Posted on 28 jul 2022

/ off

PERU – Maču Pikču (Machu Picchu)

Tekst i fotografije, deo su nove knjige u pripremi „Umetnost putovanja 3“, i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora.

Maču Pikču

izgubljeni grad Inka

Nakon obilaska jednog od najlepših utvrđenja Inka u Oljantajtambu, uputili smo se ka istoimenoj, obližnjoj, mesnoj Železničkoj stanici Oljantajtambo i ubrzo ušli u voz koji nas je nakon jednog sata i četrdeset minuta vožnje dovezao do krajnje stanice, mesta Aguas Kalijentes (Aguas Calientes) u podnožju Maču Pikču. Između Oljantajtamba i mesta Aguas Kalijentes, ne postoji drum. Teoretski, do Maču Pikču moguće je doći i utabanim, neasfaltiranim putem s druge strane Anda, ali je dužina ove trase otprilike tri puta veća od one koju prelazi voz. Između Oljantajtamba i jedine, krajnje stanice voza – Aguas Kalijentes, ima 43 kilometra, i više od dvadeset vozova – u oba smera, dnevno u prelazi ovu trasu. Jednom jedinom tračnicom, koja se duž čitave linije pruge na samo tri mesta udvostručuje kako bi omogućila mimoilaženje vozova iz suprotnog smera, istom rutom i uz pogled kroz prozor na iste pejzaže, saobraća nekoliko vrsta vozova, od onih “običnih” do izuzetno luksuznih, u državnom vlasništvu (Peru Rail) i u privatnom (Inka Rail).

OVDE pogledajte naš video o poseti dolini Urubambe i Maču Pikču

Železnička stanica Oljantajtambo, odakle vozovi polaze za Maču Pikču © Ivana Dukčević

Železnička stanica Oljantajtambo – naš voz za Maču Pikču © Ivana Dukčević

Vozna karta za Maču Pikču © Ivana Dukčević

Železnička stanica Oljantajtambo © Ivana Dukčević

U vozu za Maču Pikču © Ivana Dukčević

u saradnji sa

www.mangatrip.rs

Do podnožja svetski poznatog arheološkog nalazišta koje dnevno poseti i nekoliko hiljada ljudi, stigli smo veoma solidnim vozom u vlasništvu Inka Rail – Machu Picchu Train (Voyager). Na samom peronu, ulazak u voz za Maču Pikču raspoređivalo je nekoliko uposlenika železničke stanice, strogo poštujući pravila i insistirajući na utvrđenom redosledu ukrcavanja velikog broja posetilaca. Kada je došao red na vagon 2, nakon kontrole spiska putnika na samom ulazu u voz, i uz pasoš kao dokaz, ušli smo u jedan od osam čistih i urednih, iako pomalo skučenih vagona koji primaju po četrdesеt dva putnika, sa sedištima raspoređenim tako da po četvoro sede za stolom, jedni naspram drugih. U vozu, na razglasu se čula latinoamerička muzika koja nas je pratila čitavim putem. Prtljag veći od ranca u vozu nije dozvoljen, jer ne postoji mesto za kofere, ali u svakom vagonu postoji relativno pristojan toalet. U zavisnosti od doba dana, putovanje obično podrazumeva posmatranje klanca kroz koji voz prolazi, na litici iznad reke Urubambe, što u kasnim popodnevnim satima i sa suncem na izmaku, stvara romantičnu sliku u oku pomatrača. Iako postoji i nekoliko verzija luksuznih vozova sa vagonima potpuno u staklu, čija svrha je sasvim jasna, izbor višestruko skupljeg, najluksuznijeg voza “Hiram Bingham”, sa ekskluzivnom večerom i koktel-barom, nije delovao kao razumna opcija u odnosu na trajanje putovanja. Za mnogo manje novca, u nekom od sjajnih peruanskih restorana moguće je dobiti odličnu večeru, istovetnu kao u vozu koji je ime dobio po Amerikancu koji je otkrio Maču Pikču, a vidik koji se iz vagona pruža, identičan je za sve koji ovom trasom putuju, po ceni od pet, ili onoj od petsto američkih dolara.

