Posted on 17 avg 2016

/ off

ITALIJA – Rim – Ripa, Ghetto Ebraico, Campo de’ Fiori

RIM

Ripa, Jevrejski geto, Trg cveća

Na istočnoj strani Tibra, preko puta romantičnog dela grada Trastevere, u blizini centralne gradske zone smestio se predivni, skriveni deo Rima, Ripa. Ovaj kvart koji je u srednjem veku bio poznat kao jevrejska četvrt (Ghetto Ebraico), nedovoljno je poznat turistima. U njemu se nalazi nekiliko prelepih, slikovitih mesta, uličnih fontana i istorijskih zdanja, koja mogu da se obiđu prilikom šetnje po Rimu, skoro potpuno bez turističke gužve, samo petnaestak minuta pešice od najvećih gradskih atrakcija, u centru grada.

Ripa, delovi nekadašnjeg jevrejskog geta © Ivana Dukčević

Ripa, nekadašnji geto © Ivana Dukčević

Tekst i fotografije deo su publikovane knjige o Rimu (ISBN 978-86-7722-408-0), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje fotografija, teksta, i delova teksta, bez dozvole autora.

Taverna na Trgu cveća (Campo de’ Fiori) © Ivana Dukčević

Trg Piazza Bocca della Verita i Crkva Santa Maria in Cosmedin © Ivana Dukčević

U šetnju ovim delom Rima, krenuli smo od Trga cveća (Campo de‘ Fiori). Na ovom živopisnom trgu, tokom dana su postavljene ulične tezge s voćem, povrćem, pecivom, sirom, cvećem i drugim proizvodima, a kada se u kasno popodne štandovi uklone, na praznom trgu postanu vidljive bašte taverni – tradicionalni kafei sa stolovima prekrivenim kariranim stoljnjacima, gde možete naručiti picu i kapućino. Kada se tezge na trgu uklone, u centralnom delu postaje vidljiv i spomenik Đordanu Brunu (Giordano Bruno). Spomenik je podignut u XIX veku, u slavu italijanskog dominikanskog sveštenika, filozofa, matematičara, pesnika, kosmologa i astrologa, koji je na ovom mestu, 17. februara 1600. godine spaljen na lomači, kao jeretik. Zbog teorija u kojima je za zvezde na nebu pretpostavio da su daleka sunca i centri udaljenih sunčanih sistema, i jer je podržao heliocentrični sistem i učenja Nikole Kopernika, crkvena inkvizicija koja ga je optužila i osudila, spalila je i sve njegove knjige. U nedostatku valjanih dokaza, crkva je Bruna optužila za veštičarenje, što je bio obično bio razlog koji su predstavnici crkve koristili u odnosu na misleće ljude.

Trg cveća – Campo de’Fiori u kasno popodne, nakon uklonjanja pijačnih tezgi © Ivana Dukčević

Spomenik Đordanu Brunu na Trgu cveća © Ivana Dukčević

Pijaca na Trgu cveća © Ivana Dukčević

Nešto dalje od Trga cveća, na raskršću modernih saobraćajnica nalazi se pravougaoni plac između zgrada – trg Largo di Torre Argentina, sa arheološkim ostacima četiri antička hrama iz perioda Rimske republike i delovima Pompejevog teatra. Na trgu se nalazi i srednjovekovna građevina, toranj Torre del Papito („Toranj malog pape“), građevina koju je navodno podigao antipapa niskog rasta, Pjetro Pjerleoni. Ovaj trg, nekada je pripadao južnom delu antičkog rimskog rejona Campus Martius („Marsovo polje“), gde se krajem doba Republike i početkom Rimskog carstva, nalazilo jedno od sedišta prvi gradskih osmatrača-vatrogasaca-policajaca, na svetu, koji su na latinskom nosili naziv Virgili Urbani, i koji su u to vreme bili jedno zajedničko zanimanje (nemojte ih pomešati sa zanimanjem Frumentarii, antičkom rimskom vojnom i tajnom policijskom organizacijom, takođe i obaveštajnom agencijom – kurirskom službom koaj se razvila u carsku špijunsku agenciju, i čak vršila atentate). Ukoliko ste u prilici da posetite nekadašnju luku antičkog Rima, u Ostiji (Ostia Antica), 30 kilometara zapadno od Rima (voz iz Rima, polazi nekoliko puta dnevno sa stanice kod kod Piramide – Stazione Ostiense), tokom posete arheološkom nalazištu čućete priče o antičkim rimskim vatrogascima-policajcima, o opremi koja se u antičko vreme koristila za gašenje požara (mešavina vode i sirćeta), o zaprežnim kolima vatrogasaca, o amforama i o jednoj vrsti pumpe koja je rasprskavala vodu u buretu olakšavajući gašenje požara.

Trg Largo di Torre Argentina – četiri antička hrama iz perioda Rimske republike i delovi Pompejevog teatra © Ivana Dukčević

