Posted on 17 nov 2021

/ off

GRČKA – Zapadna Makedonija – Amyntaio, Nymfaio

Severna Grčka – regija Zapadna Makedonija

Florina – Nymfaio i Amyntaio

Vino, paprika i cipuro

Severnom Grčkom, istorijskim, nekada antičkim drumom – danas autoputem Egnatia Odos, putovala sam nekoliko puta, posetila moj omiljeni grad na severozapadu, moj imenjak, Janjinu (Ioannina) i istorijski zanimljive grobnice antičke, makedonske dinastije u Vergini, među kojim je i tumulus-grobnica Filipa Makedonskog, oca Aleksandra Velikog. Na ovom putovanju, posetila sam vinsku regiju oko grada Florine, vinska imanja i plantaže paprike u regiji koja nosi naziv Zapadna Makedonija. Iz Beograda, letela sam do Soluna, a zatim krenula na sever Grčke, do planinskih mesta na jezerima, u regiji grada Florine. Tokom boravka, bila sam smeštena u bajkovitom selu Nimfeo (Nymfaio) – „selu nimfi“, koje je UNESCO proglasio jednim od 10 najlepših sela Evrope.

Pogled na jezera Zazari i Chimaditida, s vrha magistrale kod sela Nimfeo © Ivana Dukčević

Naoumidis Peppers Estate (Naoumidis All Pepper) – plantaža i prerada proizvoda od paprike © Ivana Dukčević

Nimfeo, Athina Heritage Mansion, etno-hotel iz 1900. godine © Ivana Dukčević

Imanje sa vinogradom Alpha Estate, važi za jedan od najkvalitetnijih pogona za proizvodnju vina u Grčkoj © Ivana Dukčević

Nimfeo – nekadašnja škola, danas je mesto izložbene postavke prihvatilišta za mrke medvede: Arcturos Bear Sanctuary © Ivana Dukčević

Pogled s magistrale, kod sela Nimfeo © Ivana Dukčević

Nimfeo © Ivana Dukčević

Naoumidis Peppers Estate (Naoumidis All Pepper) – plantaža i prerada proizvoda od paprike © Ivana Dukčević

Nimfeo, Crkva Svetog Nikole © Ivana Dukčević

U organizaciji Grčke nacionalne turističke organizacije – Visit Greece 🇬🇷

i Ministarstva turizma Grčke, na poziv direktorke GNTO u Srbiji, gospođe Angele Varele,

boravila sam na press putovanju u predivnom i manje poznatom, planinskom severu Grčke

VisitGreece.gr

Regija Zapadne Makedonije poznata je po prirodnim lepotama planinskih pejzaža, udaljenim planinskim selima kamenih kuća, i čuvena po nekim od najstarijih vinograda Grčke koji potiču još iz antičkog perioda. Osim vina i cipura (tsipouro), oblast između Florine i Kozanija poznata je po gastronomskim specijalitetima kao što su ćevapčići i kobasice koje se prave od tri vrste mesa i sedam vrsta začinskog bilja. Uz ćevape i kobasice, proveli smo veče za drvenim klupama i stolovima, dok je u uglu seoske kafane gde se nalazila destilerija cipura, i gde je jak, bezbojni napitak, čitave večeri, nalik pokvarenoj česmi, polako curio u kazanče. Uz meso, jeli smo ukusni grčki kozji sir graviera (drugi najčuveniji kozji sir u Grčkoj, koji nema specifičan neprijatan miris kao često u našim krajevima), i slušali pleh muziku trubača Zapadne Makedonije. Muzičari na limenim instrumentima, bili su neobično nalik onim u Guči, a njihov repertoar uključivao je i muziku Gorana Bregovića, iz čuvenih filmova. I muzika čiji ritam i note nisam prepoznala, neodoljivo je podsećala na onu južne Srbije, a i sami Grci – oni stariji, uz cipuro su naglas komentarisali „muziku nalik srpskoj“.

Trubači regije Zapadne Makedonije © Ivana Dukčević

Destilerija cipura, u ćošku kafane © Ivana Dukčević

Kobasica od tri vrste mesa i sedam začina © Ivana Dukčević

Limeni orkestar Zapadne Makedonije © Ivana Dukčević

Na severu Grčke u regiji Florine, u oblasti blizu mesta Aminteo (Amyntaio), nalaze se četiri prelepa, prirodna jezera: Chimaditida, Zazari, Petron i Vegoritida, i deo su prirodnog rezervata „Natura 2000“. Neka od ovih jezera (Zazari i Chimaditida), slikala sam rano ujutro – sa magistrale, u vožnji sa vrha planine – iz sela Nimfeo, ka dolini u podnožju – vinskoj regiji koja se smatra jednom od najstarijih u Grčkoj. U daljini, između slojeva oblaka i planinskih venaca, spazila sam dimnjake i dim elektrane, koju pokreće ugalj iz obližnjeg rudnika lignita.