Pogled iz voza za Maču Pikču, dolinom reke Urubambe © Ivana Dukčević

Pogled iz voza za Maču Pikču © Ivana Dukčević

Pogled iz voza za Maču Pikču, na lokomotivu © Ivana Dukčević

Aguas Kalijentes („selo Maču Pikču“), šine voza u „glavnoj ulici“ © Ivana Dukčević

Romantični zalasci sunca iza golih vrhova Anda, projurili su peruanskim pejzažima tokom prvih pola sata vožnje, i noć je već uveliko pala kada smo oko sedam uveče pristigli u Aguas Kalijentes. Gradić u Andima, smestio se na relativo niskoj nadmorskoj visini od samo 2000 metara, u dubokom klancu Urubambe, između visokih, špicastih vrhova planina u zelenilu. Dolazna vozna stanica u ovom gradiću praktično ne postoji, jer šine voza bukvalno ulaze i prolaze kroz čitav grad, formirajući dugački peron između zgrada, koji se završava liticom. Na taj način, vozovi koji stalno pristižu imaju dovoljno mesta da se “poređaju” jedni iza drugih duž “ulice” sa dva reda šina, i tokom noći okrenu ili usmere na gornju, polaznu stanicu vozova nazad, za Oljantajtambo. Do pre jednog veka, Aguas Kalijentes, koji nazivaju i “Maču Pikču selo” (Machu Picchu Pueblo), nije ni postojao. Na tom mestu, na završnoj stanici buduće trase voza sve do otvaranja 1931. bili su smešteni radnici na izgradnji pruge. Usled vulkanske aktivnosti vezane za Ande, u zaleđu sela pronađeni su izvori termalnih voda, zbog čega je selo dobilo svoj naziv (“Topli izvori”). I danas se na vrhu ulice iznad centralnog trga nalazi banja, mesto gde za 30 sola (7,5 evra) može da se uživa u jednom od nekoliko termalnih bazena različitih temperatura vode, na terasi s pogledom na Urubambu u podnožju. Iako određen broj turista koristi blagodeti termalnih izvora, većina njih u gradić ipak stiže kako bi prenoćili i rano ujutro pohrlili na Maču Pikču. Iz ovog razloga, u ovom međunarodnom stecištu, 99% zgrada pripada hotelima, restoranima ili agencijama, pijacama sa suvenirima i rukotvorinama. Stiče se utisak da stambenih kuća ima jedino na obodima sela, u tragovima.

Aguas Kalijentes („selo Maču Pikču“), šine voza u „glavnoj ulici“ © Ivana Dukčević

Aguas Kalijentes i delimično suvo korito reke Urubambe, na putu za Maču Pikču © Ivana Dukčević

Aguas Kalijentes („selo Maču Pikču“) © Ivana Dukčević

Aguas Calijentes, termalni izvori © Lela Milosavljević

Aguas Kalijentes, gradski festival koji se održavao u vreme našeg boravka © Ivana Dukčević

Na našim ulaznicama za Maču Pikču, pisalo je da imamo ulazak u osam sati. Karte za ovo arheološko nalazište, kupuju se putem interneta i po dva do tri meseca unapred, za određeni datum i sat, ali je pre kupovine potrebno proučiti nekoliko opcija u ponudi, u zavisnosti od toga koliko ste spremni da potrošite vremena i novca, da li ste za planinarenje ili tek za obilazak. U sedam sati ujutro, u ulici na nizbrdici u centru Aguas Kalijentes, naišli smo na već formiran, dugačak red ljudi, koji su čekali da se ukrcaju u autobuse za Maču Pikču. Kao na pokretnoj traci, čim bi se jedan autobus napunio turistima i otišao, stizao je drugi, te smo nakon dvadeset minuta vožnje širokim, prašnjavim drumom, i usponom od desetak prilično velikih lakat-krivina, stigli na vrh planine i konačno odredište. Za pristizanje na Maču Pikču, u ponudi je pešačenje u oba smera, autobus u oba smera, ili autobus do vrha, a u povratku – pešačenje niz planinu. Izabrali smo poslednju od tri opcije. Iako se neki možda ne bi složiti sa mnom, silazak s Maču Pikču pešice i povratak u grad kroz Andsku džunglu, jedno je od za mene najlepših iskustava tokom boravka u Peruu.

