.
.
.
.
.
.
.
ANKARA
.
.
Nakon obilaska Ankare, grada na 850 metara nadmorske visine anadolske visoravni i populacijom od oko 4,5 miliona stanovnika, ne mogu a da se ne otmem utisku da u okviru današnje prestonice Turske, kao da postoje dva grada – južni, moderan i umiven u kojem nijedna zgrada nije starija od kraja Drugog svetskog rata, i severni – razdvojen nevidljivom granicom severno i istočno od Trga Ulus, koji ne izgleda preterano reprezentativno i nalik je bilo kojoj kasabi centralne Anadolije. Kao da je ova činjenica na neki način povezana i s nazivom široke saobraćajnice koja završava trgom Ulus – Bulevarom Ataturka, čoveka zaslužnog za modernizaciju zemlje. Pred sam kraj moderno uređenog bulevara koji nosi ime prvog predsednika Turske Republike, u severnom delu grada kao da prestaje i sva modernizacija te iz XXI ulazite u XIX vek. I u severnim delovima grada, u podnožju tvrđave postoje zgrade iz sredine XX veka koje iako su bile stambene jedinice danas služe kao ogromne šivaće radionice, fabrike na više spratova, noću sablasno prazne.
.
.
.
Anit Kabir, mauzolej Ataturka
.
.
Muzej Anit Kabir, Ataturk za radnim stolom © Ivana Dukčević
Ankarska tvrđava © Ivana Dukčević
.
.
Ankara, autoput ka Međunarodnom aerodromu Esenboga (Ankara Esenboğa Havalimanı) © Ivana Dukčević
 |
| Ankara, Muzej anadolijskih civilizacija, hetitski simbol © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
.
.
 |
| Anit Kabir, Mauzolej Ataturka – prvog predsednika Turske (iza), i kovčeg drugog – njegovog naslednika Ismeta Inonua, ispred © Ivana Dukčević |
.
Ankarska tvrđava © Ivana Dukčević
Kafe u podnožju Ankarske tvrđave © Ivana Dukčević
.
Ankara © Ivana Dukčević
.
.
Autoput Istanbul – Ankara © Ivana Dukčević
.
.
.
.
.
.
.
Ankara je grad koji strani turisti neretko zaobilaze. I zaista, oni u potrazi za istorijom i kulturom, među novim, staklenim zgradama i džamijama neće pronaći mnogo toga zanimljivog. Kao u slučaju Brazilije u Brazilu, zbog geografskog položaja gotovo u središtu Turske, i za gradić Ankaru je u oktobru 1923. glasanjem u parlamentu odlučeno da će postati prestonica i u tome naslediti Istanbul. Do tada, Ankara – bivša Angora, bila je ni po čemu posebno mesto u provinciji centralne Anadolije.
.
Pod imenom Ankuvaš (Ankuwash), Ankara se prvi put pominje pre oko 3200 godina, kada su grad osnovali Hetiti. Savremenici starih Egipćana, bili su savremenici i najljući protivnici čuvenog egipatskog faraona Ramzesa II. Ovaj veliki, prosperitetan narod nekada je živeo na prostoru skoro identičnom današnjoj centralnoj Anadoliji, najvećem delu azijskog dela Turske. Njihova najpoznatija prestonica, Hatuša, koju smo kasnije posetili, nalazi se oko dve stotine kilometara istočno od Ankare i deo je Uneskove svetske kulturne baštine. Kasnije, Ankara je bila grad Frigijaca, a zatim Lidijaca, Rimljana, Vizantije i Turaka Seldžuka. Kada su grad osvojile Osmanlije, mesto je nazvano Angora zbog veoma razvijene trgovine vunom dugodlakog govečeta od koje se pravila izuzetno lepa i mekana odeća, a koje je živelo na visoravni centralne Anadolije.
.
.
.
.
Ankara © Ivana Dukčević
.
Ankara © Ivana Dukčević
.
