Posted on 09 dec 2017

/ off

TURSKA – Fetije (Fethiye) i Olu Deniz

Likijsko poluostrvo

Fetije i Olu Deniz

Na krajnjem istoku Likijskog poluostrva smestila se Antalija, a na suprotnom, zapadnom – Fetije. Gradić se nalazi u dubokom zalivu kojim završava Likijsko poluostrvo, u podnožju planine Krasus, poslednjeg uzvišenja planinskog venca Taurus (Toros Dağları). Skriveno u zalivu kilometar, dva od otvorenog mora, mesto Fetije – nekadašnji antički Telmesos (Telmessos), i u starom veku smatran je važnom lukom. S druge strane zaliva, prema otvorenom moru, smestila se čuvena plaža Olu Deniz.

Fetije © Ivana Dukčević

Kajakoj, napušteno grčko „selo duhova“ © Ivana Dukčević

Tekst i fotografije deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje i objavljivanje fotografija, teksta i delova teksta, bez dozvole autora.

Plaža Olu Deniz © Ivana Dukčević

Fetije, antička grobnica kralja Amintasa © Ivana Dukčević

FETHİYE

Fetije

Danas je Fetije turističko mesto na čijim se obodima, na razuđenoj obali nalaze brojni luksuzni hoteli smešteni u zalivima, u borovoj šumi. U centru grada, blizu rive videćete spomenik Feti begu (Fethi Bey), pilotu koji je poginuo u Ratu za nezavisnost, po kojem mesto po imenu Makri od 1923. nosi naziv – Fetije. U centru Fetija nalazi se uređena riva kraj mora, sa palmama i restoranima, spomenicima i likijskim sarkofagom. Na obronku brda kaskadno se smestio antički grčki teatar sazidan da primi 6000 posetilaca, koji je dolaskom Rimljana u II veku postao amfiteatar. U III i IV veku oko amfiteatra je podignut zaštitni zid, jer su unutar zdanja unošene divlje zveri koje su se borile sa gladijatorima, i teatar postao arena.

Fetije © Ivana Dukčević

Fetije, antički teatar © Ivana Dukčević

U centralnom delu mesta Fetije, između zgrada se nalazi prolaz sa platoom i tezgama sa ribljom pijacom. Oko riblje pijace, u krug su postavljene bašte nekoliko ribljih restorana – ribu koju pazarite na pijaci, možete odneti u neki od okolnih restorana i sesti da vam spreme izabrani ručak. U jugozapadnom delu grada, na razuđenoj obali koja se nalazi stišnjena između mora i padina šumovitog brda smestila se moderna marina za jahte, a nešto dalje i malo brodogradilište.

Iako u centru Fetija nema plaža, na severnom obodu grada (oko 5 km od centra) nalazi se uzana, nekoliko kilometara dugačka i pretežno peščana Čališ (Çaliş). Neki lokalci na kupanje odlaze i na neku od kamenitih i ne naročito uređenih plaža zapadno od grada, na strani poluostrva okrenutoj ka otvorenom moru (predivni zaliv sa borovom šumom u planinskom zaleđu, ali je plaža prepuna velikog kamenja). Mnogi putem prelaze preko brda i vreme provode na najpoznatijoj plaži ne samo u kraju, već i jednoj od najčuvenijih u Turskoj – Olu Deniz (ako krenete sporednim putem preko sela Kajakoj, do Olu Deniza ćete stići nakon oko 20 km). Ova plaža je šljunkovita, i s kopna ne izgleda naročito fascinantno, za razliku od čuvenih panorama snimljenih iz vazduha.

Fetije, marina © Ivana Dukčević

Fetije, riblja pijaca © Ivana Dukčević

Kaya Mezarları

Grobnica Amintasa

Grobnica u steni kralja Amintasa (Amyntas), najpoznatiji je kulturno-istorijski spomenik Fetija i potiče iz IV veka pre nove ere. Smeštena je na vrhu brda, blizu mesta na kojem se nalaze ostaci krstaške tvrđave iz XIV veka, zajedno sa još nekoliko grobnica u steni koje se nalaze u neposrednoj blizini. Nalik likijskim grobnicama u steni koje mogu da se vide širom Likijskog poluostrva, i Amintasova veoma podseća na pročelje antičkog hrama sa stubovima u jonskom stilu, ali se arhitektonski gledano donekle razlikuje od ostalih. Unutar brda nalazi se grobni deo, koji je verovatno opljačkan još u periodu antike.

INFO: Svakodnevno, 8 – 17 h / oko 4 evra

Fetije, prilaz Likijskim grobnicama u steni © Ivana Dukčević

Fetije, Grobnica Amintasa © Ivana Dukčević

U okolini …

Kayaköy

Kajakoj

Ako se od južnog predgrađa Fetija kolima popnete uzbrdo i krenete sporednim i manje opterećenim putem ka laguni Olu Deniz, nakon 9 km u kotlini ćete naići na selo Kajakoj (Kayaköy, ”selo na steni”). Nekadašnje grčko selo Livissi u središnjem delu brda, danas važi za ”selo duhova” (na turskom: ”hayaletköy”).

