Posted on 25 avg 2023

/ off

KENIJA – Mombasa

MOMBASA

Grad kontrasta na obali Indijskog okeana

– “Skinite periku, da mogu da vam namestim maramu oko glave, na afrički način”, kaže mi Magdalena koja prodaje garderobu na plaži.

– “Periku? Nemam periku, to je moja kosa”.

– “Da li ste sigurni?”

– “Naravno, i beli ljudi imaju kovrdžavu kosu”, kažem.

Komentariše moju kosu na svahili jeziku sa drugim ženama koje prodaju, i izgleda kao da mi ne veruju. Navikla sam na ovu opasku – već četvrti put u Keniji ubeđeni su da imam periku na glavi, pa vučem pramenove kose da ih uverim da je “prava”.

– “1300 Kenyan shilings”, kaže mi.

– “700”, kažem, “my last offer”.

Pristaje. Kada sam od Magdalene kupila haljinu, ponudila je i dogovorile smo da mi je skrati po dužini, jer iz meni nepoznatog razloga, haljine većinom šiju da budu predugačke. Ostavila sam avans od 100 šilinga i dogovorila s njom da na plažu ponovo dođem sutradan. Sledećeg prepodneva, nakon pakovanja haljine, Magdalena uzima parče materijala koje je ostalo od sečenja i stavlja mi na glavu, na “afrički” način. “Asante”, kažem iz zahvalnosti.

Tekst i fotografije, deo su nove knjige u pripremi, i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, i fotografija, bez dozvole autora.

Prozor kuće na spratu, u starom delu Mombase – Mombasa je drugi po veličini grad i najznačajnija luka Kenije na obali Indijskog okeana, nekada početna stanica rute za transport slonovače iz Afrike. Osnovana je još u IX veku, i osvajali su je Portugalci, Arapi, Britanci i naselili Indijci – koje su Englezi doveli kao srednji stalež trgovaca i predradnika. Stanovništvo grada (njih oko 1,5 miliona) čini svojevrsni miks, gde najveći deo pripada hrišćanima (50%) i muslimanima (42%). © Ivana Dukčević

Plaža Nijali – duž obale Indijskog okeana, u Mombasi se u daljini vidi treći najveći koralni greben na svetu (talasi koji se na pučini pene, udarajući o plitki deo grebena) © Ivana Dukčević

U starom delu Mombase © Ivana Dukčević

Najstariji hotel u Keniji, u starom delu Mombase, otvoren je 1900, kada su Britanci stigli iz Indije, zajedno sa Indijcima kao predradnicima, kako bi započeli gradnju prve pruge u njihovoj koloniji u Istočnoj Africi. Vlasnici novootvorenog hotela bili su Indijci, bračni par koji je deset godina ranije osnovao prvi hotel na Zanzibaru. Kada su prvi put videli lokomotivu voza, Kenijci su je prozvali „mašina za dim“ („gari la moshi„), dok je prvi voz dobio naziv „nyoka mweusi kubwa“ – „velika crna zmija“. © Ivana Dukčević

Mombasa © Ivana Dukčević

Mombasa – portugalska, arapska, a zatim britanska Tvrđava Isusa – Fort Jesus (UNESCO) © Ivana Dukčević

Najveći indijski hram Mombase, Šri Višvakarma (Shree Vishwakarma) © Ivana Dukčević

Mombasa, grafit verovatno iz perioda nedavne pandemije © Ivana Dukčević

Tuk-tuk taksi, ispred spomenika Pembe Mbili © Ivana Dukčević

U Mombasi živi oko 40 % populacije islamske veroispovesti – Kenijci, ili oni iz mešanih brakova Arapa i Kenijaca © Ivana Dukčević

Gradski park Slobode i nezavisnosti (Uhuru) – kolonija od preko 3000 voćnih slepih miševa – ljiljaka, na tri velika drveta manga © Ivana Dukčević

Gradski prevoz u Keniji – matatu © Ivana Dukčević

Stari deo Mombase © Ivana Dukčević

Nedaleko od pijace u Mombasi, tri gospođe prodaju voće – kada su videle da podižem fotoaparat da ih slikam, i one su podigle marame i stavile ih preko lica © Ivana Dukčević

Restoran na obali starog dela Mombase © Ivana Dukčević

Velika plaža Nijali u severnom, elitnom delu Mombase, duž koje se nižu kompleksi hotela © Ivana Dukčević

