Posted on 07 okt 2018

/ off

MAROKO – Tandžir (Tangier)

Tandžir (Tangier)

Mandarine, banke i špijuni na ulazu u Gibraltarski moreuz

Kada su Sjedinjene američke države 1776. proglasile nezavisnost od Britanije, Maroko je 1777. bila prva država na svetu koja ih je priznala. Devet godina kasnije, potpisan je Američko-marokanski ugovor o prijateljstvu između marokanskog sultana Mohameda III i američkih diplomata koji su boravili u Evropi, među kojima je bio i Tomas Džeferson, budući treći predsednik Sjedinjenih američkih država. Godine 1821. u zdanju u tradicionalnom mavarskom stilu, u Tandžiru je otvoren Američki legat (Tangier American Legation), kasnije konzulat – prva zgrada u posedu SAD-a van njenih granica. Nakon što je Rabat postao marokanska prestonica, s obzirom da je zgrada bila najduže diplomatsko sedište SAD-a od svih na svetu, 1981. stavljena je na listu istorijskih mesta od izuzetnog nacionalnog značaja. U nekadašnjem konzulatu danas se nalazi Institut za proučavanje odnosa između Maroka i SAD-a, i kulturni centar sa bibliotekom namenjen izučavanju arapskog jezika…. Osim američkog konzulata, u trećem najvećem gradu Maroka i rodnom gradu čuvenog Berberina Ibn Batute (Ibn Battuta) – prvog globtrotera na svetu (XIV vek), jedno od najlepših istorijskih zdanja predstavlja i Hotel Continental, jedan od najstarijih hotela Tandžira. Ukoliko odsednete na ovom mestu, imaćete utisak da ste možda deo legendarnog filma „Casablanca„, jer recepcija, hodnici, stepenište, sobe i sala za ručavanje izgledaju kao da su deo scenografije za stari film…

Klinci igraju fudbal, na vrhu kazbe u Tandžiru © Ivana Dukcevic

Tandžir, kazba © Ivana Dukcevic

Terasa Hotela Continental, sa pogledom na donje delove kazbe © Ivana Dukcevic

Hotel Continental, nalik scenografiji starog filma © Ivana Dukcevic

Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja 2“ (ISBN 978-86-82136-01-9) u izdanju Media Sfere, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, i fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević) i izdavača (Media Sfera: Gordana Radisavljević-Jočić).

Hotel Continental © Ivana Dukcevic

Hotel Continental, hodnici u delu za ručavanje © Ivana Dukcevic

Predgrađe Tandžira, obala nadomak Gibraltarskog moreuza © Ivana Dukcevic

Grafiti u tandžirskoj medini © Ivana Dukcevic

u saradnji sa

www.mangatrip.rs

Romantični grad čudesne energije, burne i interesantne istorije između dva svetska rata proglašen je Internacionalnom zonom kojom su vladale velike sile. Tokom Drugog svetskog rata Tandžir je bio poznat kao stecište prognanih, onih koji su od rata bežali na neutralnu teritoriju – pisaca, diplomata i mnogih (dvostrukih) špijuna (SAD su u Tandžiru imale vrhovni štab svojih agenata koji su odavde slati na ratom okupirane teritorije u Evropi). Neposredno posle rata, kao internacionalna zona Tandžir je postao poreski raj i sedište mnogih banaka (nalik Monaku, koji mu je kasnije preuzeo ovu titulu), ali i prvo zvanično stecište gej populacije. U medini Tandžira nalazi se i Dar el Makhzen, nekadašnja sultanska palata – danas Muzej marokanske umetnosti. Zbog plantaža vrste mandarina koje su u Englesku stigle iz ovih krajeva, u Britaniji se odomaćio drugi naziv za mandarinu koji je dobio po Tandžiru – tangerine. Tandžir je treći najveći grad Maroka i jedan od retkih velikih, obalskih koji ne izlazi na Atlantik. Smešten 23 kilometra istočno od rta Spartela – najsevernije tačke Gibraltarskog moreuza gde prestaje Atlantik, grad se širi oko polukružnog zaliva nalik amfiteatru – prvog kojim počinje Sredozemno more. Prve mirne vode – vode Sredozemlja, u odnosu na divlji, samo dvadesetak kilometara udaljeni Atlantik, učinile su Tandžir geo-strateškim mestom sa izuzetno interesantom istorijom prožetom kosmopolitizmom.

Pogled na deo luke, sa vrha kazbe © Ivana Dukcevic

Hotel Continental © Ivana Dukcevic

Polukružna Avenija Mohameda VI, uz marinu i gradsku plažu © Ivana Dukcevic

Velika plaža, s pogledom na obalu Španije čiji se obrisi vide na udaljenosti od 32 km © Ivana Dukcevic

Donji delovi kazbe- verovatno zbog prisustva Portugalaca na obalama Maroka, veoma su nalik kolonijalnoj gradnji obalskih mesta Latinske Amerike © Ivana Dukcevic

Polukružni zaliv koji čini novi deo Tandžira i koji je prepoznatljiv po velikoj peščanoj plaži sa soliterima duž Avenije Mohameda VI, neobično podseća na brazilsku Kopakabanu. Na njegovom zapadnom kraju sa molovima za brodove i velikom carinarnicom uzdiže se brdo sa starom kazbom, nekadašnjim centrom grada iza srednjovekovnih zidina. Sa vrha kazbe, pružaju se neki od najfascinantnijih pogleda na ovaj očaravajući grad, čiji se kontrasti između modernog i tradicionalnog i danas mogu nazreti prelaskom iz jednog dela u drugi. Na zapadnom obodu Tandžira, povrh velikog brda sa obiljem zelenila par kilometara od kazbe nadomak parka Perdikaris (Parc Perdicaris ili Park Alrmelat), smestilo se tandžirsko Dedinje. U ovom kraju, kralj ima letnju rezidenciju, a mnogi domaći i strani bogataši svoje vile. Iza zidina, u zelenim baštama i šumarcima naziru se velelepna zdanja, koje se na krajnjem istoku brda završavaju ulicom koja se strmo spušta ka obali i odakle se u kasno popodne pružajupredivni pogledi na Tandžir.

