.
.
.
.
.
.
KASTILJA LA MANČA
.
u domovini Don Kihotea
.
.
.
.
.
Od najsevernijeg do najjužnijeg dela Španije ima oko 1000 kilometara, isto kao i od najzapadnijeg do najistočnijeg, i obe prestonice Španije, stara i nova – Toledo i Madrid, nalaze se gotovo u samom središtu. Čitav centralni deo zemlje čini planinska visoravan prosečne nadmorske visine između 500 i 750 metara, što Španiju čini četvrtom najvišom, planinskom državom Evrope. Kastilja La Manča, ili, kako Španci izgovaraju – La Manća (Castilla La Mancha), smatra se srcem Španije, domovinom junaka Don Kihota (ili, prema novijoj verziji srpskog prevoda – Don Kihotea), mestom napuštenih srednjovekovnih zamkova na vrhovima golih, sivo-okerastih brežuljaka, okruženih poljima šafrana i starim vetrenjačama.
.
.
.
.
.
.
Vetrenjače na brdu iznad Konsuegre (Consuegra), sa kojima se „borio“ Don Kihote © Ivana Dukčević
.
.
.
.
.
.
Venta del Quijote, kafana u selu Puerto Lapiće, u kojoj je u XVII veku, prema Servantesovom romanu, Don Kihote proglašen vitezom
Prozori Kastilje La Manče © Ivana Dukčević
.
.
.
.
Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja 2“ (ISBN 978-86-7963-499-3), u izdanju MediaSfere, knjige o Španiji (ISBN 978-86-7722-374-8), i o Madridu i Toledu (ISBN 978-86-7722-353-3), i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević) i izdavača.
.
.
.
.
.
 |
| Kastilja La Manča, „usamljeni“ bikovi pored puta, delovi su nekadašnjih metalnih konstrukcija, reklame poznatog španskog alkoholnog pića © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
 |
| Kastilja La Manča, putevima Don Kihotea © Ivana Dukčević |
.
.
 |
| Putevima Don Kihotea © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
.
.
U centralnu Španiju pristigli smo s juga, iz Andaluzije, i nedugo po ulasku u oblast Kastilju La Manču, na putu ka severu, skrenuli u uspavani Las Virtudes. U vrelo, lenjo avgustovsko popodne, u ovo selo došli smo da vidimo najstariju očuvanu koridu Španije iz 1645. godine, koja je kvadratnog oblika, nalik mestima na kojima su u davna vremena održavani viteški turniri, na konjima. Putem dalje ka severu, s vrhova udaljenih brda posmatrali su nas ogromni stari, metalni bilbordi u obličju bika, koji su sredinom XX veka podignuti kao deo reklame poznatog španskog proizvođača alkoholnih pića. Reklama više nema, ali su i nakon mnogo godina, crne metalne konstrukcije bikova opstale na vrhovima golih brda kraj autoputeva, u gustišu žita ili šumaraka, i putnike podsećaju da je ova životinja svojevrsni simbol Španije.
.
.
.
.
.
.
 |
| Kastilja La Manča, najstarija korida Španije u selu Las Virtudes |
.
.
.
.
 |
| Las Virtudes, plakat za koridu © Ivana Dukčević |
.
.
.
 |
| Las Virtudes, korida © Ivana Dukčević |
2005. godine, u poslednjem izdanju romana Don Kihot na srpskom jeziku, prevodom u saradnji sa Generalnom direkcijom za knjigu, arhive i biblioteke Ministarstva za obrazovanje, kulturu i sport Kraljevine Španije, zvanično je usvojeno da je pravilniji naziv književnog junaka u prevodu na srpski – Don Kihote, umesto Don Kihot.
Prateći glavnu saobraćajnicu u smeru ka severu, krenuli smo putevima luckastog viteza dobrog srca Don Kihotea, rutama iz Servantesovog romana s posebnim oznakama na putokazima, i skrenuli još u jedno seoce Puerto Lapiće (Puerto Lapice). U središtu jedine, glavne ulice, u kojoj tokom letnje, podnevne sijeste ljudi gotovo da nema, i selom vlada potpuni mir i tišina, ispred velike, drvene, u plavo ofarbane kapije, povremeno se parkiraju autobusi puni turista. Iza kapije, nalazi se kuća s prostranim patiom – unutrašnjim dvorištem, i restoran „Venta del Kihote“ (Venta del Quijote), mesto gde je prema knjizi iz XVII veka, Don Kihote proglašen za viteza. U njegovo vreme, na mestu etno-restorana sa 4* posvećenog liku i delu simpatičnog viteza, radila je lokalna gostionica, čija je današnja dekoracija verovatno slična onoj iz davnina. Ogromni, stari ćupovi za vino visine sprata, u čijem podnožju su smešteni jednostavni stolovi i stolice, i patio gde su ispod redova strehe od crepa, na tremu oko dvorišta poređane drvene stolice i stolovi s kariranim stolnjacima. Dekoraciju dopunjuju stari točak od kočije, neobična zvona i još ćupova za vino, kao i vremešna zaprežna kola. Tu je i neizbežna skulptura Don Kihotea, koja stoji pored kamenog pojila za konje, nedaleko od bunara. Na izlasku iz restoranskog dvorišta je i radnja sa suvenirima, preko puta klupe od šarenih pločica, asulehosa (azulejos). U okviru restorana nalazi se suvenirnica, kao i jedna preko puta ulice (keramička zvona, činije i bokali, figure Don Kihotea i Sančo Panse, šafran, drveni štapovi, razglednice i druge sitnice u stilu Kastilje La Manče).