Online ulaznica za Maču Pikču – u gornjem, levom uglu napisan je sat, i ispod njega datum posete. U slučaju nedolaska, nije moguće ući u nalazište u drugom terminu © Ivana Dukčević

Prašnjavi drum kojim se za oko 20 minuta autobusom stiže iz Aguas Kalijentes, na vrh Maču Pikču, kojim smo se u povratku jednim delom spustili sa planine pešice © Ivana Dukčević

Pogled iz autobusa, sa druma za Maču Pikču – Maču Pikču nalazi se na relativno niskoj nadmorskoj visini u Andima (2400 m), zbog čega je i priroda koja ga okružuje drugačija. Inače, džungle u Andima nisu česte, jer prosečna visina mesta koja turisti u peruanskim Andima posećuju, otprilike iznosi između 3000 i 5100 metara – na tim visinama drveće ne raste © Ivana Dukčević

Maču Pikču, za koji je pre izvesnog vremena ustanovljeno da je izgleda bio univerzitetski grad Inka © Ivana Dukčević

Maču Pikču, lame i Huajna Pikču („Mladi vrh“) u pozadini © Ivana Dukčević

U odnosu na Kusko i druge poznate destinacije u peruanskim Andima na nadmorskoj visini većinom između tri i četiri hiljade metara, “Izgubljeni grad Inka“ čiji se procvat vezuje za period između 1400. i 1500. godine, nalazi se na samo 2400 metara nadmorske visine. Ovo je veoma važan podatak za one koji su već imali probleme zbog visinske bolesti, jer na ovoj visini simptomi prestaju. Nekadašnji “univerzitetski grad Inka”, otkrio je 1911. godine sasvim slučajno, Amerikanac Hiram Bingam, netaknut od strane španskih osvajača. Zanimljivo je da je Bingam, potomak protestantskih misionara koji je rođen na Havajima, između 1898. i 1905. diplomirao na Berkliju, Jejlu i na Harvardu, bio među prvim studentima u SAD-u koji su slušali predavanja iz istorije Latinske Amerike, i kasnije je postao profesor latinoameričke istorije na Prinstonu i na Jejlu. Kada je pronašao grad u planinskoj džungli, vrlo brzo ispostavilo se da Maču Pikču nikada nije osvojen, već da su ga Inke svojevoljno napustile. Posmatrajući odozgo zlodela kolonizatora i svesne da njihov svet polako nestaje, donele su odluku o tome da univerzitetski centar napuste pre nego što pošast stigne i do njih. Iz ovog razloga, Maču Pikču je pronađen relativno kasno, kao poslednji u nizu gradova Inka. Iako od oficijelnih, peruanskih vodiča koji su nas vodili kroz nalazište, nisam uspela da saznam na koji način se bez postojanja pisma učilo u ovom univerzitetskom centru, imali su spreman odgovor na to šta se izučavalo: pravo, poljoprivreda, i slično, isto što i na drugim univerzitetima. I dalje je ostalo nejasno na koji način se došlo do tog saznanja, s obzirom da ne postoji nijedan jedini pisani zapis o tome (pre nekoliko godina, na Univerzitetu Harvard, profesori i studenti arheologije delimično su dešifrovali “kipus”, sistem kanapa sa specifičnim čvorovima, za koje se misli da je osim za brojanje, predstavljalo oblik drevne komunikacije Inka). Za razliku od mnogo starije i dugovečnije peruanske kulture Moča, čije smo neverovatno lepe i raznovrsne predmete videli u Muzeju Larko u Limi, Inke koje su sve njih na kraju porazile, vladale su Andima veoma kratko, manje jednog veka pre nego što će španski konkistadori krenuti u osvajanje Južne Amerike, i iza sebe nisu mnogo ostavile (kao narod na istorijskoj pozornici, postojale su ukupno tri veka). Jedino što je preostalo na Maču Pikču su ostaci zidina koji svedoče o nesumnjivom građevinskom umeću Inka, i dodatno, otkriće podzemnih cisterni koje se ne vide, a koje su snadbevale vrh planine na kojoj je grad-univerzitet sazidan. Nakon obilaska ostataka onog za šta se smatra da je nekada bila opservatorija, usledila su objašnjenja lokalnih vodiča o oblicima nekih od velikih, naizgled nedovršenih kamenih blokova nalik ribi ili ptici, i pojedinačna tumačenja gde je svaki od njih bezmalo imao svoju verziju priče o tome zbog čega određeni kamen ima dati oblik. Zaključak koji se već nekoliko puta sam nametnuo, je da se o životu Inka još uvek ne zna mnogo, i da ono malo informacija koje postoje, svako od njih vidi, povezuje i objašnjava na svoj način.