Pogled s magistrale, na dimnjake elektrane u podnožju © Ivana Dukčević

Pogled s magistrale kod sela Nimfeo © Ivana Dukčević

Pogled na elektranu u dolini, s magistrale kod sela Nimfeo © Ivana Dukčević

Pogled na jezera Zazari i Chimaditida, s vrha magistrale kod sela Nimfeo © Ivana Dukčević

Tokom putovanja, bila sam smeštena u bajkovitom selu Nimfeo (Nymfaio) – „selu nimfi“, koje je UNESCO označio jednim od nekoliko najlepših sela Evrope. Na 1350 metara nadmorske visine, bila sam gost predivne, grčke tradicionalne kuće Athina Heritage Mansion – istorijskog butik-hotela u hladu ogromnog platana, podignute 1900. godine. Sve do leta 2021, kuća je bila u vlasništvu iste familije koja je zdanje podigla. Tradicionalnu vilu, sazidao je imućni trgovac Nakis Papadoloulos, kada je početkom XX veka razvio trgovinu u Aleksandriji, u Egiptu. Zbog izuzetno delikatnih, oslikanih duboreza i kamenoreza, detalja u kovanom gvožđu, starih tepiha, kredenaca i čipke, predmeta i pokućstva iz prohujalih vremena, odlukom Ministarstva kulture Grčke, kuća je 1993. stavljena pod zaštitu države kao kulturni spomenik od izuzetnog značaja.

Nimfeo, etno-hotel Athina Heritage Mansion © Ivana Dukčević

Nimfeo, Athina Heritage Mansion © Ivana Dukčević

Nimfeo, Athina Heritage Mansion

Nimfeo, Athina Heritage Mansion © Ivana Dukčević

Pastoralno selo Nimfeo s populacijom od samo 130 stanovnika, smešteno je na nadmorskoj visini od 1350 metara, na strmoj padini planine Vernon (Vitsi). Poznato je po starim, kamenim kućama, kojima se postepeno vraća stari sjaj. Sivkasti kamen, dopunjuju detalji u vidu raznobojnih, drvenih doksata, sa kamenim ogradama i velikim, drvenim kapijama, iz kojih se izlazi na kaldrmu koja je tokom jesenjih dana prepuna naslaganih, isečenih panjeva za ogrev, pripremljenih za buduće hladne zimske noći. U centru sela, postoji nekoliko kafea i tri suvenirnice, gde može da se kupi ručno pravljena, domaća testenina, drveni predmeti, i magneti s nazivom sela.

Početkom XIV veka, današnje selo nimfi osnovali su lokalni Vlasi (neki tvrde da su to u stvari bili Sloveni), kada je nosilo slovenski naziv Neveska. Grci su 1929. godine promenili naziv sela u ovaj koji nosi danas (i koji je navodno nosilo nekada davno, u antičkom periodu). Selo starih, kamenih kuća, od kojih su danas mnoge pretvorene u pansione, butik-hotele i restorane, nekada je bilo poznato kao veliki centar izrade srebrnog nakita. U selu se mogu iznajmiti bicikli i jahati konji, a okolina je poznata po posmatranju ptica, i po nekoliko planinskih jezera. Ova regija, u Grčkoj se često poredi sa regijom Zagori na krajnjem severozapadu zemlje, gde priroda i arhitektura sela – Zagorohoria, iako poznatiji i turistički posećeniji, veoma podsećaju na ovaj deo Grčke.

Nimfeo © Ivana Dukčević

Nimfeo, most podignut između dve kuće, dvojice braće © Ivana Dukčević

Nimfeo © Ivana Dukčević

Dve najpoznatije građevine Nimfea su Crkva Svetog Nikole i nekadašnja Škola Nikeios (Νίκειος Σχολή Νυμφαίου). Prema nacrtima iz Švedske, školu je 1927-1928. podigao istoimeni dobrotvor, i ona je služila ovoj nameni sve do kraja 1970-tih. Jedno vreme je bila je biblioteka, i zatim konferencijski centar regije Zapadne Makedonije. U novije vreme, u starom zdanju smešten je mini-muzej, izložbena postavka nevladine organizacije Arkturos – Arcturos Bear Sanctuary, koja se bavi spašavanjem mrkih medveda. U šumi, oko petnaest minuta hoda od škole, na površini od nekoliko hektara, u prirodi se nalazi utočište za mrke medvede. Godine 1992, Grčka je zabranila korištenje medveda u svrhe zabave („plešući medvedi“ i oni u cirkusu), i 1997. godine poslednji plešući mrki medved, oslobođen je i ovde udomljen. Zajedno sa medvedima koji su bili meta lovokradica, u šumi pored Nimfea podignuto je sklonište u kojem se vodi računa o nekoliko prethodno zatočenih ili ranjenih medveda (i vukova), uz nadu da će se jednog dana vratiti u njihovu prirodnu sredinu. U okviru utočišta, aktivisti dodatno odgajaju mladunce grčkog ovčarskog psa, i poklanjaju ih lokalnim pastirima.

