Posted on 03 dec 2016

/ off

PORTUGAL – Sintra, Kabo da Roka, Eštoril, Kaškaiš

Jednodnevni izlet iz Lisabona

Sintra, Kabo da Roka (Cabo da Roca),

Eštoril (Estoril) i Kaškaiš (Cascais)

Na jednodnevnom izletu iz Lisabona, posetili smo bajkovito gorje kod mesta Sintre, sa kraljevskim letnjikovcima – romantičnim zamkovima na na vrhovima brda i u šumi, i zatim krenuli ka najzapadnijoj tački kopnene Evrope – rtu Kabo da Roka (Cabo da Roca). Na povratku u prestonicu Portugala, prošetali smo simpatičnim mestom Kaškaiš (Cascais), nekadašnjim ribarskim selom koje je početkom XX veka postalo stecište evropske aristokratije. Na kraju, prošli smo kroz Eštoril (Estoril) – mesto jedne od najčuvenijih evropskih kockarnica, gde je agent 007 – Duško Popov, prema kojem je osmišljen lik Džejmsa Bonda, često dolazio za vreme Drugog svetskog rata.

Sintra © Ivana Dukčević

Sintra, česma Fonte da Pipa © Ivana Dukčević

Sintra, portugalske kućice i pločice – azuležosi, u prodavnici suvenira © Ivana Dukčević

Azuležos iz kraljevske palate Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real), u Sintri – Sala dos Brasões (Dvorana grbova) © Ivana Dukčević

Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja 2“ (ISBN 978-86-82136-01-9) u izdanju Media Sfere, ali i knjige o Portugalu (ISBN 978-86-7722-380-9) i o Lisabonu (ISBN 978-86-7722-375-5), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, i fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević) i izdavača (Media Sfera: Gordana Radisavljević-Jočić).

Sintra, palata Palacio da Pena © Ivana Dukčević

Sintra, reljefni azuležosi kao spoljna dekoracija palate Palacio da Pena © Ivana Dukčević

Kaškaiš © Ivana Dukčević

Kabo da Roka – najzapadnija tačka kopnene Evrope © Ivana Dukčević

Kazino Eštoril – dugo je bio najveći kazino u Evropi © Ivana Dukčević

Oko 30 kilometara zapadno od Lisabona nalazi se gorje Sintra (Serra da Sintra), magično mesto zelenih, šumovitih brda poznato po bajkovitim zamkovima i letnjikovcima portugalske aristokratije, ali i drugih koji su ovde boravili, palatama portugalskih kraljeva i istoimenom mestu Sintra u njenom središtu. Osim kraljeva i aristokratije, u Sintri su boravili i svoju inspiraciju crpli neki od najpoznatijih ljudi svog vremena kao Hans Kristijan Andersen, koji je živeći u kući Casa O’Neill (u delu Arrabalde), inspirisan prirodom i zamkovima šarmantne Sintre, pisao svoje bajke. Za romantičnu predstavu Sintre verovatno su „krive“ i kočije sa žutim točkovima i konjima koje stoje poređane u nizu, u zelenilu ispod Nacionalne palate. Očaran Sintrom, engleski romantičarski pesnik Lord Bajron (Lord Byron) prozvao je mesto „veličanstvenim rajem“, a UNESCO je ceo kraj proglasio svetskom kulturnom baštinom, kao – prvi centar evropske romantične arhitekture.

