Posted on 31 maj 2021

/ off

TURSKA – Eskišehir (Eskişehir)

**Eskišehir (Eskişehir)**

Istorijski grad zapadne Anadolije

S nove Železničke stanice Sogutlučešme (Söğütlüçeşme İstasyonu) na azijskoj strani Istanbula, u Kadikoju, u smeru ka Ankari, Konji i Eskišehiru polaze nove linije super-brzih vozova (Yüksek Hizli Tren – web stranica je trenutno dostupna samo na turskom jeziku), koji relaciju od oko 310 kilometara između Istanbula i Eskišehira u zapadnoj Anadoliji, prelaze za tri sata (najveća brzina voza koju sam zabeležila fotoaparatom na jednoj deonici, iznosila je 255 km/h). Stanica Sogutlučešme (Söğütlüçeşme) je renovirana 2019. godine (do tada je bila stanica teretnog voza), i postala glavna stanica na azijskoj strani Istanbula. Istorijska Železnička stanica Hajdarpaša (Haydarpaşa) koja je decenijama bila polazište vozova iz Istanbula za azijski deo Turske, i koja se nalazi na obali Bosfora, samo 10 – 15 minuta pešice od nove stanice – zatvorena je i verovatno će biti preuređena u muzej (stanicu Hajdarpaša, krajem XIX veka zidali su inženjeri na inicijativu nemačkog cara, i poklonili Istanbulu, za potrebe početne stanice vozova na relaciji Istanbul – Bagdad).

Železnička stanica Eskišehir © Ivana Dukčević

Eskišehir, reka Porsuk © Ivana Dukčević

Eskišehir, vožnja gondolom na reci Porsuk © Ivana Dukčević

Eskišehir, Odunpazar © Ivana Dukčević

Eskišehir, Odunpazar – muzej-suvenirnica predmeta od sepiolita © Ivana Dukčević

Eskišehir, Tasigo Hotel Spa / svečani ručak jela tradicionalne turske kuhinje, koji je za našu grupu organizovalo Tursko ministarstvo kulture i turizma, Turska državna agencija za promociju turizma – TGA, i Grad Eskišehir © Ivana Dukčević

U saradnji sa…

Sa populacijom od 890.000 stanovnika, Eskišehir važi za jedan od najzanimljivijih gradova u ovom delu zapadne Anadolije. Grad čiji naziv u prevodu znači „Stari grad“ („eski“ – stari, „šehir“ – grad), poznat je kao izuzetno važan univerzitetski centar u Turskoj. U njemu se nalaze dva državna univerziteta (sa velikim kampusima), među kojim i Konzervatorijum za muziku, zbog čega Eskišehir nazivaju i gradom studenata. Eskišehir je i državni centar za obuku vojnih pilota.

Ubrzani razvoj grada započeo je krajem XIX veka, kada su nemački i austrijski inženjeri na ovom potezu počeli sa izgradnjom prve pruge koja je trebalo da poveže Istanbul i Bagdad. Zbog izbijanja Prvog svetskog rata, pruga nikada do kraja nije završena, ali je zbog prolaska kroz Eskišehir, grad dobio na značaju. Priča se da je i prvi hotel u Eskišehiru, još krajem XIX veka otvorila supruga jednog od austrijskih inženjera, dok je sa njim živela u u ovom gradu („Madam Tadija“).

Eskišehir, ulaz u jedan od dva velika kampusa državnog univerziteta © Ivana Dukčević

Eskišehir, lokal blizu kvarta sa barovima i kafeima (Barlar Sokaği), poznatog po pabovima sa živom muzikom i jeftinom pivu, gde dolaze studenti © Ivana Dukčević

Eskišehir, ES Park Shopping Mall © Ivana Dukčević

Centralnim delom današnjeg, modernog dela grada, teče reka Porsuk čiji je tok veoma lepo uređen i danas je najčuvenije šetališe građana ovog grada. Na reci, ispod na desetine mostova popularna je vožnja brodićima ili gondolama, zbog čega Eskišehir nazivaju i „Venecijom istoka“. Za razliku od venecijanskih, eskišehirske gondole imaju motor čiji je rad skoro nečujan, kako bi pomogao turskim godolijerima da upravljaju ovim elegantnim vozilom.

