Posted on 22 jul 2016

/ off

CRNA GORA (Montenegro) / Tivat – Gornja Lastva – Verige

TIVAT

Gornja Lastva i Verige

„.. Mnogi su kao u snu vidjeli i pohodili ovo okovano more i bili zadivljeni veličanstvom brda;

neki iskusni stranci putnici rekli su da je ovo najljepši kraj na svijetu,

ali mnogi su uza sve divljenje otišli s osjećajem da je pejzaž Boke nečovječan.

Jer, ovo je irealna, vrhovna samoća, gdje priroda govori primarnom snagom stvaralačkog duha,

i ovamo treba da dođe onaj tko hoće da osjeti njezinu praiskonsku čistoću

ili može da vrati sebi mir koji je izgubio, nešto od svoje davne djetinje duše…“

– Frano Alfirević

Tivat © Ivana Dukčević

Tivat, riva i Porto Montenegro sa balkona Hotela Pine © Ivana Dukčević

Verige, pogled na ostrvce Gospu od Škrpjela © Ivana Dukčević

Opatovo © Ivana Dukčević

Gornja Lastva, posluženje domaćim priganicama u tradicionalnoj nošnji © Ivana Dukčević

Tivat, poseta podmornici „Heroj P- 821“ © Ivana Dukčević

*Tekst i fotografije, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje fotografija, teksta, niti delova teksta bez dozvole autora.

*The text and photographs are protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

„Naša mila Boko, nevjesto Jadrana…“, čuveni su početni stihovi pesme Alekse Šantića iz 1906, koji na jedinstven način opisuju najjužniji evropski fjord. Priroda je u Boki Kotorskoj bila izdašna, a njena stara arhitektura – vizantijska, venecijanska i mediteranska, od belog i crvenkastog kamena savršeno se uklopila u sive i zelene nijanse okolnih planina. Zbog svoje autentične arhitekture i kulturnog nasleđa, delovi Boke i prirodna lepota fjorda 1979. godine proglašeni su delom UNESCO-ve svetske kulturne i prirodne baštine. U ovom delu Crne Gore, na najlepši način prepliću se istorijske priče i neobična lepota prirode od koje zastaje dah.

U saradnji sa…

www.tivat.travel / tivatravel@gmail.com

Grad TIVAT

Tivat je najmlađi grad Boke Kotorske i nalazi se u najvećem od svih unutrašnjih zaliva ovog fjorda. O poreklu njegovog imena postoje tri različita mišljenja, ali ni jedno nije potvrđeno kao verodostojno. Prema prvom, naziv Tivat izveden je od imena ilirske kraljice Teute koja je jedno vreme imala svoju prestonicu u Risnu i letnjikovce u blizini današnjeg Tivta. Prema drugom mišljenju naziv bi mogao biti izveden od imena hrišćanskih svetaca kao što su Sanctus Theodorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus ili srednjovekovnog Theudo, Teodo. Po trećem mišljenju, naziv grada potiče od keltske reči touto što znači grad.

Iako najstariji ostaci pronađeni u okolini grada datiraju iz perioda Bronzanog doba, Tivat se kao značajno mesto razvio kasnije u odnosu na neke druge gradove Boke. Kao i drugi gradovi zaliva prošao je kroz nekoliko istorijskih epoha: ilirsku, rimsko-vizantijsku, srpsku, mletačko-tursku i austrougarsku. Krajem XIX veka (izgradnjom velikog pomorskog Arsenala), u XX veku (izgradnjom aerodroma) i početkom XXI veka (izgradnjom velike moderne marine), Tivat polako dobija sve više na značaju. Ukoliko ste u poseti ovom simpatičnom primorskom gradiću i njegovoj okolini, evo nekoliko predloga o tome šta ne bi trebalo da propustite.

Tivat, Porto Pontenegro © Ivana Dukčević

Tivat, Porto Montenegro © Ivana Dukčević

Srednjovekovni dvorac letnjikovca Buća / Galerija muzej Buća – Luković

Nekadašnji letnjikovac ugledne kotorske plemićke porodice Buća, nalazi se u centru grada i važi za jedinstveni tip utvrđenog zdanja na ovom delu primorja, nalik srednjovekovnoj kuli. Sazidan je u renesansnom stilu (sa uticajima kasne gotike) pre više od 500 godina, na obali nekadašnjeg srednjovekovnog naselja Crnoplat, na mestu gde je kotorska vlastela imala svoja imanja i palate za boravak tokom letnjih meseci. Zdanje na četiri nivoa, u XV veku sazidao je Mihailo Petrov Buća, zaslužni diplomata u službi srpskog cara Dušana. Kompleks je osim kule obuhvatao i okolne zgrade u čijem se središtu i danas nalazi dvorište sa porodičnom kapelom Svetog Mihovila.