.
.
.
.
 |
| Puerto Lapiće, gostionica Venta del Quijote u kojoj je Don Kihote proglašen za viteza © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
 |
| Puerto Lapiće, Venta del Quijote © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
 |
| Puerto Lapiće, Gostionica Venta del Quijote © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Puerto Lapiće, suvenirnica © Ivana Dukčević
Puerto Lapiće, Gostionica Venta del Quijote, ogromni ćupovi za vino © Ivana Dukčević
Najpoznatije mesto na ruti romana Don Kihote, nalazi se oko dvadeset kilometara severnije, na hrbatu izduženog brda, visoko iznad gradića Konsuegre (Consuegra). Još iz daljine, s autoputa nazire se pastoralni krajolik koji čini dvanaest u red poređanih belih vetrenjača iz XVII veka, i ostaci srednjovekovnog zamka između njih, na mestu gde se junak Don Kihote junački borio protiv džinova – vetrenjača. U jedinoj koja je potpuno rekonstruisana, unutar kružnog, gornjeg nivoa videli smo očuvan pogon vetrenjače i krov koji se okretao u smeru vetra. Kada smo u kasno popodne stigli do najviše tačke brda, do samog kraja asfaltnog puta i poslednjih, belih vetrenjača u nizu, u hladu jedne od njih zastali smo kako bismo posmatrali mesto Konsuegru u podnožju, beživotne žute doline na nadmorskoj visini od oko 700 metara i udaljene brežuljke u okruženju.
.
.
.
.
 |
| Konsuegra, vetrenjače s kojima se „borio“ Don Kihote © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Vettrenjače Konsuegre © Ivana Dukčević
Konsuegra © Ivana Dukčević
Kastilja La Manča poznata je po nepreglednim plantažama šafrana, specifičnom cveću nežnih ljubičastih cvetova, sa žuto-narandžastim tučkom i prašnicima – jedinim delovima biljke koji se kao začin koriste u ishrani. Šafran je u Španiju stigao u srednjem veku s Mavarima, koji su najvećim delom Španije (i Portugala) vladali oko 700 godina. Sastojak neophodan pripremanju u istočnjačkoj kuhinji, vremenom se odomaćio i u lokalnoj, te se danas tradicionalno špansko jelo paelja (paella), ne može zamisliti bez šafrana, začina koji boji pirinač u žuto. Ipak, za „bojenje“ pirinča, danas se ne koristi čist šafran, već se u začin ubacuje tek nekoliko procenata istog. Razlog ovome je cena sušenog šafrana – najskupljeg začina na svetu, čiji je jedan gram četiri puta skuplji od grama zlata, što ovu biljku čini najvrednijom začinskom biljkom na svetu. Potrebno je oko sto pedeset cvetova šafrana, kako bi se izdvojio samo jedan gram sušenog začina ove biljke. U oktobru, kada se šafran bere, u Konsuegri se održava lokalno takmičenje u odvajanju tučka i prašnika od ostatka cveta. Kraj ljubičastih polja, za dugačkim stolovima nalik onim za seoska svadbena slavlja, sede lokalci koji, čim krene odbrojavanje, brzim pokretima ruku, vešto čupaju ispred njih na ogromnu gomilu poslagane cvetove šafrana, odvajajući samo jestive delove. Kada se odbrojavanje završi, pobeđuje onaj ko je u toku određenog vremena uspeo da skupi najveću količinu, izmerenu na vagama za precizno merenje.
.
.
 |
| Kastilja La Manča, šafran: 1 gr = 4,5 evra © Ivana Dukčević |
Paelja (paella) © Ivana Dukčević
 |
| Kastilja La Manča, Las Virtudes © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
.
U samom središtu zemlje, osamdeset kilometara južno od Madrida, na vrhu brda okruženog rekom nalazi se jedan od najlepših gradića Španije i njena stara prestonica, Toledo. Dolazeći s juga, autoputem iz iz Andaluzije, kada smo mu prišli sasvim blizu i ugledali ga ispred sebe, sa suprotne strane reke, postalo je jasno koliki je značaj u srednjem veku imao njegov geografski položaj. Čitav omanji grad podignut visoko na brdu, u čijem podnožju duboko u kanjonu – i naizgled u punom krugu, teče reka Taho (Tajo), nalik je prirodnom utvrđenju. U kasno popodne, s platoa duž oboda susednog brda, posmatrali smo Toledo koji sa ovog mesta ostavlja romantičnu sliku u oku posmatrača. Gotovo sve panoramske slike grada fotografisane su sa ovog mesta, a pre nekoliko vekova – El Greko (El Greco) – Grk poreklom sa Krita i čuveni dvorski slikar španskog kralja, odavde je ovekovečio pejzaž Toleda u oluji, na svom platnu.
.
.
.
.
 |
| Toledo © Ivana Dukčević |
.
.
.
.
Španija Kastilja La Manča, Španija Kastilja La Manča, Španija Kastilja La Manča, Španija Kastilja La Manča