Posted on 31 okt 2022

/ off

MALTA – Mdina i Rabat

RABAT i MDINA

Prva prestonica Malte bila je utvrđena Mdina, čije su najstarije zidine podigli Feničani u VIII veku pre nove ere. Vekovima kasnije, utvrđenje su obnovili Arapi koji su vladali Maltom između 870. i 1091. godine, a zatim i Normani (1091-1224). Kada su 1509. godine, na Maltu stigli krstaši – vitezovi Hospitalci, proterani s Rodosa, politički centar ostrva je premešten na istočnu obalu, u novosazidana, utvrđena “Tri grada” (Birgu – Vittoriosa, Senglea i Cospicua). Pola veka kasnije, na suprotnoj strani zaliva podignuta je Valeta i proglašena za glavni grad 1571. godine. Vitezovi Reda Svetog Jovana, vladali su Maltom sve do 1798. godine.

Mdina, glavna kapija Il-Bieb tal-Imdina (ili Vilhena Gate), vodi u utvrđeni grad © Ivana Dukčević

Mdina

Putokazi za Mdinu i Rabat, na malteškom jeziku: L-lMdina i Ir-Rabat © Ivana Dukčević

Rabat © Ivana Dukčević

Rabat, kanoli s pistaćima © Ivana Dukčević

Mdina © Ivana Dukčević

Mdina, Pjazza Mesquita (Trg džamije), gde je sniman serijal „Igra prestola“ © Ivana Dukčević

MDINA

Kada je glavni grad Malte 1509. premešten u Birgu, Mdina je izgubila na značaju i zbog odlaska jednog dela stanovništva koji se preselio u novu prestonicu, dobila naziv “grad tišine” ili “grad duhova”. Nekada, nosila je naziv i “Citta Notabile”, tj. “Grad plemstva”. Unutar gradskih zidina danas živi oko 300 stanovnika, većinom potomaka upravo nekadašnjeg plemstva. Veliki deo palata koje su nekada pripadale aristokratiji, renovirane su i moguće ih je posetiti. Neke od njih su Palazzo Falson Historic house Museum (uto-ned 10-17 h), kao i Vilhena Palace (XVIII vek). Na centralnom trgu Mdine, i danas stoji Katedrala Svetog Pavla (St. Paul’s Cathedral), najstarija crkva na Malti, koja je ujedno i muzej.

Zidine Mdine © Ivana Dukčević

Mdina, prolaz kroz glavnu kapiju Il-Bieb tal-Imdina (ili Vilhena Gate) © Ivana Dukčević

Mdina, kočije za turiste © Ivana Dukčević

Mdina, jedna od aristokratskih palata pretvorena je u Prirodnjački muzej – na pločniku se vidi nekadašnji krst vitezova Hospitalaca, danas grb Malte © Ivana Dukčević

Ulice Mdine © Ivana Dukčević

Mdina, Katedrala Svetog Pavla © Ivana Dukčević

Mdina – barokna, karmelitska Crkva Blagovesti Preesvete Bogorodice (na malteškom: Knisja tal-Lunzjata) © Ivana Dukčević

Mdina © Ivana Dukčević

U Mdini je snimljen veliki broj filmova sa temom srednjovekovnog viteštva. Najpoznatiji od svih ipak je filmski serijal „Igra prestola“, koji je u Mdini sniman tokom osam godina, između 2011. i 2018. godine. U Mdini postoji tematska kuća koja će posetiocima dočarati scene iz ovog serijala. I suveniri Mdine, i Malte uopšte, sastoje se iz krstaških simbola kao što je krst vitezova Hospitalaca, danas grb Malte, figurina malteških vitezova, u odorama u tri boje (ratne crvene i crne, i bele – mirnodobske), bezbroj keramičkih pločica (arapski uticaj) i raznobojnog stakla nalik Murano staklu Venecije.

Suveniri Mdine – vitezovi Hospitalci nosili su belu odoru u mirnodopskim uslovima, dok su u ratnim imali istu odoru u crnoj ili u crvenoj boji © Ivana Dukčević

Mdina, tematska kuća srednjovekovnih vitezova i „Igre prestola“ © Ivana Dukčević

Mdina, Triq Mesquita („Ulica džamije“) © Ivana Dukčević

Mdina, Pjazza Mesquita (Trg džamije), gde je sniman serijal „Igra prestola“ © Ivana Dukčević

Mdina, Pjazza Mesquita © Ivana Dukčević

Mdina, oslikana keramika sa motivom krsta vitezova Hospitalaca © Ivana Dukčević

Mdina, oslikane pločice nalik azuležosima u Portugalu, ili asulehosima Andaluzije u Španiji, i na Maltu su stigle sa Arapima © Ivana Dukčević

Mdina, malteška verzija Murano stakla, uticaj je Venecije © Ivana Dukčević

Sa zidina Mdine, pružaju se pogledi na neveliku Maltu, čiju je veličinu ovde u izvesnoj meri moguće sagledati. Praktično, čitavo ostrvo je u stvari jedna naseobina, koja se sa prekidima od nekoliko stotina metara njiva i zasada vinograda, nastavlja iz jednog mesta u drugo – iz jedne opštine u drugu, različitih naziva.