Danas se unutar kompleksa, u kuli visine 15 metara smestila mala muzejska postavka artefakata pronađenih na ovim područjima počev od perioda praistorije do pre stotinak godina. U jednom delu postavke nalazi se rekonstrukcija građanske kuće onog vremena, sa nameštajem i delovima pokućstva, kao i prostorijom u kojoj se osim starih crno-belih fotografija nalaze delovi postrojenja za proizvodnju maslinovog ulja: točak mlina, bačve i košare. U prizemnom delu smestila se galerija slika, a u unutrašnjem dvorištu mala letnja pozornica / www.czktivat.me

Tivat, letnjikovac Buća © Ivana Dukčević

Tivat, muzej u letnjikovcu Buća © Ivana Dukčević

Tivat, letnjikovac Buća, kapela Sv. Mihovila u dvorištu © Ivana Dukčević

Tivat, letnjikovac Buća, muzej © Ivana Dukčević

Otvorena pozornica

Tokom leta, u organizaciji Centra za kulturu u Tivtu održava se manifestacija pod nazivom Festival mediteranskog teatra – Purgatorije (Tivatsko kulturno leto), gde se na velikoj letnjoj pozornici svake večeri smenjuju gostovanja različitih pozorišnih trupa, kako domaćih tako i onih iz okruženja, iz drugih zemalja Mediterana, filmske projekcije i izložbe / www.czktivat.me

Tivat, Otvorena pozornica © Ivana Dukčević

Osim ove menifestacije, tokom maja i juna, pred sam očetak leta u Tivtu se održava i interesantan festival Žućenica fest. Međunarodna gastro manifestacija u cilju prezentacije bokeljske kuhinje, u prvi plan stavlja jela od žućenice (cikorije), autohtone primorske divlje jestive trave.

Veliki gradski park

Veliki gradski park u centru Tivta, najveća je površina te vrste u Crnoj Gori. Osnovan je 1892, kad je mornarički admiral Von Sterneck naredio kapetanima brodova da svaki put kada se brodovima iz daleka vraćaju u Tivat, donesu po jednu sadnicu i zasade je pored Arsenala brodova. Zemljište za park ustupila je opština Tivat čiji je načelnik u to vreme takođe bio mormarički kapetan Marko Krstović. Iz ovih razloga, decenijama je o ovom interesantnom parku vodila brigu Ratna mornarica, pa je park nazivan i Mornaričkim parkom.

Osim pešačkih staza, u parku se nalazi fudbalski teren (nekada vežbaonica Ratne mornarice), dok se na mestu nekadašnjih teniskih terena nalazi teren za mali fudbal. Unutar parka postoji i originalna staklena bašta iz XIX veka i nekoliko spomenika. Severni deo parka uređen je po modelu engleskih bašti (slobodan, neformalan raspored), a južni po modelu francuskih, sa pravilnim, simetričnim geometrijskim celinama.

Tivat, Veliki gradski park © Ivana Dukčević

Tivat, Veliki gradski park © Ivana Dukčević

S obzirom da je prvih par decenija park bio koncipiran kao botanička bašta u koju su pomorci donosili mladice drveća iz zemalja kojima su plovili, u njemu se i danas nalazi veliki broj egzotičnih biljnih vrsta, i nekih izuzetno retkih kao na primer Bidvilova araukarija (Araucaria bidwilli), vrsta jele koja raste na malenom ostrvu Norfolk 800 km istočno od Australije, usred Tihog okeana. Tu su i kalifornijski čempres, alepski bor, visoka žumara, gingko biloba, himalajski kedar, plavi eukaliptus… ukupno oko 150 različitih vrsta.

Godine 2006, u Tivtu je pokrenuta akcija „Vaše stablo u našem parku”, te su u poslednjih par godina mnogi meštani Tivta o događajima važnim za njihovu porodicu (rođenje, krštenje, venčanje), parku poklonili po sadnicu. Godine 2014, Veliki gradski park je kao objekat kulture od izuzetnog značaja proglašen spomenikom prirode.

Tivat, Veliki gradski park © Ivana Dukčević

Tivat, Veliki gradski park © Ivana Dukčević

–

Porto Montenegro

info@portomontenegro.com

Porto Montenego smešten je u produžetku centralne rive Tivta, na mestu gde se do raspada SFRJ na ogromnom prostoru uz more nalazio veliki Arsenal osnovan 1889. godine, sa spremištima za vojne brodove, podmornice, tegljače, minobacače i torpedne čamce, i velikim remontnim haustorom. Kada je 2006. godine, kanadski biznismen od države kupio ovaj posed na 99 godina, izgled i namena ovog mesta drastično su se promenili.

