Jermenska kuhinja
Tokom putovanja Jermenijom, probali smo specijalitete izuzetno zanimljive i ukusne jermenske kuhinje. Jermensku kuhinju čini fuzija kavkaske, istočnjačke (turske i persijske), i delimično ruske kuhinje, i jela Jermenije najviše su nalik onim u susednoj Gruziji. Osim Gruzije i delimično Persije, Jermenija je jedna od najstarijih država na svetu kada je reč o proizvodnji vina. U južnoj, vinskoj regiji Jermenije, oko mesta Areni, 2007. godine, u krečnjačkim pećinama otkriveni su najstariji ostaci skladištenja vina, na svetu, starosti preko 6000 godina (4300. godine – 3400. godina pre nove ere). Kad ste u Areniju, probajte neku od sorti jermenskog vina – belo vino Voskehat, ili crveno – Areni, koje nosi naziv po vrsti grožđa. Kenac! („Živeli!“, na jermenskom). Jermensko nacionalno voće je kajsija (na jerm. ciran), voćka koja vodi poreklo iz Azije, najverovatnije s ovih prostora. Jermenske kajsije su skoro duplo veće od onih koje rastu u našim krajevima, boje su bledo-žuto-narandžaste, izuzetno su sočne – kao breskve, i veoma ukusne.
Jermenske kajsije – nacionalno voće Jermenije (kajsije inače potiču iz ovih predela), ukusne i neverovatno sočne (nalik breskvi) © Ivana Dukčević
Preukusne, sušene kruške © Ivana Dukčević
Pomalo brašnjave, sušene jabuke © Ivana Dukčević
Polu-pustinjski pejzaži u južnom delu zemlje – ka granici s Iranom, mesto su jermenskih voćnjaka i vinograda © Ivana Dukčević
Sok od kajsije koji smo kupili u samoposluzi u Gruziji – na vrhu, na ruskom piše „jermenska kajsija“ © Ivana Dukčević
U južnom delu Jermenije, nalazi se jermenska vinska regija Areni © Ivana Dukčević
Vinarija u kojoj smo degustirali vino i ručali © Ivana Dukčević
Vino vinarije u Areniju © Ivana Dukčević
Areni, usputni štandovi na kojima lokalci prodaju vino i voće © Ivana Dukčević
Jermensko vino, s geografskim poreklom © Ivana Dukčević
U Jerevanu se nalazi Fabrika konjaka Ararat (Ararat Brandy Factory), fabrika verovatno najčuvenijeg konjaka na svetu. Iako se proizvodi još od 1887. kada je firmu ovog naziva osnovao Nerses Tairjan, zdanje u kojem je danas smeštena proizvodnja i muzej, podignuto je 1953. godine i nalazi se na vrhu brda preko puta centralnog dela prestonice. Konjak Ararat proizvodi se od lokalnog, belog grožđa iz vinograda južne Jermenije. Nakon osnivanja, Fabrika Ararat proizvodila je i vino, i konjak, pre nego što se jedan deo fabrike – onaj za vino, trajno razdvojio. Jedan od najčuvenijih majstora proizvodnje Ararat konjaka je Margar Sedrakjan, koji je tokom četrdeset godina rada ovoj fabrici kreirao nekoliko vrsta najčuvenijih konjaka, i u čije je vreme Ararat dostigao svetsku slavu. Godine 1998, fabriku konjaka Ararat kupio je francuski brend Pernod Ricard, u čijem su vlasništvu na primer Vodka Absolut i Bacardi. Iako u francuskom vlasništvu, svi zaposleni u proizvodnji, uključujući i današnjeg glavnog majstora za konjak Hamleta Antonijana, su Jermeni. Obilazak Fabrike konjaka Ararat potrebno je rezervisati putem interneta, nekoliko dana unapred, na jermenskom, ruskom ili engleskom, bez ili sa degustacijom.