Ankara © Ivana Dukčević
.
Ankara, prodavac zastava © Ivana Dukčević
.
.
.
.
.
ANKARA – TOP 6:
.
1) Tvrđava Ankara Kale;
2) Muzej anadolijskih civilizacija, na obronku brda sa Ankarskom tvrđavom;
3) Anıt Kabir (ili Anıtkabir, mauzolej prvog predsednika Kemala Mustafe Ataturka);
4) Antički Hram Avgusta i Rima (kod Džamije Hadži Bajram Velija).
5) Gradski park Gençlik Parkı (u prevodu: „Park mladih“), južno od trga Ulus;
6) Na jugu Ankare, nalazi se Toranj Atakule, ankarski „Avalski toranj“.
.
.
Nakon odluke predsednika Ataturka, 1923. godine grad gotovo u geografskom središtu Turske počinje ubrzano da se gradi, i postaje nova prestonica. Široki bulevari i nove, poslovne zgrade, interesantne svetiljke i supermoderne fontane, pasarele iznad ulica sa pokretnim stepenicama i podzemna železnica, slike su modernog dela Ankare koji seže sve do Čankaje, ankarskog „Dedinja“. Istočno od Parlamenta, kao u slučaju beogradskog Hrama Svetog Save na velikom, uzdignutom platou u prestonici je u drugoj polovini XX veka sagrađena ogromna, nova i najveća gradska džamija Kodžatepe. Njeni minareti i kupole, vide se širom Ankare čak i sa veće udaljenosti. Na samom jugu moderne Ankare, na kraju Ataturkovog bulevara uzdiže se TV toranj Atakule, sa čijeg se vrha vidi čitav grad.
.
.
.
.
.
.
– Južna Ankara –
.
.
Široki bulevari i nove, poslovne zgrade, interesantne svetiljke i supermoderne fontane, pasarele iznad ulica sa pokretnim stepenicama i podzemna železnica, slike su modernog dela Ankare. Kizilay predstavlja centar modernog dela grada, sa Atatürk Bulevarom ka jugu, na kojem možete videti turski Parlament, i voziti se sve do krajeva Kavaklıdere i Čankaja (Çankaya) – „Dedinja“ Ankare. U ovom delu nalazi se i Predsednička palata, kuće imućnijih stanovnika prestonice, skuplje radnje i centar noćnog života Ankare.
.
Istočno od Parlamenta, baš kao i naš, beogradski Hram Svetog Save, na velikom, uzdignutom platou, u prestonici je između 1967. i 1987. sagrađena ogromna, nova, najveća gradska džamija Kodžatepe (Kocatepe Camii). Njeni minareti, ali i kupole, vide se u širem delu Ankare, čak i sa veće udaljenosti.
.
U smeru ka zapadu, na velikom prostoru dalje od stambenih zgrada, na travnatoj površini među uređenim stazama smestio kompleks Anit Kabir, mauzolej predsednika Ataturka.
.
Na samom jugu moderne Ankare, na kraju Ataturkovog bulevara uzdiže se TV toranj Atakule, sa čijeg se vrha vidi čitav grad. U okviru kompleksa tornja, u blizini lifta koji se penje do vidikovca na visini od125 metara, na tri sprata smestio se tržni centar.
.
.
 |
| Ankara, Džamija Kodžatepe (Kocatepe Camii) © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Anıtkabir
Mauzolej predsednika Ataturka
.
.
U zapadnom delu Ankare blizu Tandogan skvera, na velikom prostoru površine 75.000 m2, daleko od stambenih zgrada na travnatoj površini sa uređenim stazama 1945. podignut je kompleks Anit Kabir – turska „Kuća cveća“, veliki park sa mauzolejskim kompleksom u kojem počiva predsednik Kemal Mustafa Ataturk. Arhitekta koji je svojevremeno pobedio na konkursu za arhitektonsko rešenje mauzoleja Anitkabir, napravio je idejni nacrt veoma svedenog, pravougaonog kompleksa sa velikim platoom (Tören Meydanı) na čija se četiri ugla nalaze mali muzeji svega onog što na bilo koji način ima veze za pokojnim predsednikom. Kompleks podseća na drevne građevine Hetita, velikog naroda koji je na ovim prostorima živeo u starom veku, sa centralnim platoom koji okružuju natkriveni hodnici sa kolonadama i istorijskim muzejem, a na čijim su tavanicama oslikane stilizovane šare iz hetitskog perioda.