Sintra © Ivana Dukčević

Stari deo gradića Sintre – Vila Velha, sastoji se iz uskih ulica sa starim, kamenim kućama, koje su tokom proleća i leta ukrašene bugenvilijama i hortenzijama, dekorisane oslikanim pločicama. U samom centru postoji veliki broj radnji za turiste, od onih sa suvenirima, sve do poslastičarnica sa čuvenim slatkim pecivom „pirikita“ (piriquita) i kolačićima „keižadas finas“ (queijadas finas) – kolačima od sira sa jajima i cimetom, travesseiros – pita sa jajima i bademom, fofos de Belas – sunđerasti kolači, itd. Probajte ih u najčuvenijoj poslastičarnici Antiga fábrica de Queijadas finas da Piriquita (Rua das Padarias 5, kod trga Praça Dona Amélia) u vlasništvu Konstancije Gomez Pirikite (Constância Gomez Piriquita). Na mestu nekadašnjih kuća vitezova Templara, u pravcu šume Almoquer, nalaze se poznati Café Paris i Hotel Central, ali i Lawrence’s hotel (Lorensov hotel), najstariji hotel na Iberijskom poluostrvu i jedan od najstarijih u Evropi, koji je još 1780. godine otvorio Englez Lawrence Oram.

Sintra. izlog poslastičarnice Antiga fábrica de Queijadas finas da Piriquita © Ivana Dukčević

Tri prelepo dekorisane fontane u mavarskom stilu, obložene dekorativnim pločicama – Fonte da Pipa, Fonte Mourisca i Fonte da Sabuga, samo su neke od fontana kraj puta koje se nalaze širom gorja Sintra. U samom mestu možete videti i Sat kulu (Torre do Relogio), mali Jevrejski kvart (Beco da Judaria), Pillory – stub u obliku uvrnutog kanapa, u manuelin stilu na trgu Largo de Misericordia i mavarske mlinove.

U Sintri postoji i Muzej igračaka – Museu do Brinquedo (u ulici Rua Visconde de Monserrate). Privatnu zbirku igračaka XX veka za dečake i devojčice, sredovečni gospodin Žoao d’Arbueš Moreire (João d’Arbués Moreira) sakupljao je još od malena. Neke od poslednjih igračaka u postavci su play-station i roboti na daljinsko upravljanje.

U Sintri, i u njenoj okolini, nalaze se zamkovi i romantične palate sa baštama kao što su: Palácio da Pena, Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real), Palacio Quinta da Regaleira, Palacio Monserrate (iz 1856), franjevački samostan iz XVI veka Capuchos, imanje Quinta do Saldanha i drugi.

Sintra, česma Fonte Mourisca © Ivana Dukčević

Sintra. česma Fonte da Sabuga © Ivana Dukčević

Palácio da Pena

Palata Pena

Iznad samog mesta Sintra, na vrhu jednog od najviših šumovitih brda (530 m), na mestu samostana iz XV veka smestila se bajkovita, žuto – crvena palata, najlepši primer portugalskog romantizma u arhitekturi s kraja XIX veka. Palatu je sagradio nemački grof Ferdinand Saxe von Coburg Gotha, koji je ženidbom sa mladom portugalskom kraljicom Donom Marijom II, postao kralj Portugala pod imenom – Don Fernando II. Kao ljubitelj umetnosti, inspirisan romantičnim i eklektičkim stilom tog vremena – i zamkovima južne Nemačke, u dvorcu iz mašte spojio je elemente antike i renesanse, orijentalnu arhitekturu i manuelin stil. U tu svrhu, uposlio je nemačkog arhitektu Barona fon Ešvega (Baron von Eschwege). Iako veoma zanimljiva i iznutra (Arapska soba, Balska dvorana, kuhinja sa bakarnim posuđem), najspektakularniji deo palate je njena spoljašnja arhitektura. Velike i male kule i tornjeve – kružne i kvadratne, dekorisane karakterističnom cik-cak kamenom ogradom koja imitira srednjovekovne tvrđave, Tritonov luk koji vodi u unutrašnje dvorište i vidikovac, i privatna kraljevska kapela, svi zajedno veoma podsećaju na dvorac u Diznilendu.

Skoro do samog vrha brda, put vijuga kroz šumu gde se na samom kraju – u podnožju palate nalazi parking, pored kapije za ulaz u kompleks. Odavde se do palate može pešice – uz brdo, kroz palatni park (oko 15 minuta) ili vozićem palate, koji vozi do samog vrha brda i ulaza u palatu.