Osnov kompleksa Porto Montenegro čini velika marina za jahte sa 450 vezova, jedina marina na Mediteranu čiji vez može da prihvati jahte dužine do 250 m. U kompleksu se nalazi i nekoliko velikih zgrada, stambenih jedinica apartmanskog tipa u čijem se prizemlju nalaze radnje – ekskluzivni butici poznatih brendova, galerije, kafei i restorani (libanski i japanski, na primer), i veliki Hotel Regent. Zanimljivo je da je pet zgrada u kompleksu nazvano prema imenima crnogorskih princeza i ženskim toponimima. U istočnom delu kompleksa smešten je PMYC Lido – predivan kafe sa uređenim delom sa ležaljkama i suncobranima kraj velikog bazena, prepoznatljivom skulpturom Jaume Plensa i predivnom dekoracijom u obliku luka, ćiriličnog slova „П”.

Panorama Marine Porto Montenegro © Porto Montenegro

Porto Montenegro, Hotel Regent © Ivana Dukčević

Porto Montenegro, apartmani © Ivana Dukčević

Marina Porto Montenegro © Ivana Dukčević

Tivat, Porto Montenegro – PMYC Pool Lido © Porto Montenegro

Na par minuta pešice, na samom kraju kompleksa obavezno posetite Muzej – zbirku pomorskog nasleđa sa interesantnom postavkom iz perioda od XIX veka do raspada Jugoslavije (mini podmornica, alati za remont brodova, starinska oprema za ronjenje, itd). Ono najinteresantnije nalazi se preko puta muzeja, na platou – jedno od samo tri mesta na svetu gde možete zaviriti unutar jedne (od dve izložene) vojne podmornice bivše vojske SFRJ, sagrađene u Splitu 1968. godine („Heroj P- 821”).

Poseta podmornici koja je imala ukupno 726 plovidbenih dana i čak 910 ronjenja, uz objašnjenje stručnog vodiča o načinu života u njoj, verovatno će vas naterati na razmišljanje. Na izuzetno malom prostoru moći ćete da vidite raznovrsne uređaje i opremu počev od komandantove kabine od nekih 2 m2, torpedne cevi, radio stanicu i borbenu stanicu, elektromotorni prostor (pogonski motor), izuzetno skučene krevete na sprat, i toalet između cevi… Poseta podmornici traje oko 10 – 15 minuta, i za one željne novih iskustava čini svojevrsnu edukativnu atrakciju.

Tivat, Muzej – zbirka pomorskog nasleđa © Ivana Dukčević

Tivat, Muzej – zbirka pomorskog nasleđa © Ivana Dukčević

Tivat, podmornica „Heroj P – 821“ © Ivana Dukčević

Tivat, podmornica „Heroj P- 821“ © Ivana Dukčević

Ukoliko boravite u Tivtu, odsednite u prelepom Hotelu Pine, smeštenom u starom zdanju na rivi, tik uz glavno gradsko šetalište. Iz sobe sa pogledom na more, imaćete fantastičan panoramski pogled na čitav tivatski deo zaliva, sa delom Marine Porto Montenegro na samo tri minuta pešice od hotela i pogledom na poluostrvo Lušticu, u daljini. Izlaskom iz hotela, naći ćete sa na gradskoj rivi sa elegantnim kafeima u kojima možete popiti piće i posmatrati zalazak sunca.

Hotel Pine je nedavno renoviran. Sobe i kupatilo su veoma moderni i prostrani, sa udobnim krevetom, mekanim peškirima, bade mantilima i papučama, a na prvom spratu nalazi se i spa centar. Hotelska hrana (doručak / večera – švedski sto) izuzetno je ukusna, a izbor za doručak u kombinaciji slanog i slatkog, odličan. www.hotelpine.com / info@hotelpine.com

Tivat, Hotel Pine, na rivi © Ivana Dukčević

Tivat, pogled na rivu sa balkona Hotela Pine © Ivana Dukčević

Tivat, soba Hotela Pine © Ivana Dukčević

U okolini…

Gornja Lastva

gornja_lastva@t-com.me

Smešteno na obroncima planine Vrmac (Sveti Ilija, 785 m), zaboravljeno selo Gornja Lastva u zaleđu Tivta (3 km uzbrdo magistrale) nalazi se na nadmorskoj visini od oko 300 metara. Ukoliko se pešice popnete povrh sela na hrbatu Vrmca prisustvovaćete jednoj od najlepših panorama u kraju – zalivima Boke sa obe strane, sa Kotorom na severu i Tivtom na jugu, kao na dlanu.