.
U istočnom delu, na vrhu stepeništa sa gardistima nalazi se zdanje u obliku hrama u kojem je smešten posmrtni kovčeg predsednika Ataturka, a na suprotnoj strani platoa i mermerni kovčeg Ismeta Inonua, njegovog prijatelja i predsednika koji ga je nakon smrti nasledio. U muzejima su izložene tri Ataturkove limuzine, među kojima i Linkoln iz 1936, brodić-jahta, knjige, njegov radni sto, fotografije na kojima je sa raznim državnicima, top iz Prvog svetskog rata sa bitke na Galipolju u kojoj je tada vojskovođa Kemal Mustafa pobedio saveznike i koji ga je ispratio do večnog konačišta. U suvenirnici muzeja u ponudi su kravate, satovi, privesci, zlatni tanjiri, figurine i bedževi – svi sa likom ili čuvenim potpisom predsednika, koji neodoljivo podsećaju na nekadašnju memorabiliju Josipa Broza Tita. Ceo kompleks dopunjuje monumentalni „Lavlji put“ (Aslanlı yol) dužine 262 metra, na kojem sa obe strane, na svakih desetak metara leže ukupno 24 lava izvajana u tipičnom, hetitskom stilu, dok se na samom početku, pored dve kule (Istiklal Kulesi i Hürriyet Kulesi) nalaze statue tri žene i tri muškarca – izrazitih predstavnika turskog naroda, u istom onom monumentalnom maniru u kakvom je na prostorima bivše Jugoslavije stvarao Ivan Meštrović.
.
INFO: Ankara, Anıt St Tandoğan / Svakodnevno, 9 – 12 h i 13 – 17 h (zimi do 16 h) / Ulaz je slobodan
.
 |
| Ankara, Anit Kabir – Mauzolej Ataturka © Ivana Dukčević |
.
..
.
 |
| Ankara, Anit Kabir © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, Anit Kabir © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, Anit Kabir, Ataturkov automobil © Ivana Dukčević |
.
.
Anit Kabir, dečak ispred sarkofaga predsednika Ataturka © Ivana Dukčević
.
.
Anit Kabir, suvenirnica © Ivana Dukčević
Anit Kabir, limuzina predsednika Ataturka © Ivana Dukčević
Muzej u kompleksu Anit Kabir © Ivana Dukčević
.
.
Muzej u kompleksu Anit Kabir © Ivana Dukčević
 |
| Anit Kabir, „Lavlji put“ © Ivana Dukčević |
.
.
..
.
 |
| Suvenirnica u kompleksu Anti Kabir – kravate sa likom Ataturka © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Anti Kabir – predstavnici naroda i njihova zanimanja, u aleji lavova (jul 2010) © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Toranj Atakule
.
.
Na kraju Ataturk bulevara uzdiže se „Avalski toranj“ turske prestonice, TV Toranj Atakule. U okviru kompleksa nalaze sešoping centar i kula sa liftom koji vozi na visinu od 110 m, sa čijeg se vidikovca pružaju fantastični pogledi na grad. Kada je otvoren 1989. godine, toranj u južnom delu Ankare ukupne visine od 125 metara, ubrzo je postao jedan od simbola glavnog grada.
 |
| Pogled na Ankaru s vrha Tornja Atakule © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, Toranj Atakule © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
– Severna Ankara –
.