Šesnaest godina nakon smrti portugalske kraljice Marije, njen nemački suprug – kralj Ferdinand oženio se ljubavnicom, operskom pevačicom – groficom Edlom, sa kojom se 1885. godine – kada je palata najzad bila gotova, u nju uselio. Na žalost, iste godine kralj je umro. U ovom dvorcu jedno vreme je živeo i poslednji portugalski kralj Manuel II, koji je ovde potražio utočište nakon proglašenja Republike, pre nego što je prognan iz zemlje. Godine 1910, državnim dekretom palata sa kraljevskim nameštajem i pokućstvom, postala je muzej. Godine 1995, palata i park Pena postali su deo UNESCO-ve svetske kulturne baštine.

Sintra, palata Palacio da Pena © Ivana Dukčević

Sintra, reljefni azuležosi kao spoljna dekoracija palate Palacio da Pena © Ivana Dukčević © Ivana Dukčević

Sintra, palata Palacio da Pena © Ivana Dukčević

Sintra, reljefni azuležosi kao spoljna dekoracija palate Palacio da Pena © Ivana Dukčević © Ivana Dukčević

Sintra, palata Palacio da Pena © Ivana Dukčević

Parque Pena

Park palate Pena

Nakon obilaska palate, prošetali smo parkom Pena nizbrdo ka parkingu, zemljanim i asfaltnim putićima i kroz gustu šumu raznovrsnog lokalnog i tropskog rastinja. Na oko 85 hektara šume otkrili smo vrste drveća koje rastu samo u određenim delovima sveta, a koje su kraljevi – i kasnije portugalska država, zasadili na ovom mestu. Od najviših sekvoja, koje mogu da žive i 2000 godina, drveća ginkgo bilobe čiji najstariji primerci datiraju iz perioda dinosaurusa, tuje, luzitanskog čempresa, koji osim u Portugalu raste samo u Meksiku i Gvatemali, preko ugroženih vrsta Araucaria angustifolia iz amazonskih prašuma i bora Abies pinsapo koji raste samo u Španiji i Maroku, te japanske kamelije koja osim u ovoj šumi, raste u južnom Japanu. Šetajući šumovitim parkom, videli smo mostiće obrasle mahovinom koji su se stopili sa krajolikom, bronzane skulpture, fontane i paviljone, vidikovce, jezero i jezersku dolinu, i širom brda nailazili na čudesno naslagane stene koje je stvorila i poređala sama priroda.

INFO: Strmim putem kroz šumu, na vrhu jednog od brda Sintre / www.parquesdesintra.pt / www.igespar.pt / Ponedeljak – nedelja, 1. maj – 15. septembar: 9.45 – 19 h / 16. septembar – 30. april: 10 – 17 h / Vozić koji vozi uzbrdo do podnožja palate košta 2 evra, po osobi.

Sintra, park Palate Pena © Ivana Dukčević

Sintra, park i Palata Pena © Ivana Dukčević

Sintra, park Palate Pena © Ivana Dukčević

Castelo dos Mouros

Mavarska tvrđava

Iako su u temeljima kuće u ulici Rua das Padarias 14 pronađeni arheološki ostaci iz perioda neolita, a ispod kuće u Rua Ferraria 28 ostaci iz rimskog perioda (groblje i put), zvanično najstarija građevina Sintre je mavarska tvrđava iz VIII veka – Castelo dos Mouros. Sazidali su je Mavari u VIII veku, kada su osvajali ove postore. Od nekada velike građevine, danas se može videti samo deo zida, koji se u jednom delu kao lanac spušta nizbrdo, do iznad samog mesta Sintre. 1147. godine, mavarsku tvrđavu osvojio je prvi kralj Portugala Dom Afonso Henriques i tako označio kraj vladavine Mavara na ovom području.

INFO: svakodnevno, 10 – 18 h, oko 3 evra / Mavarska tvrđava nalazi se između centra mesta Sintra i palate Palácio da Pena, na vrhu brda. Palata se nalazi na nešto višem brdu od ostataka tvrđave, pa se sa njene zadnje strane pružaju najbolji vidici na zmijolike zidine.