Eskišehir, reka Porsuk © Ivana Dukčević

Eskišehir, gondola na reci Porsuk © Ivana Dukčević

Eskišehir © Ivana Dukčević

Odunpazarı (u prevodu: “Pijaca drvne građe”) je istorijski kvart u južnom delu grada, i sastoji se iz nekoliko kvartova sa očuvanim kućama iz osmanlijskog perioda, koje su danas pretvorene u restorane, suvenirnice i kafeterije, i zanatski umetnički centar sa nekoliko muzeja starih zanata (obrada: stakla, štamparstva, mermera, voska, pozlate, minijature, itd). Godine 2012, UNESCO je čitav ovaj kvart uvrstio na listu svetske kulturne baštine. Nalik starom jezgru Eskišehira, gradovi Bursa i Safranbolu koje sam posetila, ali i Amasja, takođe su čuveni po očuvanim kvartovima sa osmanlijskim kućama, a prva dva su na listi UNESCO-ve svetske kulturne baštine.

Postoji nekoliko vrsta osmanlijskih kuća, kao na primer one čije su kuće na ulici a bašte pozadi, i obratno. Kuće imaju od jednog do tri sprata, gde su najraskošnije i najvažnije prostorije one koje se nalaze na uglovima kuće – čiji prozori obuhvataju dve strane, ili se nalaze u pročelju. U prizemnom delu kuća, bile su kuhinje i skladištila se roba, dok su prostorije za stanovanje bile na spratu/spratovima.

Jedan od najznačajnijih kompleksa u Odunpazaru je kompleks Kuršunlu džamije – nekadašnji, viševekovni derviški centar u kojem se nalazi: hanikâh (mesto prebivališta derviša), semahane (mesto gde se odvija ritual vrtećih derviša), imaret, kuhinja, karavansaraj i osmanlijska osnovna škola.

Eskišehir, Odunpazar © Ivana Dukčević

U kompleksu Odunpazara, nalazi se i jedini na svetu Muzej sepiolita (Meerschaum Museum) gde su izloženi najlepši primerci predmeta od sepiolita, mekanog industrijskog minerala nalik beloj glini koja se ovde najčešće koristi za ručno rađene, predivno oblikovane lule. Iako sepiolita ima i na Balkanu, i u još nekim delovima sveta, regija oko Eskišehira poznata je po nekim od najvećih nalazišta ovog minerala na planeti, koji se koristi u komercijalne svrhe. Lule su najčešči proizvod sepiolita, s obzirom na svojstva ovog minerala koji je otporan na zagrevanje, kada se hermetički zatvori postane mekan (nalik glini), dok se na vazduhu stvrdne i nalik je čvrstoj kredi.

Eskišehir, Odunpazar, radionica za izradu lula od minerala sepiolita © Ivana Dukčević

Eskišehir, Odunpazar, radionica za izradu lula od minerala sepiolita – sepiolit u izvornom obliku, i nakon obrade © Ivana Dukčević

Eskišehir, Odunpazar, radionica za izradu lula od minerala sepiolita © Ivana Dukčević

Eskišehir, Odunpazar, muzej-suvenirnica predmeta od sepiolita © Ivana Dukčević

U okviru Odunpazara nalaze se mnogobrojne manufakture za oblikovanje stakla, ali i Muzej stakla, sa primercima iz perioda od sredine XX veka, do današnjih dana.

Na obodu starog dela grada podignut je novi Muzej moderne umetnosti Odunpazar (Odunpazarı Modern Museum), koji je nedavno proglašen za jedan od najlepših novih muzeja moderne umetnosti na svetu. U muzeju smeštenom u neobičnom zdanju od drveta i stakla, nalazi se veliki broj modernih umetničkih dela i instalacija turskih i nekoliko inostranih umetnika, gde su umetnički predmeti, skulpture, fotografije i instalacije predstavljeni na zanimljiv način. Muzej je nastao iz velike kolekcije Erola Tabandže koju je počeo da skuplja početkom 2000-tih.

Eskišehir, Odunpazar – direktorka Muzeja stakla, gospođa Mine Akıskalıoğlu, dočekala nas je u untrašnjem dvorištu muzeja © Ivana Dukčević

U predgrađu Eskišehira, pre nekoliko godina uređen je veliki park sa jezerom – Sazova (Sazova Bilim, Kültür ve Sanat Parkı), u kojem se nalazi ZOO vrt, zabavni park sa piratskim brodom i Muzej turske kulture, gde mogu da se vide voštane figure poznatih turskih naučnika, geografa, matematičara i lekara, ali i onih koji nisu Turci ali su živeli u velikom Osmanskom i Seldžučkom carstvu (Mimar Sinan, Avicena, i drugi). Najveću atrakciju – naročito za decu, predstavlja dvorac kao u Diznilendu, koji je bezmalo postao novi zaštitni znak Eskišehira.

Turska Eskišehir, Turska Eskišehir, Turska Eskišehir, Turska Eskišehir, Turska Eskišehir

Zapadna Anadolija