Maču Pikču i vrh Huajna Pikču, iza

Maču Pikču © Ivana Dukčević

Maču Pikču, zgdare za koje se misli da su bile spavaonice studenata univerziteta © Ivana Dukčević

Maču Pikču © Ivana Dukčević

Dok posmatram ogromne blokove kamenja težine i nekoliko desetina tona, koji su se nalik nekakvoj slagalici i bez vezivnog tkiva uklopili i spojili u mozaik zidina, ne mogu da odolim utisku da me njihov oblik i raspored neobično podseća na zrna u kukuruzu, jedne od tri najrasprostranjenije namirnice Anda. Nije mi poznato da li je neko pre mene ovo primetio, ili možda negde i zapisao, ali je vrlo moguće da su kao sjajni graditelji, Inke u oblicima kukuruznih zrna našle inspiraciju za savršenu konstrukciju. Dok smo slušali priču o jednom zidu, koji je prema rečima peruanskog vodiča bio deo zgrade spavaonice drevnih studenata, prekinuvši izlaganje skrenuo nam je pažnju na veliki, sivi kamen gde se u gotovo identičnim bojama, nepomično kamuflirala biskaća (biscacha). Na naše oduševljenje životinjom koja živi u Andima, i koja je po svom obličju polu-zec, polu-veverica, prokomentarisao je: “Najbolja je uz krompir, veoma ukusno”. Usledio je donekle neprijatan tajac. Shvativši da njegov komentar nije naišao na naročito odobravanje, pokušao je da ispravi svoj iskaz i krenuo sa razumnim objašnjenjima o životinjama koje se koriste za jelo u Andima.

Maču Pikču, astronomska opservatorija © Ivana Dukčević

Maču Pikču, biskaća: polu-zec, polu-veverica, koja se koristi u ishrani lokalaca u Andima © Ivana Dukčević