Kada je 1922. godine nakon nemilih događaja između Grčke i Turske došlo do razmene stanovništva, Grci koji su vekovima živeli u današnjoj Turskoj otišli su zauvek u Grčku, a Turci koji su oko 500 godina živeli u Grčkoj, došli su ovde. Ipak, najveći broj od ukupno 350 – 400 sivkastih, kamenih kuća, ostao je trajno nenaseljen. Zanimljiv je i način na koji su kockaste kamene kućice s kraja XIX veka podizane, na dovoljnoj udaljenosti jedna iznad druge, kako ne bi bile jedna drugoj u senci.

Selo duhova danas je deo turističke atrakcije. Po ceni od oko 4 evra, možete se prošetati obronkom brda – muzejem na otvorenom i videti ostatke starih kuća, kao i dve nekadašnje seoske crkve. Na području sela Kajakoj nalazi se i antičko mesto Karmilasos (Karmylassos), sa ostacima nekoliko likijskih sarkofaga. U podnožju sela, uz put, zbog turista koji dolaze lokalci su počeli da otvorili kafanice i prodavnice suvenira. Od sela Kajakoj do plaže – lagune Olü Deniz, ima 10 km.

Napušteno grčko selo Kajakoj © Ivana Dukčević

Selo duhova, Kajakoj © Ivana Dukčević

ÖLÜ DENIZ

„Mrtvo more“

Jedna od najpoznatijih laguna na obali Mediterana, Olu Deniz (Ölüdeniz), nalazi se u severozapadnom delu Likijskog poluostrva. Iako reč “ölu” znači “mrtvo”, a “deniz” – “more”, atmosfera na šljunkovitoj plaži naročito tokom letnje sezone, daleko je od mrtvila. Stotine ljudi koji svakodnevno posećuje ovu plažu, stižu kako iz samog mesta Olu Deniz, tako i iz drugih delova obale. Međutim, za razliku od sjajnih fotografija snimljenih paraglajderom iz vazduha, kojim se do plaže možete spustiti sa planine Babadağ (visine 1975 m, sa pogledom na šumovite stene i polukružnu lagunu), plaža Olu Deniz sa zemlje ne izgleda drugačije od drugih, a neke će verovatno razočarati. Iako prilazni deo čini peščana plaža, u samoj laguni preovlađuje šljunak.

Sam ulaz u lagunu i na plažu kolima, plaća se oko 7 evra. Po prolasku pored kućice i naplatne rampe, ispred vas ugledaćete veliki broj automobila – sredina lagune u stvari je veliki parking. Na samoj plaži postoje ležaljke i suncobrani, kao i nekoliko kafeterija u kojima možete pojesti ili popiti.

Samo mesto Olu Deniz čini ogroman broj ne naročito reprezentativnih hotelčića, apartmana i barova, stišnjenih oko kilometrima duge nizbrdice – glavne magistrale koja vodi preko brda, ka moru. Određen broj turista smeštenih u gornjim redovima hotela, negde u brdu, često ni ne siđe do plaže zbog koje su možda došli na letovanje. Zapadno od Olu Deniza, u sledećem zalivu nalazi se ostrvce Gemiler Adası, ili popularno – Sveti Nikola, sa ostacima istoimene crkve. Uvala sa plažom Gemile (Gemile Köyü), suncobranima, ležaljkama i kafeterijom, jedno je od omiljenih, nešto ležernijih mesta za kupanje.

Kelebek Vadisi

Dolina leptira

Do zaliva južno od Olu Deniza, sa fantastičnom plažom u sunovratu između visokih stena, može se doći vodenim putem. Iako brodići iz Olu Deniza i iz Fetija tri puta dnevno voze ka ovoj plaži, u Zaliv leptira možete i sleteti paraglajderom (u organizaciji lokalnih agencija), ili se (što nije preporučivo i veoma je rizično) nalik kozi spustiti niz veoma opasnu liticu visine oko 350 m. U zavisnosti od toga koju kompaniju izaberete, jednodnevni izlet brodićem sa ručkom, iz Olu Deniza košta oko 15 evra po osobi, dok samo prevoz košta oko 8 evra. Stigavši do uvale, na raspolaganju vam je peščana plaža na kojoj tokom kasnog proleća i leta boravi nekoliko desetina vrsta leptira. Na plaži postoji nekoliko drvenih koliba nalik sojenicama, u kojima je moguće prespavati isključivo tokom letnje sezone (ne postoji struja), kao i restorančić. Inače, plaža je potpuno pusta. Najlepši pogled na Dolinu leptira moguć je vrha litice, sa Likijskog puta.

Fetije Olu Deniz Turska, Fetije Olu Deniz Turska, Fetije Olu Deniz Turska, Fetije Olu Deniz Turska

Dalijan i Likijsko poluostrvo