Sintra, ostaci zidina mavarske tvrđave © Ivana Dukčević

Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real)

Nacionalna kraljevska palata u Sintri

Na manjem uzvišenju u centru Sintre, nalazi se jedna od nekoliko portugalskih nacionalnih palata. Prepoznaćete je i iz daleka zbog dva specifična, velika, konusna bledo siva kuhinjska dimnjaka, sužena pri vrhu. Prvu palatu sazidao je krajem XIV veka kralj Žoao I (João I), na mestu nekadašnje mavarske palate. Vremenom je postala omiljena letnja rezidencija portugalskih kraljevskih familija. Za vreme vladavine kralja Dinisa, a kasnije i kralja Manuela I (XVI vek), palata je preuređena u neo-mavarskom stilu i dodato joj je kompletno istočno krilo prepoznatljivo po velikim okvirima prozora koji gledaju na gradić Sintru.

Palata je bila u posedu portugalskih kraljeva sve do početka XX veka. Širom sveta poznata je po tome što u njenim odajama možete videti najraznovrsnije i najlepše primerke azuležosa – portugalskih oslikanih pločica, iz perioda između XV i XVI veka (Sala dos Árabes, Sala das Sereias, Sala dos Cisnes), ali i originalne mavarske duboreze iz istog perioda (u kraljevskoj kapeli). U prostoriji pod imenom Sala dos Pegas, nalazi se tavanica oslikana svrakama za koje se tvrdi da ih je lično, još u XIV veku naručio kralj Žoao I. Ptice je navodno trebalo da asociraju na dvorske dame i njihove tračeve i naklapanja, jer „pegas“ na portugalskom i znači „svrake“. Neke od najlepših zidnih kompozicija dekorativnih pločica, nalaze se u velikoj dvorani Sala dos Brasões (Sala grbova) sa velikom kupolom umesto plafona, kasetno rešenim gornjim delovima tavanice u kojima su naslikana 72 grba portugalskih aristokratskih familija, dok se duž zidova kvadratne sale (do visine od oko 3 metra), nalaze plavo – beli azuležosi inspirisani flamanskim pločicama, nastali tokom XVIII veka. Godine 1995, palata je proglašena delom UNESCO-ve svetske kulturne baštine.

INFO: Trg Largo Rainha Dona Amélia / www.igespar.pt / www.ippar.pt / Svakog dana, osim srede i praznicima: 10 – 17.30 h / 3 evra – nedeljom do 14 h, ulaz je slobodan / sa Lisbon card – besplatno.

Kraljevska palata Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real), u Sintri © Ivana Dukčević

Kraljevska palata Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real), u Sintri – Sala dos Brasões (Dvorana grbova) © Ivana Dukčević

Kraljevska palata Palácio Nacional da Vila de Sintra (Paço Real), u Sintri © Ivana Dukčević

Palacio Quinta da Regaleira

Palata kinte (imanja) Regaleire

Očaravajuća, mistična palata Regaleira jedna je od najkontroverznijih palata Sintre, i nije čudo što je osim Palate Pena, i ona deo UNESCO-ve svetske kulturne baštine. Letnja palata portugalskog multimilionera i filantropa Monteire (António Augusto Carvalho Monteira), po nacrtima italijanskog arhitekte Luiđi Maninija, zidana je u periodu između 1898. i 1912. godine, u neo-manuelin stilu. Osim glavne zgrade, u okviru imanja nalaze se i kapela, štale, predivna bašta, jezerce sa kamenjem preko kojeg se može preći, brojni mozaici, ali i svojevrsna podzemna zgrada – hram u obliku ukopane kule – nalik bunaru, dubine 27 metara. Uspon uz ovaj „bunar“, simbolizuje ponovno rađanje svetla.