Velika plaža u Tandžirskom zalivu © Ivana Dukcevic

Pogled s vrha kazbe, na ulaz u Tandžirski zaliv i delove luke © Ivana Dukcevic

Kazba u Tandžiru © Ivana Dukcevic

Tandžirsko „Dedinje“ © Ivana Dukcevic

Park Perdikaris, na vrhu tandžirskog „Dedinja“ © Ivana Dukcevic

Zbog blizine masiva planina Rif na čijim se obroncima „tajno“ uzgaja kif – marokanski hašiš, zajedno sa Šefšauenom – plavim gradom koji opsedaju turisti Tandžir je jedno vreme bio stecište „dece cveća“ za vreme hipi pokreta tokom 1960-tin i 1970-tih. Krajem XX veka, Tandžir je stekao reputaciju mesta sa velikim porastom kriminala te su ga turisti izbegavali, sve dok 2010. kralj nije doneo odluku da tome stane na put i u gradu započne opštu modernizaciju – obnovi turističke punktove, podrži otvaranje kafea, klubova i podizanje novog stadijuma, očisti veliku plažu, izgradi novu komercijalnu luku (Tanger-Med) i poveća međunarodni saobraćaj kako robe, tako i ljudi. U zapadnom kraju plaže nalazi se nova Marina Tandža (Marina Tanjah, na arap. Tanjah je i nadimak lokalaca za Tandžir; takođe, Tanjah je berberski naziv grada). Kao u Beogradu, nadomak marine koorporacija Eagle Hills gradi „Tandžir na vodi“ (Tangier Waterfront).

Tandžirska „Tandža marina“ – Tanja Marina Bay © Ivana Dukcevic

Jahanje konja na velikoj plaži, sa starom kazbom na brdu (u pozadini) © Ivana Dukcevic

Šetalište između velike plaže sa jedne, i Avenije Mohameda VI sa druge strane © Ivana Dukcevic

Brodske karte za najjužniju tačku Španije – gradić Tarifu (Tandžir – Tarifa) do kojeg se brodom stiže za 35 minuta, kao i do velike španske luke Alhesiras (kod Gibraltara), do koje se stiže za 70 minuta © Ivana Dukcevic

Nalik Kartagini u Tunisu, i Tandžir su osnovali Feničani, u njemu živeli starosedeoci Berberi, a zatim njime vladali antički Grci i Rimljani. Na berberskom jeziku, ime grada bilo je Tandža ili Tindža, po antičkoj legendi o boginji Tingis, kćerki Atlasa (koji je u ovim krajevima pokušavao da pridržava nebeski svod), a koja je imala aferu sa Herkulom (odakle i postojanje Herkulovih pećina, u neposrednoj blizini grada). U XV veku, najveći deo obale Maroka pao je u ruke Portugalcima i to ostao do XVII veka kada su vladavinu jednog dela ovih krajeva preuzeli Španci. Godine 1661, kada je kralj Čarls II oženio portugalsku proncezu, Tandžir je kao deo venčanog miraza postao deo engleske krune. Nakon više pokušaja da teritoriju povrate od Engleza, 7. februara 1684. Tandžir je konačno postao deo Maroka.

U narednom periodu, grad koji je postao diplomatsko sedište Maroka, napadali su Španci i Francuzi, u njemu je u egzilu živeo revolucionarni heroj Italije – Đuzepe Garibaldi, a njegova geo-strateška lokacija na moreuzu koji je kontrolisao ulaz u Sredozemno more postala je predmet diplomatskih i komercijalnih sporova krajem XIX i početkom XX veka. Godine 1905, Tandžir je bio poprište Prve marokanske (međunarodne) krize kada je nemački car Kajzer Vilhelm II izjavio da bi Maroko trebalo da stekne nezavisnost od tadašnjeg kolonijalnog vladara – Francuske. Nemački car želeo je Maroko za sebe, u čitav sukob nekako se umešala i Engleska, dok je jednim delom Maroka i dalje vladala Španija. Sa populacijom od oko 50.000 stanovnika, Tandžir koji je nekako uvek važio za kosmopolitski grad, u kojem su polovinu stanovništva činili Berberi i Arapi, četvrtinu Jevreji i četvrtinu stranci (evropski hrišćani), godine 1923. proglašen je Internacionalnom zonom koju su kontrolisale Francuska, Španija i Britanija. Tokom Drugog svetskog rata, grad je bio poznat kao stecište prognanih, onih koji su od rata bežali na neutralnu teritoriju – pisaca i diplomata, i mnogih (dvostrukih) špijuna (SAD su u Tandžiru imale vrhovni štab svojih agenata koji su odavde slati na ratom okupirane teritorije u Evropi). Neposredno posle rata, Tandžir je postao poreski raj i sedište mnogih banaka (nalik Monaku, koji mu je kasnije preuzeo ovu titulu), ali i prvo zvanično stecište gej populacije.

Do Tandžira se može stići brodom iz Španije – iz Tarife (za 35 minuta) ili Alhesirasa (za 70 minuta), avionom do tandžirskog aerodroma Ibn Battuta, ili super-brzim (i običnim) vozom iz drugih delova Maroka (iz Kazablanke, na primer).

Maroko Tandžir, Maroko Tandžir, Maroko Tandžir, Maroko Tandžir, Maroko Tandžir

Maroko