Posted on 15 jan 2017

/ off

TURSKA – Side i Manavgat

Side i Manavgat

Mediteranska obala Turske, zvanično počinje na mestu gde se prestaje prelepo, šumovito i stenovito Likijsko poluostrvo na zapadu (kod Antalije) i završava na krajnjem istoku Mediterana, na granici sa Sirijom. Počev od Antalije, u smeru ka istoku Turske, krajolik čine ravnice s planinskim vencem Taurus (Toros Dağları) daleko u zaleđu, isušenim močvarnim terenima s trskom, i kilometrima dugim peščanim plažama. Osim izuzetno visoke vlažnosti vazduha, tokom letnjeg perioda mediteranska obala Turske može da se pohvali i nekim od najviših temperatura u zemlji.

Side, Apolonov hram © Ivana Dukčević

Side, jutarnji pogled s terase hotela, u samom središtu starog dela grada © Ivana Dukčević

Tekst i fotografije deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje i objavljivanje, bez dozvole autora.

Vodopadi Manavgat © Ivana Dukčević

MEDITERANSKA OBALA

Akdeniz kıyılarında

Najzapadniji deo mediteranske obale Turske, između Antalije i Alanje, turistički je i najrazvijeniji. U ovom delu, u blizini autoputa nalazi se i najveći broj arheoloških nalazišta iz antičkog perioda. I na krajnjem istoku, oko mesta Hataj (drevne Antakije), ljubitelji antike i antičke istorije pronaći će ponešto za sebe. U odnosu na zapadni deo mediteranske obale, turizam u predelima istočno od Alanje nije naročito razvijen i posećen je pretežno od strane domaćih turista.

„Side“ znači „nar„, u gradiću postoje mnogobrojne bašte ovog voća © Ivana Dukčević

SIDE

Pre nego što je krajem XX veka, selo Selimije (Selimiye) sa velikim antičkim lokalitetom po imenu Side, postalo turistička meka mediteranske obale Turske, 7 kilometara udaljen gradić po imenu Manavgat (u kopnu) bio je centralno mesto ove oblasti. Danas je međutim obratno, naročito tokom letnjeg perioda. U Manavgat, udaljen par kilometara od obale mora, turisti koji letuju u Sideu dolaze na nekoliko sati, kako bi se rashladili, videli čuvene vodopade, i napravili pauzu za ručak.

Nekada seoce, Side je danas jedno od mnogih, turistički razvijenih letovališta na dugoj peščanoj obali između Antalije i Alanje. Centar mesta nalazi se tik uz ogromno antičko arheološko nalazište, iza velikog amfiteatra, na nevelikom poluostrvu dužine oko 900, a širine 400 metara. U ovom delu nalaze se kafei i restorani, prodavnice odeće, začina i suvenira. Levo i desno od poluostrva, kilometrima se pruža duga, peščana plaža, s hotelskim kompleksima kojima kao da nema ni početka, ni kraja.

Side, hotelski kompleksi duž kilometrima duge peščane plaže © Ivana Dukčević

Antička kapija cara Vespazijana, kroz koju vodi saobraćaj ka starom delu grada, istorijskom poluostrvu © Ivana Dukčević

Između starog dela gradića na kraju poluostrva, i potpuno novog dela (nekadašnjeg sela Selimije), duž novih saobraćajnica s apartmanima i hotelima, morate proći kroz već pomenuti, veliki antički lokalitet. Na samom kraju, nalazi se amfiteatar i 12 metara visoka, lučna, monumentalna kamena kapija rimskog imperatora Vespazijana iz III veka, sa danas praznim nišama u kojima su nekada stajale statue. Zanimljivo je da kroz ovu kapiju vodi jedina ulica u smeru ka centru starog Sidea. Nakon prolaska kroz kapiju, s leve strane izdiže se rimski amfiteatar.

Side, sarkofazi na arheološkom nalazištu iz antičkog perioda © Ivana Dukčević

Side, Arheološki muzej © Ivana Dukčević

Ulaz vozilom u stari deo grada delimično je kontrolisan. Pre početka glavne pešačke ulice koja vodi pravo ka moru, nalazi se rampa koja je tokom većeg dela dana spuštena. Čuvari koji pretežno propuštaju samo dostavna vozila, dozvoliće prolaz ukoliko im kažete da ste gost nekog od hotela / pansiona u najužem starom, gradskom jezgru.

Side (što znači: nar), osnovali su starogrčki kolonisti u VII veku pre nove ere. Mesto je doživelo procvat kao luka u kojoj se trgovalo robljem, vinom i začinima s Istoka, čuvenom purpurnom bojom koja se dobijala iz školjke (Murex), i staklom. Gusarenje u ovom delu Mediterana, bilo je redovna pojava. Grad su u narednim vekovima osvajali Lidijci, Aleksandar Veliki, Persijanci, Feničani, Rimljani, Vizantijci i Arapi. Godine 1150, većina Sidea je srušena u zemljotresu, a u isto vreme ove predele osvojili su Turci Seldžuci.

