i sto metara nadmorske visine, spustili smo se putem nazad do sela, i uz domaću, gruzijsku kuhinju – slasni hačapuri punjen dvostrukim slojem sira – koji se pušio i razvlačio, završili posetu ovom delu Kavkaza.
Pogled na Stepantsmindu, sa platoa kod Crkve Svetog Trojstva © Ivana Dukčević
Crkva Svetog Trojstva iznad sela Gergeti © Ivana Dukčević
Ručak u Stepantsmindi, odlični gruzijski domaći sok/kompot i slasni hačapuri (jedna od najboljih pita sa sirom) © Ivana Dukčević
U saradnji sa…
Turkish Airlines © Ivana Dukčević
KAKO STIĆI
Za obilazak Gruzije sa bazom u Tbilisiju (jednodnevni izleti) – koristili smo usluge kvalitetne, povoljne i besprekorno tačne agencije GoTrip. Na ovoj stranici, možete naći bezbroj opcija za izlete, a prilikom rezervacije osim rute izleta izabrati i vozača (u odnosu na koji jezik govori – ruski ili engleski, ali i na recenzije koje je dobio od prethodnih putnika), i samim tim i automobil koji želite (od malog, gradskog vozila, do terenskog). Takođe, vreme polaska i dolaska sami izabirate – sat i minut (dolaze po vas do adrese koju ste naveli, i vraćaju vas). Preko ove agencije mogu se rezervisati transferi od/do aerodroma (što smo takođe koristili), autobuske ili železničke stanice, a vozača i vozilo možete iznajmiti i na nekoliko dana. U odnosu na kvalitet usluge, ovo je bez premca najbolja opcija tokom boravka u Gruziji, i uz to – veoma solidnih cena. Sve preporuke za GoTrip i našeg vozača Samvela, koji nas je vozio nekoliko dana prema našem planu, i od kojeg smo saznali bezbroj zanimljivih podataka u vezi ove lepe zemlje.
Gruzija Kazbegi, Gruzija Kazbegi, Gruzija Kazbegi, Gruzija Kazbegi, Gruzija Kazbegi, Gruzija Kazbegi