Cap Bon
Kelibija i vinska regija
Severno od Nabela (Nabeul), gradića koji je širom Tunisa poznat po izradi keramike, posetili smo poluostrvo Cap Bon (na arapskom: Ras at-Taib), i gradić Kelibiju. Kelibija i vinska regija Tunisa, nalaze se na području grada Nabela, i čine žitnicu Tunisa. Još u antičkom periodu, kada su nakon poslednjeg Punskog rata Rimljani osvojili današnji Tunis, sever zemlje pretvorili su u kolonijalnu baštu i iz nje u Rim brodovima dovozili žito, citruse i masline.
Na putu od Nabela ka Kelibiji © Ivana Dukčević
Na putu od Nabela ka Kelibiji © Ivana Dukčević
Na putu od Nabela ka Kelibiji © Ivana Dukčević
Na putu od Nabela ka Kelibiji – maslinjaci i žito © Ivana Dukčević
Na putu od Nabela ka Kelibiji – flamingosi u laguni © Ivana Dukčević
Maleni, suncem okupan gradić Kelibija, nalazi se u ravnici, u samom podnožju brda visine oko 150 metara, na čijem vrhu dominira tvrđava Kelibia Fort. Iako utvrđenje koje danas postoji datira iz XVI veka, na tvrđavi su pronađeni ostaci još iz antičkog, rimskog perioda. U okviru pravougaonih zidina, nalaze se četvrtaste kule sa topovima, dok su u središnjem delu vidljivi ostaci vizantijske trobrodne crkve, vojnih objekata iz osmanskog perioda, oratorijum i osmanski bazeni. U južnom delu tvrđave je svetionik. Sa vrha tvrđave, pružaju se sjajni pogledi na gradić u podnožju i Sredozemno more.
Tvrđava u Kelibiji, na brdu © Ivana Dukčević
Tvrđava u Kelibiji © Ivana Dukčević
Tvrđava u Kelibiji, i gradić u podnožju © Ivana Dukčević
Tvrđava u Kelibiji © Ivana Dukčević
Kelibija © Ivana Dukčević
Tvrđava u Kelibiji © Ivana Dukčević
Kelibija
Put ka Kelibiji © Ivana Dukčević
Još od francuske okupacije, koja je u Tunisu započela relativno kasno, tek krajem XIX veka (i trajala do 1956), Tunižani su od Francuza naučili i prihvatili proces pravljenja vina. I danas, u nekoliko tuniških vinarija mogu da se vide delovi pogona iz kolonijalnog perioda. S obzirom da je Tunis jedna od najliberalnijih muslimanskih zemalja na svetu, vino se ovde i danas proizvodi, i često konzumira. Ipak, veliki deo lokalnog vina izvozi se u Evropu i u SAD.
Posetili smo jednu od najpoznatijih tuniških vinarija Societe Viticole Bir Drassen, koja se nalazi u regiji gradića Korbe. U okviru pogona, degustirali smo nekoliko vina koje Tunižani izvoze, i videli deo procesa proizvodnje. U jednom delu haustora na samom imanju, burad za vino pretvorena je u barske stolove. Pored njih, dekorisani stolovi sa stolicama dočekuju grupe većinom zapadnih turista, na jednodnevnom izletu u vinsku regiju Tunisa, kojima je nakon obilaska obezbeđen ručak i lokalno vino.
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen © Ivana Dukčević
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen – stari deo pogona koji su podigli Francuzi, za vreme njihove kolonijalne vladavine © Ivana Dukčević
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen © Ivana Dukčević
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen – restoran za grupe u obilasku © Ivana Dukčević
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen © Ivana Dukčević
Vinarija Societe Viticole Bir Drassen © Ivana Dukčević
OPŠTE INFORMACIJE
Do sredine XX veka, Tunis je bio francuska kolonija, i u Tunisu ćete se najbolje sporazumeti ukoliko govorite francuski koji Tunižani uče od prvog razreda osnovne škole. Francuzi spadaju i u najbrojnije turiste. Engleski i nemački govore uglavnom u većim radnjama i hotelima, a zbog velikog broja turista iz Rusije, Italije i Španije, i ovi jezici su u opticaju.
Pre nego što krenete u otkrivanje ove interesantne zemlje, evo nekoliko istorijskih činjenica. Prvi stanovnici Tunisa bili su Berberi. Rimljani su ih nazvali „Berberima“ tj. „varvarima“ zato što su, s njihove tačke gledišta bili na nižem civilizacijskom nivou. Starogrčki istoričar Herodot u svojoj „Istoriji sveta“ veoma poetično je opisao Berbere kao „narod koji ne jede ni jedno živo stvorenje i koji nikada ne sanja“ i čije „žene nose ogrlice od kože oko nožnih članaka, po jednu za svakog od svojih ljubavnika„.
U IX veku pre nove ere, na tlo Tunisa stupaju Feničani, i predvođeni princezom Alisom prozvanom „Dido“ (na feničanskom – „pustolov“) osnivaju Kartaginu. Zemlju kasnije osvajaju Rimljani, Vandali, pokušavaju da osvoje Vizantijci, a od VII veka počinju i arapska osvajanja, prvo sa dinastijom Aglabita, a zatim Fatimida. Jedno vreme, Tunis je bio deo Osmanskog carstva, a zatim u XIX veku postaje francuska kolonija. Zanimljivo je to da su granice Tunisa skoro iste kao pre nekoliko vekova i da je to jedna od retkih afričkih država koja nema veštačke – kolonijalne granice, koje izgledaju kao da su povučene lenjirom.