Nimfeo – nekadašnja Škola Nikeios (1928), danas je mesto izložbenog prostora nevladine organizacije Arkturos, koja se bavi zaštitom mrkih medveda © Ivana Dukčević

Izložbena postavka organizacije Arkturos, koja se bavi zaštitom mrkih medveda © Ivana Dukčević

Izložbena postavka organizacije Arkturos © Ivana Dukčević

Nekadašnje dvorište Škole Nikeios © Ivana Dukčević

Druga najčuvenija građevina sela Nimfeo je Crkva Svetog Nikole (Αγίου Νικολάου). Iako je građevina starijeg datuma, unutrašnjost crkve je oslikana u skorije vreme. Imućni stanovnik Nimfea, koji je trbuhom za kruhom završio u Sjedinjenim Američkim Državama, odlučio je da donira novac za renoviranje crkve, i tako doprineo da ona donekle poprimi zanimljiv, novi izgled. Osim novooslikanih freski na sijena-smeđoj pozadini, koje prikazuju svece i ljude u raznolikim nacionalnim nošnjama severne Grčke, u predvorju crkve nalaze se zanimljive freske nacionalnih junaka, čak Aleksandra Velikog – vladara poreklom iz severne Grčke, koji je na ovim prostorima živeo vekovima pre dolaska hrišćanstva. U centralnom naosu, iznad skamija vise skupoceni, kristalni Bakara lusteri (Baccarat), koji čitavom dužinom osvetljavaju put do oltara.

Nimfeo, plato ispred Crkve Svetog Nikole © Ivana Dukčević

Nimfeo, Crkva Svetog Nikole © Ivana Dukčević

Nimfeo, predvorje crkve sa moderno oslikanim junacima iz grčke istorije, uključujući i Aleksandra Velikog (u sredini), paganina koji je u ovim krajevima živeo nekoliko vekova pre pojave hrišćanstva © Ivana Dukčević

Tokom boravka u regiji Florine, posetili smo tri poznata pogona za vino sa vinogradima u regiji Zapadne Makedonije: najčuveniju Alpha Estate, kooperativu Amyntas Wines, i najmlađu vinariju Dimopoulos Estate. Sve tri vinarije okružene vinogradima, smeštene su nadomak jezera, u podnožju planina. U ovom delu zemlje, nalaze se ostaci nekih od najstarijih vinograda Grčke, koji potiču iz antičkog perioda. U Grčkoj inače postoji oko 130 vinarija, i smatra se da je oko 180.000 ljudi uključeno u ovu privrednu delatnost. U zemlji, na dva univerziteta – u Solunu i u Atini, izučava se vinarstvo. U narednom periodu, planira se otvaranje i akademije za vino, u Florini.

Osim poznate malaguzije, crveno vino ksinomavro (Ξινόμαυρο) jedno je od najčuvenijih vina ove regije, s visokim procentom tanina i kiselosti. Naziv vina potiče od grčkih reči „ksino“ i „mavro“, što znači „kiselo“ i „crno“. Najveći proizvođač ove vrste vina u Grčkoj je vinarija DImopoulos, u regiji Florine. Na konferenciji o vinskom turizmu Grčke, koju je organizovalo Grčko ministarstvo turizma i Grčka nacionalna turistička organizacija – GNTO (Winetourism & Synergies with other forms of thematic tourism, 12 – 14. November 2021), upoznala sam gospodina Janisa Butarisa (Giannis Boutaris), legendu grčkog vinarstva i najvećeg poznavaoca grčkih vina. Njegov sin i on, i danas vode imanje sa vinogradom koje se nalazi u ovoj regiji, u oblasti grada Florine.

Kasna jesen u vinogradu Alpha Estate

Dimopoulos Estate – na konferenciji o vinskom turizmu Grčke, sa gospodinom Janisom Butarisom, legendom grčkog vinarstva i najvećim poznavaocem grčkog vina, koji je i sam vlasnik imanja sa vinarijom, u regiji Florine

Nalik našem Leskovcu, regija oko grada Florine, osim vinograda – vina i cipura (tsipouro), i ribe iz lokalnih jezera, poznata je u Grčkoj po plantažama paprike. U najčuvenojoj proizvodnji paprika u ovoj regiji, na imanju Naoumidis Peppers Estate (Naoumidis All Pepper), probali smo lokalne proizvode od slatke i ljute paprike: punjene paprike (pirinčem i začinima, i zapečene), soseve od crvene i odlične zelene paprike – grčku verziju ajvara, kao i lokalno jelo – paprike punjene ostacima povrća (načešće rendanim kupusom), kojima se doda sirće i ostavi da odstoje nekoliko meseci. Ovo jelo ukusa nalik turšiji, nazivaju “piperja Florinis” (paprike na florinski način).

Prijatno! Καλή όρεξη!