Selo Gornja Lastva pominje se još u XIV veku. Danas je jedno od retkih ruralnih celina u ovom delu Crne Gore, zbog čega privlači priličan broj turista. Zbog više mogućnosti za život i zaposlenje kraj obale, u poslednjih nekoliko decenija selo je gotovo opustelo. Od nekadašnjih 500 stanovnika i stotinak domaćinstava (na početku XX veka), danas je u selu od još 20 kamenih kuća mediteranskog stila ostalo njih dvoje. Jedan od njih, doduše samo povremeni stanovnik, je gospodin Emil Nikolić, koji u svom domu i na imanju pokušava da vrati Gornjoj Lastvi delić nekadašnjeg značaja i organizovanjem raznih manifestacija privuče turiste.

U poseti Gornjoj Lastvi, obavezno potražite prostorije Kulturno-zavičajnog društva „Napredak“ i potražite gospodina Emila. Osim što je odličan poznavalac istorije ovog kraja i može da vam ispriča mnoge interesantne priče, na svom imanju pokazaće vam prostoriju u kojoj se nalaze sprave starog mlina gde se proizvodilo maslinovo ulje i objasniti čitav proces. Emil će vas zatim ponuditi čašicom domaće rakije od višnje ili duda, i počastiti priganicama, vrstom malene krofne i čuvenim specijalitetom ovog kraja (koji se služi posut šećerom ili medom, ili u slanoj varijanti, sa sirom).

Na kraju, Emil će vas povesti u lokalnu Crkvu Svete Marije posvećenu rođenju Bogorodice, prvobitno sagrađenu u XIV veku, i u šali objasniti da nije ni slutio da je pre pedesetak godina bio poslednja beba rođena u selu i u ovoj crkvi krštena. Pre mnogo godina, u XVIII veku njegovi preci, zaslužni građani Lastve dobili su dozvolu da otkupe originalni barokni oltar crkve sa ostrva Gospa od Škrpjela (kod Perasta), rađen u raznobojnom mermeru, koji se i danas nalazi u Gornjoj Lastvi, u mesnoj crkvi.

U poseti selu Gornja Lastva, u potpunom miru i tišini borova, pinija, duda i maslinjaka, uživaćete u romantičnim pogledima na Tivatski zaliv i možda poželeti da jedan deo odmora provedete baš na ovom mestu, u jednoj od nekoliko preostalih kamenih kuća.

Silaskom na obalu dospećete u Donju Lastvu, simpatično staro mesto kojim možete prošetati. Obala se odavde nastavlja ka sledećem gotovo povezanom mestu po imenu Seljanovo, i nakon njega ubrzo dospeva skroz do Tivta. U Seljanovu i Donjoj Lastvi na razmaku od kilometar postoje dve uređene šljunkovite plaže.

Gornja Lastva, predmeti od maslinovog drveta i teglice sa domaćim maslinovim uljem u prostorijama Kulturno-zavičajnog društva „Napredak“ © Ivana Dukčević

Sa jedne strane opština Tivat proteže se do pola poluostrva Luštice, a sa druge do najuže tačke Bokokotorskog zaliva, čuvenih Veriga. Osim lepe plaže, na Verigama je kažu najinteresantnije biti u momentu kada neki od ogromnih kruzera, uz pomoć broda pilota koji ga usmerava, prolazi kroz tesnac i potpuno zaklanja vidik na zaleđinu ovog predivnog fjorda. Kod Veriga se nalazi i jedna od poznatijih plaža u ovom delu obale.

Dva, tri kilometra pre Veriga, magistralni put prolazi kraj interesantnih kamenih sela Opatova i Lepetana, odakle na svakih pola sata trajekti prelaze Bokokotorski zaliv ka suprotnoj strani obale i mestu Kamenari. U nekim delovima mesta, kuće su toliko blizu obale, a magistrala iz ovog razloga uzana, da stanovnici okolnih kuća direktno iz svojih domova izlaze na put. Ideja da se na ovom mestu podigne most nikad do kraja nije zaživela. Ko zna zašto je to dobro.

BOKA

Naša mila Boko, nevjesto Jadrana,
Pokrivena nebom kô od plave svile,
Ljepša si od tvoje primorkinje vile
I svjetlija si od njenog đerdana.

Nikada se tebe nagledao ne bi’!
No da mi je jedno: da postanem valom
Sinjega ti mora, pa pred tvojim žalom
Da vječito šumim i da pjevam tebi.

I da s tobom gledam na tvoj Lovćen plavi!
Pa jednoga dana, kad se gospod javi,
Kad orlovi naši visoko zabrode

I sa tvojih ruka panu gvožđa tvrda,
Da pobjednu himnu slušam s tvojih brda,
I da s tobom slavim dan zlatne slobode!

Aleksa Šantić, 1906.

Crna Gora