Jerevan, „Ararat Brandy Factory“ – muzej i proizvodnja verovatno najčuvenijeg konjaka na svetu © Ivana Dukčević
Jerevan, „Ararat Brandy Factory“ – muzej i proizvodnja verovatno najčuvenijeg konjaka na svetu © Ivana Dukčević
Jerevan, „Ararat Brandy Factory„, Muzej i proizvodnja verovatno najčuvenijeg konjaka na svetu – tri vrste konjaka različite starosti i ukusa (kajsije i kafe), s kolačićem od alve i oraha © Ivana Dukčević
U Jermeniji ne treba propustiti kremasti mutabal (patlidžan, mleveni orasi, kiselo mleko (matsun) i bobice nara i pinjole), salatni umak koji je sastavni deo bliskoistočne kuhinje; rolovani patlidžan – sarmice od patlidžana, sa mlevenim orasima i sirom; i odžahuri (kockice svinjetine, krompir, crni luk, paradajz, mirođija, paprika). Istočna Anadolija i regija Kavkaza, obiluju neverovatno raznovrsnim, veoma ukusnim vrstama sireva. U Jermeniji, ne propustite: čanah (ovčji sir), lori (kravlji), tel (sir u tračicama), i sir sa začinskim biljkama. Možete ih probati u odličnom prestoničkom restoranu Pandok Yerevan Riverside – „Taverni Jerevan“, ili u nekom od sjajnih i veoma pristupačnih lokala lanca restorana domaće kuhinje „Karas“, u centru grada. U mešanim salatama s paradajzom i krastavcem, u Jermeniji je osim zelene salate i svežeg korijandera, obavezan sastojak i fantastičan, ljubičasti jermenski bosiljak.
Jerevan – rolovani patlidžan, mutabal, odžahuri, sirevi… © Ivana Dukčević
Jerevan – odžahuri i rolovani patlidžan © Ivana Dukčević
Jerevan © Ivana Dukčević
Jerevanske kafeterije © Ivana Dukčević
Jerevan, ulaz u restoran u centru grada © Ivana Dukčević
Jerevan – jermensko pivo, Ararat © Ivana Dukčević
Jerevan, Trgab Šarla Aznavura – sjajni đusevi i šejkovi © Ivana Dukčević
Iako paleta slatkiša u Jermeniji nije naročito velika, svuda je u ponudi – i u različitim varijacijama, odličan suvi kolač gata – uvek punjen suvim voćem.
Ispred Manastira Geghard, baka prodaje suvi kolač gatu, koji je ovde „iscrtan“ nalik našem slavskom kolaču © Ivana Dukčević
Jerevan – suvi kolač, gata © Ivana Dukčević
Kod hrama Garni, lokalne žene prodaju raznolike voćne „kore“ (belo i crno grožđe, šljiva, nar) i poslasticu punjenu orasima poznatu širom regije, koja osim u Jermeniji može da se kupi i u Gruziji – gde je nazivaju čurčkhela, i u Turskoj – gde nosi naziv dževizli sudžuk © Ivana Dukčević
Na magistralnim putevima, ali i duž autoputa između jezera Sevan i Jerevana, u plastičnim dvolitarskim flašama lokalci prodaju ručno ceđen, sveži sirup jarko-narandžaste boje – od bobica listopadnog grma biljke morski bučak, iz porodice maslina (Hippophae – na jermenskom: čičkhan ili „ruski ananas“). Kiselo i gorko piće, iz ploda koji nema trunke šećera, poseduje visok nivo gotovo svih vitamina: C, B, K, A, D, E, F i P, i smatraju ga lekovitim.
Duž autoputa između jezera Sevan i Jerevana, u plastičnim dvolitarskim flašama lokalci prodaju ručno ceđen, sveži, gorki sirup jarko-narandžaste boje, od bobica listopadnog grma biljke morski bučak („ruski ananas“) © Ivana Dukčević
Na obali jezera Sevan – drugog najvišeg i najvećeg slatkovodnog jezera na svetu, probajte lokalni specijalitet – ribu sig (velika ozinica).
Ručak na obali jezera – velika ozinica (na jermenskom: sig) © Ivana Dukčević
Visoko u klancu iznad magistrale, kod mesta Areni, nalazi se sistem pećina Areni, u kojima su 2007. godine pronađeni do sada najstariji na svetu ćupovi u kojima se skladištilo vino. Procena je da ogromni, obli glineni ćupovi u pećini – uzidani u stene, potiču iz perioda Bronzanog doba, između 4300. i 3400. godine pre nove ere, i da su stari preko 6000 godina. Do sada je za posetu otvorena samo jedna pećina (Areni-1), ali se istražuju i ostale – u istom klancu, gde su takođe pronađeni ostaci skladištenja vina.
Areni, ulaz u sistem pećina u kojima su 2007. pronađeni najstariji na svetu ćupovi sa vinom © Ivana Dukčević
Areni, ulaz u sistem pećina „Areni-1“, sa ostacima ćupova sa vinom © Ivana Dukčević
Areni, pročelje pećina u kojima su 2007. pronađeni najstariji na svetu ćupovi sa vinom © Ivana Dukčević
Ćupovi sa vinom unutar pećine „Areni-1“ © Ivana Dukčević
Mapa pećina © Ivana Dukčević
Prikaz pronađenih predmeta u pećinama © Ivana Dukčević
Jermenija Jermenska kuhinja, Jermenija Jermenska kuhinja, Jermenija Jermenska kuhinja, Jermenija Jermenska kuhinja