Maču Pikču, univerzitetski centar Inka © Ivana Dukčević

Maču Pikču © Ivana Dukčević

Impresivni kao i same ruševine, ili možda još impresivniji od njih, sa vrha Maču Pikču pružaju se spektakularni pejzaži strmih, bujnih i nepristupačnih planina prekrivenih zelenom prašumom. Neki od njih nalik su “Glavi šećera” u Rio de Žaneiru, okruženi zelenim pejzažima koji u Andima ne mogu da se vide na velikim visinama na kojim smo do tada boravili. Sam lokalitet na platou između planina, smešten je između vrhova Maču Pikču (Machu Pichu – “stari vrh”) i Huajna Pikču (Huayna Picchu – “mladi vrh”), i po jednom od njih je i dobio naziv. Uz odgovarajuću ulaznicu, moguće je popeti se na vidikovac vrha Huajna Pikču, čija silueta navodno predstavlja lice Inka ratnika zagledanog u nebo. Sa nalazišta, u daljini, na vrhu Huajna Pikču naziru se ljudi koji su se do vrha popeli. S obzirom da se kod nas naziv nalazišta izgovara “Maču Piču” ili “Maču Pikču”, od lokalnih vodiča saznala sam da je najpravilniji, originalni naziv mesta “Maču Pihču”, gde se slovo “h” izgovara kao delimično “progutano”.

U povratku s vrha planine, umesto autobusa odlučili smo se na svojevrstan poduhvat – spust kroz džunglu strmim stepeništem i stazom dužine 1740 metara, od samog vrha lokaliteta sve do reke u samom dnu kanjona. Stepenište koje krivuda niz gustu džunglu, povremeno preseca isti onaj zemljani put kojim smo stigli autobusom sa desetak lakat-krivina. Svakim završetkom određenog dela stepeništa koje preseca put, prolaskom autobusa diže se velika prašina i oni koji idu pešice pokušavaju da se što pre domognu sledećeg niza stepeništa koje se spušta niz prašumu. Tokom silaska, iz žbunja se povremeno čuje šuštanje koje je nesumnjivo pripada nekoj od životinja, ali smo na kraju zaključili da su verovatno u pitanju ptice koje se skrivaju u gustišu. Da smo došli skoro do samog podnožja planine Maču Pikču, zaključili smo po sve glasnijem zvuku huka reke. Prelaskom reke preko visećeg mosta, usledilo je još oko kilometar hoda do mesta Aguas Kalijentes, ali smo nakon dvesta metara odlučili da skrenemo u Paviljon leptira. Nalik onom koji sam videla u Meksiku, leptiri se ovde uzgajaju i navikli su na posetioce. U Meksiku, pokušala sam da fotografišem neke od velikih, američkih leptira koji su oko tri puta veći od naših u Evropi, ali sa polovičnim uspehom. U ovom, peruanskom paviljonu, dva velika leptira koja su slobodno letela baštom, sleteli su na moj fotoaparat i na moju majicu, i odlučili da se “druže” sa mnom. Još desetak turista koji su se zatekli u bašti, krenuli su da ih slikaju, a jedna francuska devojčica ozareno ih je gledala. Iako sam nastavila da hodam i pravila pokrete, leptiri nisu odlazili, te sam pri odlasku, sa svoje ruke jednog polako prebacila na njenu. Kakvo oduševljenje! Prašnjavi put pratio je reku još nekoliko stotina metara, sve dok se nije pretvorio u asfaltiranu ulicu mesta Aguas Kalijentes. Neki su odlučili da posle ručka, prašinu speru u toplim vodama mesne, termalne banje, dok su drugi u lokalnom centru kulture, pre zatvaranja zatražili da u pasošu dobiju pečat koji svedoči o poseti “državi” Maču Pikču. Iste večeri, u sedam sati uveče, krenuli smo vozom nazad do gradića Oljantajtambo, i kasno uveče minibusem stigli nazad u Kusko.

Paviljon leptira, latinoamerički leptiri su nalik onim u Evropi, ali su nekoliko puta veći

Paviljon leptira

U povratku sa vrha Maču Pikču, drum vodi pored izuzetno otrovnog drveta peruanske „anđeoske trube“ (Brugmansia) – branje anđeoske trube može izazvati konfuziju, proširene zenice, intenzivnu žeđ, suvu kožu, crvenilo, groznicu, visok ili nizak krvni pritisak, ubrzan rad srca, otežano disanje, halucinacije, nervozu, gubitak pamćenja, konvulzije, paralizu, komu i smrt © Ivana Dukčević

Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču, Peru Maču Pikču

Atrakcije, Muzeji, Peru