INFO: Rua Barbarosa du Bocage 3, nekoliko kilometara izvan Sintre – na putu ka zapadu / www.maconaria.net / www.regaleria.shtml / Svakodnevno: novembar – januar 10 – 17.30 h, februar, mart i oktobar 10 – 18.30 h, april – septembar 10 – 20 h / Ulaz se naplaćuje / sa Lisbon card: – 20 %

Sintra, ulaz u palatu Palacio Quinta da Regaleira © Ivana Dukčević

Cabo da Roca

Rt Kabo da Roka – najzapadnija tačka kopnene Evrope

Cabo da Roca („rt stene“) nalazi se 19 kilometara zapadno od Sintre, i 40 kilometara od Lisabona – 140 metara iznad Atlantika. Na visokom rtu nalazi se kompleks zgrada sa velikim svetionikom, a nešto niže i staza između niskog rastinja koja vodi do samog kraja – spomenika sa krstom na vrhu. Na prednjem delu spomenika, okrenutom prema Atlantiku i kamenom platou, nalazi se tabla iz 1979. godine, pored koje se većina turista fotografiše. Uz natpis „Cabo da Roca“ i stihove najpoznatijeg portugalskog pesnika Luiša Kamoeša (Luís Camões), na kamenoj tabli urezana je geografska širina i dužina ovog mesta (38º 47′ severne geografske širine i 9º 30′ istočne geografske dužine) i postavljen natpis o tome da je zapadnije od ovog mesta jedino Atlantik i američki kontinent.

INFO: 19 km zapadno od Sintre putem EN 375 u smeru sela Colares, ili putevima EN 247 i EN 247-3 / Nešto dalje od same ivice rta, nalazi se kućica u kojoj je kafe restoran i prodavnica suvenira. Možete kupiti „sertifikat“ koji će potvrditi da ste bili na najzapadnijoj tački Evrope.

Guincho

Plaža Ginčo

Deset kilometara severo-zapadno od mesta Kaškaiš, nalazi se ogromna, dugačka i veoma široka plaža Guinčo (Guincho), sa peščanim dinama u pozadini, na kojoj osim obaveznih surfera, tokom čitavog dana obitavaju mnogobrojni kupači. Doduše, kupanje u Atlantiku nije preporučljivo za decu i poluplivače, jer talasi mogu biti veoma opasni, a voda je i tokom najtoplijeg dela leta, prilično hladna. U levom delu velike plaže, nalazi se kafić s pogledom na plažu, a iza njega – između magistrale i plaže – stotinak metara dalje, na samoj steni kraj obale nekadašnja tvrđava preuređena je u luksuzni hotel i restoran Fortaleza do Guincho.

Cascais

Kaškaiš

Za vreme Drugog svetskog rata, Portugal je ostao neutralan. Na jugu zemlje – u Eštorilu i susednom letovalištu Kaškaiš – osim u Tandžiru u Maroku, mnogi prognani članovi evropskih kraljevskih familija (španska, italijanska, mađarska i bugarska na primer), nekoliko bivših premijera i političara, ovde su našli utočište. U nekadašnjem ribarskom selu Kaškaiš – čija luka leži na samom ušću reke Težo u Atlantik, useljene su raskošne vile sa pogledom na more i tokom rata ovo mesto je pretvoreno u stecište evropske aristokratije.