Sa Magdalenom, koja mi je prodala haljinu

u saradnji sa

www.mangatrip.rs

Plaža Nijali (Nyali) © Ivana Dukčević

Plaža Nijali (Nyali) – velika oseka na obali Indijskog okeana, kada se voda povuče toliko da morska trava i neke životinje ostanu zarobljene u pesku © Ivana Dukčević

Plaža Nijali (Nyali) – ranojutarnja i ranovečernja plima © Ivana Dukčević

Plaža Nijali (Nyali) – oseka © Ivana Dukčević

Plaža Nijali (Nyali) © Ivana Dukčević

Haller park – drvo afričke smokve © Ivana Dukčević

Haller park – južnoafrički vervet majmuni sa tirkiz-plavim testisima © Ivana Dukčević

Haller park © Ivana Dukčević

Haller park, džinovske morske kornjače s arhipelaga Aldabra

Mombasa je prva prestonica Kenije, sa mnogo starijom i sasvim drugačijom istorijom od one na zapadu zemlje. Od ukupno četrdeset sedam regija u Keniji, Mombasa nosi oznaku broj 1, jer su upravo na ovom mestu nastale prve moderne kulture u ovom delu Afrike. Grad na jugoistoku zemlje, na obali Indijskog okeana, nastao je na istoimenom ostrvu Mombasi, koje okružuju dva izuzetno duboka zaliva. Zalivi i ostrvo, na zapadu i na istoku povezani su mostom s kopnom, dok na jugu, do kopna saobraća gradski trajekt. Mombasa ima klimu sasvim drugačiju od one u Najrobiju i u nacionalnom parku Maasai Mara, i osim visokih temperatura, karakteriše je i visok stepen vlage.

Stara Mombasa © Ivana Dukčević

U naselju oslobođenih robova u blizini luke, zvono ih je upozoravalo na dolazak brodova s trgovcima robljem, kako bi se pripremili da se odbrane © Ivana Dukčević

Mombasa © Ivana Dukčević

Stara Mombasa © Ivana Dukčević

Jedan od dva mosta koji spaja kopneni deo sa gradom-ostrvom Mombasom (sa severa i sa zapada) © Ivana Dukčević

U južom delu ostrva Mombase, ne postoji most, već se do kopna stiže trajektima © Ivana Dukčević

Veliki deo populacije su melezi, iz vekovima mešovitih brakova između Kenijaca i Arapa, koje na svahiliju nazivaju Wa-svahili. Muškarci muslimani, na glavama nose bele, kukičane kapice, nalik onim kakve na primer, u Libanu nose Druzi, dok lokalne muslimanske žene nose burke od glave do pete, koje nazivaju “buj buj”. I sama reč “Mombasa” je arapskog porekla, i nastala je od reči “man” i “basa” što znači “sve je dobro”. Osim odeće, i arhitektura kuća pretrpela je značajan uticaj Bliskog istoka, dok je izgled džamija najviše nalik onim na Arabijskom poluostrvu.

Džamija u starom delu Mombase © Ivana Dukčević

Mombasa © Ivana Dukčević

Džamija u Mombasi © Ivana Dukčević

Džamija u starom delu Mombase © Ivana Dukčević

Mombasa, stoličica sa vrhom za rendanje kokosa © Ivana Dukčević

Grafit koji prikazuje tri vere zastupljene u Mombasi: islam, hinduizam i hrišćanstvo © Ivana Dukčević

Mombasa © Ivana Dukčević

Džamija u starom delu Mombase © Ivana Dukčević

Mombasa © Ivana Dukčević

Džamija u Mombasi © Ivana Dukčević

Džamija u starom delu Mombase © Ivana Dukčević

U centru Mombase nalazi se gradska bašta Uhuru, “park slobode i nezavisnosti”, i u njemu pet ogromnih stabala manga, na čijim granama živi kolonija od preko 3000 velikih ljiljaka (ili voćnih šišmiša), podvrste slepih miševa. Po ulazu u park, primetili smo ih visoko na drveću, i čuli njihovo neprekidno oglašavanje, najviše nalik cičanju. Ispod drveća manga, na tlu smo spazili veliku stonogu. Prema afričkoj priči, u davna vremena, zmija je imala hiljadu nogu, ali nije imala oči. Jednog dana, naišla je na stonogu, koja se zaglavila u rupi. Dogovorile su se da zamene na jedan dan – da stonoga pozajmi zmiji oči, a zmija stonogi, noge. Kada je sutradan, zmija došla da stonogi vrati oči, više nije mogla da je pronađe, te je zmija zauvek ostala bez nogu, ali je zadržala oči. Drveće manga je veoma cenjeno u indijskoj kulturi, i njegovo lišće stavlja se ispred kuće protiv uroka.