Side, restoran u starom delu grada © Ivana Dukčević

Amfiteatar i okolina …

Rimski amfiteatar u Sideu izgrađen u II veku, mogao je da primi između 15.000 i 20.000 gledalaca, i jedan je od najvećih i najbolje očuvanih u ovom delu Mediterana. Možete pogledati njegovu unutrašnjost, s lukovima i prolazima iza dela za publiku, i donekle očuvanim proscenijumom (scenom). Pored amfiteatra, dokle vam pogled seže, nalaze se ostaci nekadašnjeg antičkog grada. Ukoliko imate vremena za istraživanje nalazišta, na napuštenoj poljani primetićete ostatke velike agore (s nekadašnjom pijacom robova) i akvaduktom u pozadini. Iza prvog dela vide se i ostaci drugog dela agore, vizantijske bazilike, a bliže obali mora i ostaci gradskih zidina.

INFO: u centralnom delu istorijskog poluostrva, svakodnevno, 9 – 19.30 h, oko 5 evra

Side, rimski amfiteatar © Ivana Dukčević

Side, arheološko nalazište iz antičkog perioda © Ivana Dukčević

Side, arheološko nalazište iz antičkog perioda © Ivana Dukčević

Arkeoloji Müzesi

Arheološki muzej

Ako od amfiteatra krenete ka kopnenom delu grada, prođete kroz Vespazijanovu kapiju pored rimske fontane posvećene carevima Titusu i Vespazijanu, nakon stotinak metara sa leve strane videćete ulaz u Arheološki muzej Sidea (Arkeoloji Müzesi). Smešten u zdanju nekadašnjeg rimskog kupatila iz V veka, u muzeju Sidea može da se vidi većina onog što je pronađeno u neposrednoj okolini. U dvorištu muzeja, u senci palmi nalaze se kameni sarkofazi, delovi stubova, kapiteli s urušenih stubova, dok se u unutrašnjem delu, u nekoliko prostorija mogu videti predmeti od stakla, reljefi sa sarkofaga, amfore, posmrtni ostaci iz grobnica, statue i biste rimskih bogova i običnih građana, figurine i nakit, svi iz rimskog perioda.

INFO: na prilazu istorijskom poluostrvu, svakodnevno, 9 -18 h, oko 5 evra

Side, Arheološki muzej © Ivana Dukčević

Side, Arheološki muzej © Ivana Dukčević

Side, Arheološki muzej („Rađanje Venere“) © Ivana Dukčević

Apollon Tapınağı

Apolonov hram

Na samom kraju istorijskog poluostrva, nadomak nekadašnje antičke luke, danas marine za jahte i jedrenjake, nalazi se simbol Sidea i verovatno jedno od najslikanijih mesta. Ostaci mermernog, Apolonovog hrama, oko čijih se razrušenih delova danas veru radoznali turisti, sazidani su u doba rimske dominacije ovim prostorima. Turci tvrde da je Marko Antonije zaprosio Kleopatru upravo u ovom hramu, pre nego što su otišli u Alanju. Danas je pet preostalih korintskih stubova Apolonovog hrama osvetljenih tokom noći, idealno mesto za sastanak turista pre odlaska u noćni život. Pre sumraka, ovo mesto je popularno među onima koji vole da posmatraju romantičan zalazak sunca.

U okolini …

Manavgat Şelalesi

Vodopadi Manavgat

Turisti koji letuju u Sideu, organizovano ili u sopstvenom aranžmanu, najčešće posete i obližnje mesto Manavgat. Iako na prvi pogled ne deluje atraktivno, gradić se nalazi se na istoimenoj reci koja u severnom delu, na nekoliko okuka pravi manje i veće slapove. Kraj najvećih od njih – vodopadima Manavgat, postoji turistički kompleks sa restoranom, kafeom i suvenirnicama, gde se tokom letnjeg perioda tiska veliki broj ljudi. Nizvodno, bliže centru Manavgata, ispod jednog od mostova usidreni su drveni brodići s ciradom umesto krova, ali i veći drveni guleti (turski jedrenjaci). Većina njih plovi rekom i razvozi turiste na turama po gradu i okolini. Severno od vodopada nalaze se ostaci starog, kamenog mosta i rimskog akvadukta (jednog od mnogih u ovom delu Turske). I danas, kao u antičkom periodu, voda se putem akvadukta doprema iz Manavgata u Side. Nastavite li još severnije, dospećete u kanjon Nacionalnog parka Ojmapinar (Oymapınar), koji se nalazi kod brane veštačkog jezera (moguće je provozati se brodom kroz kanjon).

INFO: Manavgat vodopadi nalaze se severno od centra mesta., 8.30 – 19 h, oko 2 evra

Ukoliko od SIdea krenete autoputem ka Antaliji, možete posetiti još tri izuzetno interesantna mesta, arheološka nalazišta Aspendos (najočuvaniji starorimski amfiteatar na svetu) i mesto čuvene rimske agore, Perge. U šumarku u kopnenom delu, skrivenı huče predivni tirkizni Kuršunlu vodopadi (Kurşunlu Şelalesi).

Turska Side Manavgat, Turska Side Manavgat, Turska Side Manavgat, Turska Side Manavgat

Mediteranska obala Turske, Muzeji