U šetnji od Trga cveća ka Tibru, ušli smo u nekadašnji Jevrejski geto (Ghetto Ebraico), gde na nekim zgradama i u uličicama još uvek postoje vidljivi tragovi života nekada većinskog, jevrejskog stanovništva. Osim košer radnji i trgova s prelepim fontanama, u nekadašnjem jevrejskom delu grada još uvek postoji jedna od najvećih Sinagoga (Tempio Maggiore di Roma) u ovom delu Evrope, u kojoj se nalazi i Muzej istorije rimskih Jevreja (Museo Ebraico di Roma, ulica: Lungotevere de’ Cenci). Inače je Rim poznat kao mesto jedne od istorijski najdugovečnijih jevrejskih zajednica Evrope. U šetnji ulicama nekadašnjeg rimskog geta, ne propustite jednu od najlepših fontana Rima, „Fontanu sa kornjačama“ (Fontana delle Tartarughe), na trgu Piazza Mattei. Jedna od prvih javnih česmi u gradu, čije podizanje u XVI veku nije plaćeno iz državne ili iz papske kase, smestila se na trgu koji danas nosi naziv ktitora fontane. Mucio Matei (Muzio Mattei) bio je imućni bankar i političar aristokratskog porekla, koji se s državom nagodio da sam finansira podizanje fontane baš na ovom mestu, i da izvrši popločavanja trga, jer se upravo na ovom mestu nalazila njegova kuća. Kada je 1555, papa Pavle IV rešio da podigne zidine i tako ograniči širenje jevrejskog geta, Mucio Matei je kao glava jedine katoličke porodice unutar geta, od pape dobio ključeve kapije, i bio zadužen za dozvole ulaska i izlaska lokalnih Jevreja.

Ripa, delovi nekadašnjeg geta © Ivana Dukčević

Ripa (nekadašnji geto), Fontana s kornjačama na trgu Piazza Mattei © Ivana Dukčević

Sinagoga © Ivana Dukčević

Ripa, delovi nekadašnjeg jevrejskog geta © Ivana Dukčević

.Ripa, detalji na kući nekadašnjeg jevrejskog geta © Ivana Dukčević

Najbliže Tibru, na ivici geta nalazi se građevina koja potiče iz antičkog perioda, i koja izgledom veoma podseća na 15 minuta pešice udaljeni, mnogo poznatiji Koloseum. Najveće i najposećenije (otvoreno) pozorište antičkog Rima, Teatro di Marcello (Theatrum Marcelli), sazidano u poslednjim godinama rimske Republike, u osvit Carstva, 30 godina je mlađe od Koloseuma. U arhitektonskom smislu, stubovi, lukovi i prolazi ovog zdanja, čine kombinaciju grčkog pozorišta i rimske arene. Neposredno uz Marčelovo pozorište, nalaze se ostaci trijumfalne kapije Portico d’Ottavia (latinski: Porticus Octaviae), čiji originalni crteži neobično podsećaju na dve hiljade godina mlađu Brandenburšku kapiju, simbol Berlina. U čast svoje sestre Oktavije Mlađe, 27. godine pre nove ere, kapiju je sazidao prvi i najprosperitetniji rimski imperator Oktavijan Avgust. Kapija je preživela zemljotres, a uz nju je jedno vreme bila sazidana i crkva (kapija je poslužila kao monumentalni ulaz u istu). U blizini se nalazi crkva Basilica San Nicola in Carcere, i u njoj katakombe, neke od najstarijih u centru grada koje su otvorene za posetioce (potiču iz republikanskog perioda Rima (Via del Teatro Marcello 46).

Najčuveniji rimski teatar Theatro di Marcello (iza se vidi Sinagoga) © Ivana Dukčević

Trijumfalna kapija Oktavije, sestre cara Oktavijana Avgusta, Porticus Octaviae © Ivana Dukčević

Ripa, nekadašnji geto © Ivana Dukčević

Prešavši ulicu i nastavivši dalje ka jugu, nakon stotinak metara, uz obale Tibra stigli smo u simpatični, ovalni park na trgu Piazza Bocca della Verità. Na zelenoj površini primetili smo ostatke dva antička hrama iz I veka, od kojih je jedan kružni Temple of Hercules Invictus („Hram neosvojivog Herkula“), a drugi pravougaoni Fortuna Virilis. Preko puta, u daljini se vidi prilično očuvan Janusovov slavoluk (Arco di Giano), jedina četvorostruka kapija grada (s četiri luka oko kvadratne osnove). Do sada nije utvrđeno ko je kapiju podigao, ali neki stručnjaci smatraju da je bila posvećena caru Konstantinu I ili II.

Srednjovekovna istočno-katolička Crkva Santa Maria in Cosmedin de Schola Graeca (melkitska grčko-katolička crkva sa sedištem u Damasku) jedna je od najstarijih i najlepših jednobrodnih bazilika u Rimu. Sazidana je u VIII veku na temeljima antičkog hrama (Templum Herculic Pompeiani), a njenu unutrašnjost dekorisali su grčki monasi, pripadnici grčke umetničke škole („de Schola Graeca“), u delu grada gde su pre nepuna dva miljenijuma većinsko stanovništvo činili Grci. Među mnogobrojnim turistima koji je posećuju, najpoznatija je po delu koji se nalazi u pročelju. Bocca della Verità – „Usta istine“, veliki je kameni reljefni krug iz I veka u obliku čovečjeg lica otvorenih usta, koji se nalazi na zidu levo od ulaza u crkvu. Na prilazu „Ustima istine“, obično se formira red. Turisti vole neobične priče kao što je ova vezana za skulpturu otvorenih usta – ukoliko stavite ruku u otvor i izgovorite laž, „Usta istine“ će je progutati. Unutar crkve, nalaze se hrišćanske relikvije, kao na primer lobanja Svetog Valentina i grobnica Alfanusa. Nešto dalje, odmah pored severnog zida malene srednjovekovne Bazilike San Giorgio in Velabro („Sveti Đorđe u Močvari“, VII vek), poznate po svojoj burnoj istoriji, nalaze se ostaci slavoluka Arch of Argentarii (Arcus Argentariorum), nekadašnji ulaz u deo Forum Boarium.

Italija Rim Ripa Ghetto Ebraico, Italija Rim Ripa Ghetto Ebraico, Italija Rim Ripa Ghetto Ebraico, Italija Rim Ripa Ghetto Ebraico

Rim