Godine 1579, Kaškaiš su okupirali Španci pod vođstvom Vojvode od Albe, dok je 1807. palo u ruke Napoleonovih trupa – francuskih osvajača predvođenih generalom Žinoom (Junot) koji je iskoristio tvrđavu Palácio de Citadela za sedište glavnog štaba svoje vojske. Početkom XIX veka, stanovništvo Kaškaiša u kojem se najveći broj populacije bavio ribarenjem, bilo je na ivici siromaštva. Sve se promenilo od momenta kada je kralj Luíš I odlučio da tvrđavu iz XVII veka pretvori u svoju letnju rezidenciju. Ubrzo potom, boravak u Kaškaišu postao je stvar prestiža lisabonske aristokratije, koja je sledeći svog kralja, u Kaškaišu masovno gradila palate i vile, za svoje potrebe. Godine 1926. Kaškaiš je prvi put povezan sa Lisabonom vozom, što je imalo pozitivne ekonomske efekte na ovaj mali grad. Ipak, mesto je dostiglo najveću slavu kada je zbog neutralnosti Portugala u Drugom svetskom ratu, veliki broj prognanih kraljevskih familija i vladara evropskih dvorova pronašao utočište na ovom mestu, i u obližnjem Eštorilu. Među najpoznatijim izgnanicima bili su i britanski Vojvoda od Vindzora (Duke of Windsor), francuski grof Henri, članovi Hapsburške kraljevske familije i Horti – regent Mađarske. U pratnji evropskih kraljeva i prestolonaslednika, došli su i predstavnici aristokratije, političari, a zatim i glumci i pisci. Veliki broj novih i eksluzivnih stanovnika, uticao je na to da populacija Kaškaiša za vreme Drugog svetskog rata (između 1939. i 1946. godine) poraste za čak 20 000.

Danas se u Kaškaišu nalazi nova, moderna marina, sa mnoštvom jahti koje dopunjuju mondenski izgled malog mesta. Osim gužve tokom leta, Kaškaiš je spavaonica velikog broja građana koji svakog jutra idu na posao u Lisabon, ali i mesto noćnog života mlađe populacije u potrazi za drugačijim, sofisticiranijim provodom. Na zapadnom kraju Kaškaiša nalazi se Boca do Inferno („Usta đavola“ ili „Usta pakla“), čuvena visoka stena o koju se – uz veliku buku, obrušavaju talasi Atlantika.

INFO: 30 km zapadno od Lisabona, magistralnim putem N 6, uz obalu, ili autoputem A 5 (putarine su oko 1,50 Evra u jednom smeru). U neposrednoj blizini centra Lisabona, još od 1895 godine sa Železničke stanice Cais do Sodré (uz obalu Teža), tokom čitavog dana (i noći) polaze vozovi put 26 km udaljenog Eštorila i još 4 kilometara dalje – Kaškaiša (putovanje traje oko pola sata – 16 stanica).

Estoril

Eštoril

Nekada mala lokalna banja – Eštoril, u neposrednoj blizini prestonice, za vreme Drugog svetskog rata iznenada je primila veliki broj „izbeglica“ – prognanih evropskih kraljeva, aristokratije i političara koji su bili prisiljeni da napuste svoje prestole, i svoju zemlju. U roku od nekoliko meseci, u Eštoril su se preselili italijanski kralj Umberto II i princeza Đovana, španski princ Huan Burbonski (Juan de Bourbon), austrougarski Karl Hapsburški i rumunski kralj Karol. Kao i u Kaškaišu, i u Eštorilu još uvek postoje skromne, ali arhitektonski veoma zanimljive vile, koje podsećaju na njihove nekadašnje vlasnike.

U mestu je između dva svetska rata sagrađen čuveni Kazino Eštoril (Casino Estoril) – najveći kazino Evrope, sa dve paralelne avenije visokih palmi između kojih se nalazi veliki uređeni park, kao i golf tereni, čije su postojanje ispratili veliki hoteli i privatne vile. Čuvena kockarnica Casino Estoril, poznata je i zbog toga što je ovde tokom Drugog svetskog rata često boravio srpski špijun – dvostruki agent Duško Popov, prema čijem je liku i delu Ijen Fleming kreirao lik Džejmsa Bonda, agenta 007.

Nakon Drugog svetskog rata, Eštoril i njegova velika peščana plaža proglašeni su za centar portugalske rivijere. Duh istorije i nekadašnje slave još uvek podseća na vreme kada je veliki broj Evropljana dolazio na odmor u ovo otmeno mesto. I danas se za Eštoril vezuje reč – turizam, ali je u međuvremenu postao i mesto biznisa i jedno od omiljenih mesta imućnijih, za kupovinu kuća po odlasku u penziju. Danas je Eštoril jedno od najskupljih mesta za življenje, u Portugalu.

Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš, Portugal Sintra Eštoril Kaškaiš

Portugal