Pogled na ostrvo i susedni grad Mostu, s vrha zidina Mdine / U središtu mesta vidi se Crkva Uspenja Presvete Bogorodice (na malteškom: Santwarju Bażilika ta’ Santa Marija), ili – Rotunda (na malteškom: Ir-Rotunda tal-Mosta) ili Mosta Dome. Poznata je po tome što je za vreme bombardovanja tokom Drugog svetskog rata, kupola pogođena bombom, razrušena, ali bomba nije eksplodirala, te je ostatak crkve preživeo, a kupola popravljena © Ivana Dukčević

Mdina

Mdina © Ivana Dukčević

Mdina, grb jedne od aristokratskih familija, potomaka vitezova Hospitalaca © Ivana Dukčević

RABAT

Neposredno pored Mdine, nalazi se živopisni gradić Rabat, čiji je naziv arapskog porekla, kao i naziv Mdine (rabat, tj. er-Ribât – „utvrđenje“ na arapskom / Medina, tj. al-Madīnah – arap. „Grad (proroka Muhameda)“ ). Oba naziva, kao i mnogi drugi na Malti, potiču iz vremena kada su Maltom vladali Arapi. U Rabatu bi trebalo videti Crkvu Svetog Pavla (St. Paul’s Church and Grotto), mesto gde je Sveti Pavle navodno pronašao utočište, kada se njegov brod nasukao na obalama Malte.

Rabat, Crkva Svetog Pavla © Ivana Dukčević

Rabat, Crkva Svete Marije © Ivana Dukčević

Rabat © Ivana Dukčević

Rabat, poslastičarnica na centralnom trgu © Ivana Dukčević

Rabat, poslastičarnica na centralnom trgu – kanoli i biskviti od pistaća, rogača, šljive, smokve, oraha… © Ivana Dukčević

Najpoznatije turističko obeležje Malte su katakombe, tj. sistem katakombi, kojih ispod ovog gradića ima nekoliko. Ako u Rabat stižete iz Mdine – iz smera autobuske stanice, prve katakombe na koje ćete naići su Katakombe Svetog Kaldata (St. Caldatus’ Catacombs – ulazak u katakombe je iz same crkve). Na kraju Rabata nalaze se katakombe Svete Agate (St. Agatha’s Catacombs). Unutar ovog sistema izdubljenih pećina, svetica se navodno skrivala nakon bega sa Sicilije.

Rabat, pored ulaza u crkvu i katakombe Svetog Katalda © Ivana Dukčević

Rabat © Ivana Dukčević

Nedaleko od katakombi Svetog Kaldata, nalaze se najveće i najčuvenije katakombe Rabata i Malte uopšte – Katakombe Sv. Pavla (St. Paul’s Catacombs), čije najstarije pronađene grobnice datiraju iz perioda između III i VIII veka. Ulaz u kompleks nalazi se u montažnoj zgradi modernog izgleda, gde se nakon kupovine ulaznica prvo obilazi neveliki muzej katakombi. Osim predmeta koji su u podzemlju pronađeni, u muzeju može da se vidi način sahranjivanja koji je praktikovan tokom perioda antike. Unutar katakombi, pronađen je veliki broj simbola, uklesan u krečnjačke zidove. Jedan od najpoznatijih je jevrejski ritualni svećnjak, menora.

Rabat, ulaz u Muzej i katakombe Svetog Pavla © Ivana Dukčević

Rabat, ručno rađeni suveniri s motivima ugraviranih simbola pronađenih u Katakombama Svetog Pavla (na primer, jevrejski ritualni svećnjak – menora) © Ivana Dukčević

Nedaleko od autobuske stanice u Rabatu, nalazi se jedina na Malti, očuvana rimska vila Domus Romana iz antičkog perioda. Sa relativno očuvanim stubovima antrea kuće i podnim mozaicima, danas je muzej.

Malo istorije

Osim značajne ostavštine neolitske kulture (UNESCO), prvi osvajači malteškog arhipelaga bili su najčuveniji antički moreplovci i trgovci, Feničani (VIII vek pre nove ere), a nakon njih Kartaginjani i antički Rimljani koji na Malti nisu ostavili značajne građevine kao na mnogim drugim mestima širom Mediterana. Potom su u III veku na Maltu stigli Vizantinci, a zatim Arapi (870-1091) iz severne Afrike. Afrikance su oterali Normani sa severozapada Evrope (1091-1224), a njih Kraljevstvo Aragon iz Španije koje je Maltom vladalo sve do 1529. godine. Godine 1509, na Maltu stižu vitezovi Hospitalci prognani s Rodosa nakon opsade Osmanlija (Sulejman I Veličanstveni), i na Malti osnivaju novu krstašku državu. Za njima 1565. stižu Turci, i tokom Velike opsade bezuspešno pokušavaju da urade isto što i na Rodosu, ali im ne uspeva. Za vreme opsade osmanlijske flote (Great Siege of Malta, 1565), mnogo turskih vojnika i njihovih muslimanskih sluga je poginulo. Sahranjeni su na groblju Il Menqa koje je podignuto za njih. Dva i po veka kasnije fijasko je doživeo i Napoleon, ali tek nakon dve godine okupacije ostrvlja (1798-1800). Na kraju, Napoleona proteruju Britanci, a Malta 1814. sporazumno postaje britanska kolonija. Tek 21. septembra 1964, Malta je stekla nezavisnost i postala republika. I nakon proglašenja nezavisnosti, ostala je deo britanskog komonvelta.

KAKO STIĆI

Autobus br. 52, saobraća s centralne autobuske stanice u Valeti, do Mdine i Rabata. Drugim, obilaznim trasama, do Mdine i Rabata stižu i autobusi br. 50, 51 i 53.

Malta Mdina Rabat, Malta Mdina Rabat, Malta Mdina Rabat, Malta Mdina Rabat, Malta Mdina Rabat, Malta Mdina Rabat

Malta