Negde na nevidljivoj liniji između južne i severne Ankare, nalazi se Sıhhiye Meydanı, veliki skver na kojem se ukršta nekoliko širokih, gradskih avenija. Na trgu uređenom cvećem postavljena je ogromna, gvozdena kopija jednog od dva hetitska simbola iz Muzeja anadolijskih civilizacija, na turskom Hitit Güneşi.
.
Još severnije, sa desne strane videćete staro zdanje Etnografskog muzeja – Etnoğrafya Müzesi (Talat Paşa Bulvarı / utorak – nedelja 08.30 – 17.30, zimi do 17 h).
.
Severno odatle, nalazi se lepo uređen park Gençlik Parkı, a nešto dalje i stara zgrada Zirat Bankasi. U ulici Cumhuriyet Caddesi videćete zdanje starog parlamenta Turske – Ilk Meclis ili Türkiye Büyük Millet Meclisi, sada Muzeja borbe za nezavisnost (Kürtülüş Savaş Müzesi). Preko puta Parlamenta, unutar još jednog starog zdanja nalazi se Hotel Ankara Palas.
.
Na vrhu uzbrdice, na trgu Ulus Meydani stoji statua Ataturka na konju (Atatürk heykeli) okrenuta ka bivšem parlamentu, sa druge strane ulice.
.
Noćna šetnja u kraju između tvrđave i trga Ulus, ne deluje preterano prijatno. Sumnjivi likovi i osobe odevene nalik „kraljicama noći“, mogu da učine da se u ovom delu grada osetite nesigurno. Ipak, u velikoj većini slučajeva, osim vizuelne, druge neprijatnosti nisu zabeležene.
.
.
 |
| Ankara, Trg Sıhhiye Meydanı – Hitit Güneşi, kopija hetitskog simbola iz Muzeja anadolijskih civilizacija © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Gençlik Parkı
„Park mladih“
.
.
Negde između južnog, modernog dela grada i severnog, stotinak metara niže trga Ulus na velikoj površini uređen je Park mladih. Travnate površine, cveće i šumarak u kojem se nalazi nova zgrada teatra i opere, kao i luna park smešteni su oko velikog veštačkog jezera sa polukružnim mostom i vodoskocima fontana koje u pravilnom vremenskom razmaku kao gejziri izbijaju iz njega. Oko jezera, tokom letnjeg perioda poređane su prućane fotelje i stolovi. Interesantno je da u parku postoji obezbeđenje koje vodi računa o tome da mladi koji se ovuda šetaju ne ispoljavaju prekomernu dozu intimnosti između sebe (grljenje i ljubljenje, na primer) i u tome ih prišavši klupi, opominju.
.
Sa druge strane mostića, nalazi se ulaz u luna park. Zanimljivo je da u parku postoji obezbeđenje, koje vodi računa o tome da mladi koji se ovuda šetaju ne ispoljavaju prekomernu dozu intimnosti između sebe (preterano grljenje i ljubljenje, na primer) i u tome ih prišavši klupi, opominju. Takođe, ležanje na klupi nije dozvoljeno. U blizini parka nalazi se ankarsko zdanje Opere (Devlet Opera), a nešto dalje i Etnografski muzej.
.
.
.
