Posted on 12 jun 2021

/ off

JERMENIJA – Geghard – Garni – Symphony of the Stones

Manastir Geghard

–

Hram i kanjon Garni

(Symphony of the Stones)

U neposrednoj blizini Jerevana, prestonice Jermenije, nalazi se jedan od najstarijih manastira na svetu, Manastir Geghard iz IV veka (UNESCO), a nedaleko od njega i najstariji jermenski hram iz paganskog perioda, antički Garni (I vek). U klancu reke Azat, duboko u podnožju ispod platoa sa hramom, u kanjonu Garni posetili smo i jedinstven prirodni fenomen – „Simfoniju stena“. Oba hrama, nalaze se veoma blizu prestonice, i moguće ih je obići u okviru poludnevnog izleta.

Samostalno istraživačko putovanje Jermenijom, ostvarila sam u saradnji s Ambasadom Jermenije u Srbiji (sa sedištem u Pragu) i Ministarstvom inostranih poslova Jermenije, kao i Počasnim kozulatom Jermenije u Beogradu. Velika zahvalnost Nj. E. Ambasadoru Jermenije gospodinu Ovakimjanu, bivšem počasnom konzulu Jermenije u Beogradu gospodinu Tomiću, i Ambasadi Srbije u Jermeniji, NJ. E. Ambasadorki, gospođi Panajotović Cvetković. Hvala na pomoći i svim razjašnjenjima, našem vozaču Karenu.

Tekst i fotografije, deo su knjige u pripremi i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora.

Manastir Geghard © Tatjana Panajotović Cvetković

Manastir Geghard © Ivana Dukčević

Gata i sudžuci sa orasima od grožđane melase, ispred Manastira Geghard

Hram Garni iz I veka © Ivana Dukčević

Kanjon Garni – „Simfonija stena“

Ispred hrama Garni – „kore“ od melase grožđa, nara i kajsije, voćni rolati… © Ivana Dukčević

Kanjon Garni – „Simfonija stena“ © Ivana Dukčević

Obaveštenje ispred toaleta kod Hrama Garni, na jermenskom, ruskom i engleskom © Ivana Dukčević

Manastir Geghard (Geghard Monastery) dospeo je na listu UNESCO-ve svetske kulturne baštine, u julu 2000.godine. Podignut na mestu svetog izvora, delimično je uklesan u steni zbog čega je prvi hram na ovom mestu nosio naziv Ayrivank (Այրիվանք – „manastir u steni“). Osnivač manastira bio je Sveti Grigorije Prosvetitelj, prvi patrijarh Jermenije, u IV veku. Jedan je od najstarijih i najznačajnijih manastira Jermenije, i turistički jedan od najposećenijih jer se nalazi u neposrednoj blizini Jerevana. Sadašnji naziv Geghard, tj. Geghardavank (Գեղարդավանք) dobio je zbog relikvije koju je čuvao vekovima. Naime, u prevodu sa jermenskog „geghard“ znači „koplje“ tj. „Manastir koplja“, jer je manastir došao u posed vrha koplja kojim je usmrćen Isus Hrist. Prema predanju, nakon skidanja sa Raspeća, deo koplja iz Hristovog tela je navodno izvadio i ovde doneo apostol Juda (Jermeni Judu nazivaju Tadeuš). Danas se vrh koplja čuva u Muzeju Jermenske patrijašrije u Ečmiadzinu.

Današnji centralni naos crkve potiče iz kasnijeg perioda. Sazidan je početkom XIII veka, jer je prvobitni manastir skoro potpuno uništen prilikom najezde Arapa, u IX veku, i obnovljen sredinom XIII veka.

Manastir Geghard © Ivana Dukčević

Manastir Geghard © Tatjana Panajotović Cvetković

Manastir Geghard © Ivana Dukčević

U kompleksu manastira, kao i na mnogim drugim mestima u Jermeniji nalaze se mnogobrojni, srednjovekovni stećci u obliku krsta – kačkari (kachkar – „kameni krst“), sa reljefnom dekoracijom. Manastir se nalazi na kraju zelenog klanca, i zbog izuzetne posećenosti ispred ulaza u kompleks poređane su tezge gde lokalne žene prodaju svoje rukotvorine. Osim ručnog rada, ovde može da se kupi i suvo voće (lavaš) i proizvodi od voća – kao slatki sudžuk (od melase grožđa), kao i jermenski suvi kolač „gata“, koji nekad može da ima oblik nalik našem slavskom kolaču.

Manastir Geghard © Ivana Dukčević

Manastir Geghard (reljefni deo tavanice neobično podseća na dekoraciju srednjovekovnih, persijskih džamija obližnjeg Irana, i koji se na persijskom naziva iwan) © Ivana Dukčević

Manastir Geghard © Ivana Dukčević

Manastir Geghard © Tatjana Panajotović Cvetković

Manastir Geghard, gata i sudžuci sa orasima i melasom grožđa © Ivana Dukčević

Hram Garni (Garni Temple, 1500 AMD – 2,8 €) potiče iz I veka, u vreme antičkih civilizacija Evrope. Najstariji je postojeći paganski hram jermenskih kraljeva koji je sazidao kralj Trdat, 76. godine. Pored hrama, na livadi se nalaze ostaci rimskog kupatila – termi, ostaci crkve iz VII veka, i veliki kamen iz perioda Urartu civilizacije sa inskripcijom u klinastom pismu koji potiče iz mesopotamskog perioda.

Hram Garni

Hram se nalazi na ivici istoimenog klanca Garni, u čijem se podnožju – uz put koji vijuga i prati rečicu Azat – nalazi niz neobičnih, pravougaono isečenih stena, nalik štapićima koje nazivaju Simfonija stena (Symphony of the Stones). Do podnožja kanjona stiže se novim putem koji vodi tačno ispod manastirskog platoa. U jednom delu kanjona, nalazi se srednjovekovni, kameni most iz XI veka, a nešto dalje Manastri Havuts Tar i Nacionalni park – šuma Khosrov.

Kanjon Garni – „Simfonija stena“

Jermenija Geghard Garni, Jermenija Geghard Garni, Jermenija Geghard Garni, Jermenija Geghard Garni

Jermenija, Muzeji