Gradski park Slobode i nezavisnosti (Uhuru) – kolonija od preko 3000 voćnih slepih miševa – ljiljaka, na tri velika drveta manga © Ivana Dukčević

Velika stonoga u Uhuru parku © Ivana Dukčević

Školski autobus sa devojčicama, i prodavci koji im nude suvenire © Ivana Dukčević

Najveći indijski hram Mombase, Šri Višvakarma (Shree Vishwakarma) © Ivana Dukčević

Indijski hram Šri Višvakarma © Ivana Dukčević

Indijski hram Šri Višvakarma – Na panelu su prikazani ljudi koji su za života pili alkohol, i koji su nakon smrti otišli u Pakao, gde ih po čitav dan, ljudi iz Pakla vezuju i teraju da piju tečno gvožđe. © Ivana Dukčević

Indijski hram Šri Višvakarma – prikazi ljudi koji su za života ubijali i jeli životinje, i koje u Paklu bacaju u kazan s vrelom vodom © Ivana Dukčević

Spomenik Pembe Mbili (ili Pembe za Ndovu), simbol grada sastavljen iz četiri velike, ukrštene (drvene) kljove, koje su nalik slavoluku postavljene iznad gradske saobraćajnice. Prve dve drvene kljove, podignute su u kolonijalno vreme, 1952. godine, povodom posete britanske kraljice Elizabete II © Ivana Dukčević

Spomenik Pembe Mbili – kljove zajedno i izdaleka čine slovo “M”, prvo slovo u imenu grada

Tvrđava Isusa (Fort Jesus) UNESCO, nalazi na obali mora iznad koralnog grebena, u istočnom delu Mombase. Podigli su je Portugalci za vreme njihove vladavine (1593-1596) © Ivana Dukčević

Tvrđava Isusa, britanski top (britanski se od starijih, portugalskih, razlikuju po tome što imaju ručku, glatkiji su i imaju veći domet) © Ivana Dukčević

Tvrđava Isusa, muzej – na izgled i dešavanja u tvrđavi uticali su Persijanci (aristokratija naroda Baluči, koji danas najviše žive na istoku Irana i u Avganistanu), Turci, i Arapi koji su je preuzeli 1698. i proširili zidine © Ivana Dukčević

Jedno od najpiktoresknijih mesta koje smo posetili u Mombasi je lokalna pijaca, sa autentičnom prizemnom zgradom koja čini pokriveni deo, i na stotine tezgi van nje. Na pijaci, kupila sam makadamiju, “afrički lešnik“ poreklom iz Australije, sa plodom koji je najsličniji ukusu i sastavu indijskog oraha, i opnom nalik “Mocart-kugli” koju je gotovo nemoguće razbiti. Zatim sam od simpatičnog prodavca naručila i kesicu sa plodom baobaba, koji može da se kupi sirov, umočen u melasu od manga, ili mleven. Na pijaci može da se pazari domaći ananas, sečen po želji, ali i mango, papaja, marakuja i drugo tropsko voće. Od voća, u Keniji prave ukusne đuseve, kao što je na primer Mint Paedane, sa pasiranim limunom, ananasom i listom nane. Osim dela pijace s povrćem, unutar zgrade postoje tezge na kojim prodaju lokalni crni čaj sa ukusom vanile i manga, domaću kafu, i veliki broj začina. Zemlje istočne Afrike, Kenija, Uganda i Tanzanija, najveći su regionalni proizvođači crnog čaja i kafe. Dodatno, zbog uticaja Indije u lokalnoj kulturi i gastronomiji, širom Kenije može da se proba masala čaj, ili odličan masala čips – pomfrit u masala sosu.

Mombasa, matatu, gradski prevoz – kako bi privukli potencijalne putnike, oslikani su portretima poznatih repera, lampicama koje svetle, a iz kombija često dopire zvuk glasne muzike © Ivana Dukčević

Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa, Kenija Mombasa,

Kenija