Na putu od Nabela do Kelibije © Ivana Dukčević
Godine 1956. Tunis je stekao nezavisnost od Francuske, a 1957. postao republika na čelu sa prvim i doživotnim predsednikom Habib Burgibom (Habib Bourguiba), koji je za Tunižane bio isto što i Tito za Jugoslovene. Fakultet je završio u Parizu, a njegova prva supruga bila je Francuskinja. Za vreme njegove vladavine, ženama je dato pravo da same biraju svoje muževe.
Naredni predsednik Tunisa, Ben Ali, na vlast je došao s pozicije ministra vojske 1989, kao američki đak sa završenom vojnom akademijom. Na čelo države nije došao putem izbora, Organizovao je dolazak doktora, kojima je naredio da pregledaju Burgibu i proglase ga starim i nesposobnim da nastavi da bude na čelu države. Zatim ga je zatvorio u kućni pritvor u njegovoj vili u Monastiru, gde je Burgiba i umro u 97-oj godini života, u aprilu 2000. godine. U to vreme, donešen je zakon po kojem žene smeju da stupaju u brak sa supružnicima druge vere, što je bio presedan u islamskom svetu (muškarci muslimani, oduvek su mogli da se venčavaju ženama druge veroispovesti, jer je izabranica uvek u obavezi da prihvati muževljevu veru).
Međutim, ubrzo po stupanju na vlast, Ben Ali se razveo od supruge da bi se oženio ljubavnicom koja je već bila u drugom stanju. Druga žena Ben Alija, Leila, ambiciozna ćerka piljara iz siromašne porodice, po struci frizerka, u narednih nekoliko godina uspela ja da kao nova prva dama progura na desetine članova svoje familije na vladajuće pozicije u državi i u državne institucije, čime su stekli ogromnu materijalnu dobit. Opisivani i kao tuniška mafija, rođaci Leile, ona, i njen suprug, optuženi su za pranje para, korupciju, čak trgovinu drogom, i postali razlog izbijanja velikih protesta u Tunisu, u januaru 2011. Za vreme Ben Alija, njegove fotografije bile su deo dekora svih javnih prostora i škola.
Tuniški protesti inicirali su čuveno „Arapsko proleće“, ali u drugim zemljama severne Afrike i Bliskog istoka, nisu imali pozitivan ishod kao u Tunisu. Nekoliko dana od početka protesta, Ben Ali je s porodicom pobegao u Saudijsku Arabiju, gde je devet godina kasnije i umro. Iako je za njim i za suprugom Leilom, raspisana Interpolova poternica, nikada nisu isporučeni Tunisu. Nakon njihovog izgnanstva, jedno vreme nastao je „prazan hod“, kada su Tunižani želeli da na čelo države izaberu Bedžija Esebsija za predsednika, ali po zakonu on nije mogao da postane predsednik, već je na vlast došao 4 godine kasnije. Za vreme njegove vladavine, Tunižankama je dato pravo da same pokreću razvod, dok je 2015. parlament odobrio donošenje zakona koji dozvoljava ženama da putuju samostalno i bez dozvole muškog člana porodice. Nedavno, u zemlji je legalizovan abortus, što Tunis svrstava u jednu od najliberalnijih muslimanskih država.
Na putu od Nabela do Kelibije © Ivana Dukčević
Nalik većini muslimanskih zemalja, i u Tunisu je stopa klasičnog kriminala relativno niska, a kazne za krađe i silovanja visoke. Ipak, to ne znači da kao turista ne treba da budete na oprezu. Ono čega bi trebalo da se čuvate su prevare kod cenkanja, gde neupućeni turista može višestruko preplatiti robu u radnji, a da toga nije ni svestan. U prevare spadaju i „sokolari“, ljudi kojina svojim ramenima na uzici vode sokole i nude da ih stave na vaše rame. Čim soko dospe na vaše rame/ruku – za to će tražiti novac. Ista priča važi i za narukvice, ogrlice i venčiće od nanizanih cvetova jasmina. Jednostavno, ne treba dozvoliti da njihova „roba“ dospe na deo vašeg tela.
Određen broj radnji i muzeja u Tunisu rade dvokratno: 8 – 12 h i 16 – 20 h. Ovo pravilo ne važi za medine, jer je većina prodavnica u okviru zidina starog grada otvorena do večeri, a cenkanje ke obavezno. Medina na arapskom znači „grad“, a odnosi se na kuće unutar gradskih zidina (nekadašnje jezgro grada). Svi veći gradovi u Tunisu imaju svoje medine, u kojima se nalaze sukovi („souk“ – četvrt) sa radnjama koje neguju stare zanate (kujundžije, keramika, ćilimi, predmeti od kamilje kože, tekstil, nakit, itd). U sastavu medine je i centralna džamija, i tvrđava (ribat). Medine predstavljaju i dobar orijentir, jer se uvek nalaze u centru grada.
Tunis Kelibia, Tunis Kelibia, Tunis Kelibia, Tunis Kelibia, Tunis Kelibia, Tunis Kelibia, Tunis Kelibia