 |
| Ankara, Park mladih © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, „Park mladih“ © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi
Muzej anadolijskih civilizacija
Godine 1997, Muzej anadolijskih civilizacija podno ankarske Tvrđave proglašen je najboljim u Evropi. I zaista, muzej smešten u osmanlijskom bedestenu – tržnici iz XV veka, sa nevelikom, ali odlično odabranom i hronološki poređanom postavkom koja obuhvata područje Anadolije i datira počev od sedmog milenijuma pre naše ere, sve do turskih osvajanja u XI veku jedno je od mesta u Ankari koje nismo hteli da propustimo. Počev od jednog od najstarijih pronađenih neolitskih naselja na svetu Čatalhojuka (Çatalhöyük), fantastične ostavštine Hetita – savremenika egipatskog faraona Ramzesa Drugog, Urarti civilizacije istočne Turske, Gordiona – prestonice kraljevine Frigije gde je presečen „gordijev čvor“, ali i Karije daleko na jugu Anadolije sa čuvenim mauzolejem koje su antički Grci stavili na listu Sedam svetskih čuda, pa sve do ostavštine antičkih Grka i Rimljana, u ovom muzeju videli smo i skoro neoštećene, velike ulazne drvene kapije u duborezu stare par hiljada godina. Tu su i cilindrični, kameni kraljevski pečati, ali i glinene pločice ispisane klinastim pismom sa dokumentima o na primer venčanju i o razvodu braka – sa svedocima, sudskim presudama i ugovorima o kupoprodaji kuće. Predivni, kameni mesopotamski reljefi, lavovi – čuvari drevnih palata, originalna „Lavlja kapija“ iz hetitske prestonice Hatuše (na 1250 m nadmorske visine, istočno od Ankare), ali i prikazi čuvenih ratnih dvokolica (koje su kasnije od Hetita iskopirali drevni Egipćani), čine neke od najupečatljivijih eksponata ovog interesantnog muzeja.
.
INFO: Ulus Dolmuşları, Doğanbey, Gözcü Sokak 2 / Utorak – nedelja: 8.45 – 17.15 h / Ulaznice: oko 8 evra
.
.
.
.
.
.
 |
| Ankara, Muzej anadolijskih civilizacija © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Muzej anadolijskih civilizacija, delovi antičke kapije iz Gordiona © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Muzej anadolijskih civilizacija, mesopotamski lav © Ivana Dukčević |
.
 |
| Muzej anadolijskih civilizacija © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Muzej anadolijskih civilizacija, neolitska „Venera“ iz Čatalhojuka © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Ankara Kale (Hisar)
Ankarska tvrđava
Nekoliko minuta pešice uzbrdo od Muzeja anadolijskih civilizacija, pokraj tezgi sa začinima i sušenim voćem i povrćem kaldrma nas je dovela pravo do ulaza u Ankarsku tvrđavu. Prolazom kroz prvobitne vizantijske zidine iz VII veka, našli smo se unutar tvrđave (Iç Kale) u ulici Kalekapisi Sokak, u kojoj se osim malenih restorana i zapostavljenih konaka nalaze prilično oštećene kuće gde živi siromašnija populacija ovog dela grada, po neka radnja sa suvenirima i ne naročito interesantna, najstarija džamija Ankare – Alaettin Camii. Još dalje, uzbrdo do Istočne (Şark kulesi) i Bele kule (Ak Kule) u severnom delu zidina popeli smo se na najviši deo tvrđave i kod Južne kapije (Güney Kapı) videli Ankaru kao na dlanu. Kada su Vizantijci, a kasnije i Turci popravljali i doziđivali zidine tvrđave, u njih su na mnogim mestima ugrađivali kamene stubove i druge delove porušenih starorimskih građevina nekadašnjeg grada u samom podnožju tvrđave (antički Hram Avgusta i Rima i kompleks javnih kupatila imperatora Karakale).
.
.
.
Ankarska tvrđava, preuređena je i restaurirana skoro u potpunosti, od mog prvog boravka u Ankari, u julu 2010, do poslednjeg, u maju 2022. godine. Srednjovekovni graditelji tvrđave, u bastione i zidine ugrađivali su ostatke hramova iz rimskog perioda (beli, mermerni i kameni delovi) © Ivana Dukčević
Ankarska tvrđava © Ivana Dukčević
.
.
 |
| Ankarska tvrđava u julu 2010 © Ivana Dukčević |
.
.
.
Ankarska tvrđava, u maju 2022. © Ivana Dukčević
.
 |
| Ankarska tvrđava u julu 2010 © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
.
.
 |
| Panorama Ankare, s tvrđave © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, s tvrđave © Ivana Dukčević |
.
.
