PANČEVO

Manje od pola sata vožnje od Beograda, prelaskom preko mosta na Dunavu ubrzo se stiže do jednog od najsimpatičnijih manjih gradića Vojvodine, i Srbije uopšte. Zanimljiv je podatak da je Pančevo četvrti najveći grad pokrajine Vojvodine, i čak deveti najveći u Srbiji. Pančevo je administrativni centar Južnobanatskog upravnog okruga i broji oko 123.000 stanovnika (celokupno gradsko područje, prema poslednjem popisu, iz 2011). Jednim delom nalazi se na obalama Tamiša – na njegovom ušću u Dunav, 18 kilometara severoistočno od Beograda.

Pančevo © Ivana Dukčević

Naziv Pančeva potiče od staroslovenske reči „pančina“ ili „pačina“, i odnosi se na stajaću vodu koja je česta u banatskom okrugu. Pančevom su tokom istorije vladali Kelti, antički Rimljani, Huni, Avari, Sloveni, Mađari, Tatari, Turci, Austro-ugarska monarhija i Nemci, što je uticalo da naziv mesta takođe pretrpi promene (Panucea, Panoča, Bansif, Pančal, Panseg, Pajčova, Pajzova, Čomba, Pančova). Godine 1153, arapski geograf Idrizi Banzif spominje Pančevo kao slovenski grad gde se Grci intenzivno bave trgovinom, pre nego što će ove delove Srbije krenuti da osvajaju Turci.

U Pančevu se nalaze dve pravoslavne crkve – Crkva Vaznesenja koju je oslikao Konstantin Danil, i Uspenska crkva (Crkva Svetog Preobraženja Gospodnjeg, zidana 1873 – 1878) poznata po freskama Uroša Predića. U blizini se nalazi i Manastir Vojlovica, čije osnivanje potiče još iz 1405. godine poveljom koju je izdao Despot Stefan. U gradu se može videti i katolička Crkva Svete Ane, koju je 1923. podigao Đorđe Vajfert, ali i nekoliko prelepih zgrada svetovne arhitekture kao Zgrada magistrata, Štapska zgrada (1830) i Graničarska kuća (kraj XVIII veka). U centru Pančeva postoji veliki park – Narodna bašta, koji je 1829. godine podignut po uzoru na tadašnje nemačke parkove, po nalogu prvog gradskog urbaniste Mihaljevića. U parku se nalazi zanimljiv muzički paviljon, koji je prvobitno bio postavljen još 1905, a kasnije bio uklonjen.

Pančevo, Uspenska crkva © Ivana Dukčević

Pančevo, Crkva Svetog Preobraženja Gospodnjeg © Ivana Dukčević

Pančevo, dekoracija u pasažu © Ivana Dukčević

Pančevo © Ivana Dukčević

Na ušću Tamiša u Dunav, u Pančevu je 1909. podignut jedini par svetionika duž toka Dunava. Nazivaju ih „vodenim kapijama grada“ jer su podignute u vreme zlatnog doba parobrodskog saobraćaja Dunavom. Kule-svetilje su podinute od žute i crvene cigle, na kružnoj podlozi i ozidane kamenom. Na vrhovima kula nalaze se terase sa kupastim krovom, koje čine nosače izvora svetlosti. Kulama se može prići samo s vode.

Osim po teškoj industriji – azotari i rafineriji nafte, koje su i danas često predmet zagađenja ovog gradića, Pančevo je u XX veku bilo poznato i po fabrici aviona „Utva“, ali i po zanimljivom podatku da su stanovnici Srbije dolazili u ovaj grad tokom 1930-tih, jer je u njemu po ugarskim zakonima mogao biti sklopljen građanski brak.

U Pančevu se nalazila i najstarija pivara na Balkanu, podignuta 1722. uz reku Tamiš, u vreme kada je Pančevo pripadalo Austro-ugarskoj. Pivara je bila vlasništvo jevrejskog trgovca Abrahama Kepiša, da bi nakon promene vlasništva 1847. pripala porodici Vajfert, po kojima i danas nosi naziv. Industrijalac Đorđe Vajfert je rođen u Pančevu (kasnije je postao vlasnik i Beogradske pivare). Na terenima pančevačkog Vajferta, za tokom XX veka snimljeno je skoro pedeset različitih filmova i serija.

Osim Đorđa Vajferta, u Pančevu je bila rođena i poznata slikarka Olja Ivanjicki, i naša najuspešnija plivačica Nađa Higl. U ovom gradu školovali su se neki od najpoznatijih ljudi svog vremena, kao: Jovan Jovanović Zmaj, Mihajlo Pupin, Uroš Predić, Branislav Nušić, Isidora Sekulić i Miloš Crnjanski, Miroslav Antić i drugi.

Velika mi je čast da je 2012. godine, Grad Pančevo na likovnom konkursu za otkup 10 umetničkih slika sa teritorije čitave Srbije, odlučio da kupi moju sliku „Jedne novembarske noći u Pančevu“, koja je nastala tri godine ranije od kolažnih fotografija koje sam snimila, u kombinaciji sa pastelima. Danas se moja slika nalazi u holu Gradske opštine Pančeva.

SRbija Pančevo, Srbija Pančevo, Srbija Pančevo

Srbija