U okolini…
Starorimsko nasleđe
.
U podnožju, zapadno od tvrđave nalazi se Džamija i turbe Hadži Bajram Velija (Haci Bayram Camii), sa travnatom površinom na kojoj borave golubovi, te se zbog toga i naziva „Ostrvce za hranjenje golubova“ (Güvercin Yemleme Adası). Pored džamije se nalaze delimično očuvani ostaci ruševina rimskog Hrama Avgusta i Rima (Ağustos ve Roma Vabedi). Stotinak metara dalje, na skveru sa zelenilom postavljen je veliki rimski stub – Jülianüs Sutünu, spomenik podignut u znak posete rimskog imperatora Julija Apostata Ankari, iz 362. godine naše ere.
.
Zapadnije od tvrđave i kompleksa džamije na velikom, nenaseljenom placu izvode se velika arheološka iskopavanja. Pored rimskog amfiteatra, pronađen je značajan kompleks rimskih termi (Roma Hamamları) imperatora Karakale (čiji se veliki kompleks kupatila nalazi i južno od Koloseuma u Rimu). Iako su iskopavanja još uvek u toku, moguće je ući i pogledati ovaj kompleks (severno od Ulus skvera, desetak minuta peške ulicom Çankırı Caddesi).
.
.
.
.
 |
| Ankara, Džamija Hadži Bajram Velija i antički Hram Avgusta i Rima © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankara, Rimska kupatila i nekropola © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Ankarska tvrđava, sazidana i od delova rimskih građevina © Ivana Dukčević |
.
.
ANKARA INFO
.
KAKO STIĆI
Od Istanbula do Ankare ima oko 450 km odličnog autoputa. Može se stići i vozom, od istanbulske železničke stanice Hajdarpaša. Sa oba istanbulska aerodroma, do Ankare svakodnevno poleće nekoliko aviona (let traje oko 45 minuta).
Predlog za solidan i jeftin smeštaj u starom delu grada predstavlja Sahinbey Hotel, koji se nalazi nekoliko minuta peške od podnožja tvrđave (Alataş Sokak – Hisarpark Caddesi, Ulus). Iako osoblje mahom slabije govori engleski, a sobe se nalaze veoma blizu susedne zgrade u kojoj su radionice sa šivaćim mašinama (tokom dana je poželjno da držite zavese zatvorenim), za one koji ostaju 2 – 3 dana, hotel ima i mnoge dobre strane. Doručak na vrhu hotela, sa pogledom na grad je odličan, sobe su pristojne (sa a/c), kao i kupatilo (n/d je oko 25 evra, po osobi).
.
Ankara je veliki grad. Ipak, najvažnija mesta u starom delu grada možete obići pešice. Za ostale delove grada koristite autobuse. U gradu postoje dve linije metroa: crvena i zelena. Izgrađene 1996. godine, nisu od naročite pomoći turistima, s obzirom da (osim par stanica crvenog metroa) ne prolaze kraj turističkih atrakcija. Bolja situacija biće kada i preostale linije koje se grade, budu u funkciji.
.
.
 |
| Ankara, oznaka metroa © Ivana Dukčević |
HRANA
.
Ukoliko želite solidan ručak po pristojnoj ceni, izaberite neku od taverni u starom delu grada, niže kapije tvrđave (u ulici ispod muzeja Rahmi M. Koç Müzesi – Koyunpazarı Sokak). U novom, južnom delu Ankare nalazi se veliki broj restorana, za svačiji izbor i džep.
.
ŠTA PAZARITI
.
U turist birou, u Gazi Mustafa Kemal Bulvari 121, možete dobiti besplatnu mapu grada.
Ankara, tipični anadolijski ručak u lokalnoj kafani: jagnjetina, pirinač i salata od paradajza, s paprikom (ljutom ili ne), i ajran (surutka nalik retkom jogurtu) © Ivana Dukčević.
.
.
.
.
Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska, Ankara Turska