Posted on 25 okt 2014

/ off

HRVATSKA / Istra

Šetnja po Istri…

Poreč i Rovinj

„Letujte tamo gde su vam letovali roditelji“, bio je slogan Hrvatske turističke zajednice čiji su bilbordi leta 2010. preplavili Beograd. I zaista, mnogi od nas sećaju se detinjstva kada su se planovi za predstojeći letnji raspust neizbežno završavali negde na potezu između Umaga i Cavtata. Odavno više nije tako, ali se stvari ipak menjaju i priličan broj turista iz ovih krajeva ponovo se vraća u prelepu Istru…

Rovinj © Ivana Dukčević

Rovinj © Ivana Dukčević

Poreč, marina © Ivana Dukčević

Poreč, Eufrazijeva bazilika © Ivana Dukčević

Poreč © Ivana Dukčević

* Tekst i fotografije deo su publikovanog teksta o Istri, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. <nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje bez dozvole autora.

*The text and photographs are parts of the published article on Istria, protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Zbog značajnog broja pripadnika italijanske manjine i činjenice da je njen veliki deo sve do Drugog svetskog rata vekovima pripadao Veneciji (kasnije Italiji), gradovi i gradići Istre arhitektonski se donekle razlikuju od mesta centralne Dalmacije. Osim iz istorijskih razloga, i sam duh stanovnika najvećeg jadranskog poluostrva doprineo da oni ponesu naziv kao da su deo potpuno odvojenog etniciteta – Istrani. Neki od njih iz jugozapadnog dela Istre, još uvek se služe takozvanim „istarskim“ jezikom, varijacijom italijanskog sa jakim korenom latinskog.

Za razliku od ostatka hrvatskog primorja, osim same obale poluostrvo Istru zanimljivim čine i mala mesta u kopnenom delu, na nekoliko desetina kilometara od mora, kao čuveni Motovun, na primer. Kamene kuće pastelnih boja u selima smeštenim na vrhovima brda, sa crkvenim tornjevima koji štrče u središtu, svojom arhitekturom neodoljivo podsećaju na zdanja u samo dvestotinak kilometara udaljenoj Veneciji, a položajem na obronku brda – na italijansku provinciju Toskanu.

Poreč © Ivana Dukčević

Osim mletačkih gradića na vrhovima brda, Istra je poznata po vinogradima i vinu, ali i po neobično cenjenoj i skupoj gljivi (150 – 4000 evra za 1 kilogram), još neobičnijeg naziva – tartuf. Skupi i retki beli tartuf – ali i češći i nešto jeftiniji crni, obično rastu 10 – 30 cm ispod zemlje, tik uz plitko korenje listopadnog drveća (pretežno hrasta). Iako ih ima i u šumama Srbije, zbog značajne količine tartufa (naročito belih) Istra spada u jedan od najpoznatijih regiona Evrope. Na pijacama većih gradova ovog poluostrva, naročito u Rovinju, uvek ćete naići na lepo upakovane proizvode od tartufa, gljive čiji jak ukus neobično podseća na mešavinu pečurki, belog luka i francuskog sira rokfor (roquefort).

Osim tarfufa mariniranih u teglicama, na pijaci možete kupiti i sos od belog luka, pečuraka i tartufa, maslinovo ulje sa aromom najčešće belog tartufa, ali i bagremov med sa tartufima. Neka jela od tartufa danas mogu da se kupe i u lokalnim samoposlugama – umesto uobičajenih sa na primer sirom, jedna istarska fabrika testenine proizvodi njoke sa tartufima.

Još od srednjeg veka znalo se da svinje ne mogu da odole tartufima, te su ih ljudi koristili kako bi došli do ovog delikatesa kome se pripisuju i svojstva afrodizijaka. Ipak, kada pronađe tartuf, svinju je veoma teško odvojiti od istog, te se za pronalaženje ove podzemne gljive već neko vreme koriste za to specijalno obučeni psi.

Rovinj, proizvodi od tartufa © Ivana Dukčević

Rovinj © Ivana Dukčević

Ali, vratimo se istarskom primorju… U odnosu na turističku posetu i kulturno-istorijski značaj, osim Pule na jugu, dva najznačajnija primorska gradića Istre su Poreč i Rovinj.

Svojim zanimljivnim položajem na izduženom poluostrvu – na obronku strmog brda, mletačkim, kamenim kućama pastelno žutih, okerastih i ružičastih, ali i jarkih crvenih, plavih i tamno smeđih nijansi, Rovinj svake godine privlači veliki broj turista. Osim rimskog amfiteatra u Puli (Pulske arene), nekadašnji italijanski Rovigno verovatno je najposećenija stanica mnogobrojnih, pretežno italijanskih i nemačkih turista u obilasku Istre. Atmosfera renesansnog, mediteranskog gradića oseća se u šetnji strmim, kamenom popločanim ulicama, između zidova kuća koje su ponekad toliko blizu da ih možete dodirnuti obema rukama, sa vešom koji se suši poređan na kanapu visoko iznad glava. Ulice, ali i kafeterije, taverne i suvenirnice, tokom jula i naročito avgusta prepune su stranaca naoružanih fotoaparatima, te je ponekad naporno probijati se kroz veliku gužvu.

Na vrhu strmog brda starog grada, na platou se smestila Crkva Svete Eufemije, zaštitnice grada. Unutrašnjost crkve ukrašena je u baroknom maniru tipičnom za katoličke crkve u okruženju. Iako će vas naizgled nesigurno, drveno stepenište možda odvratiti, nemojte propustiti da se popnete na 62 metara visok crkveni toranj, sa kojeg se pružaju predivni panoramski pogledi na Rovinj, uvale i ostrvca uz samu obalu.

Rovinj © Ivana Dukčević

Rovinj, stepenište do vrha zvonika Crkve Svete Eufemije © Ivana Dukčević

Rovinj, pogled sa vrha zvonika Crkve Svete Eufemije © Ivana Dukčević

Rovinj © Ivana Dukčević

Rovinj © Ivana Dukčević

Između Rovinja i Poreča, jednim delom uz samu magistralu nalazi se zanimljiv, desetak kilometara dug prirodni zaliv – ušće reke Pazinčice u Jadransko more – Limski kanal. Zelena reka koja se ogleda u zelenilu okolnih brda i liči na fjord ili klisuru, u stvari je potopljena krečnjačka dolina prosečne širine oko 600 metara. Kanalom mahom plove turistički brodići, na obali niču restorani, a sam zaliv poznat je i po uzgoju školjki (ostrige i mušule). Ime „Limski“ dobio je po nekadašnjoj granici (na latinskom – limes) strorimskih provinicija Italije i Dalmacije.

Rovinj © Ivana Dukčević

Rovinj © Ivana Dukčević

Za razliku od kitnjastijeg i većeg Rovinja, samo sat vremena vožnje udaljen gradić Poreč (nekadašnji italijanski Parenzo), živi nešto malo mirnijim životom. Sa starim gradom smeštenim na manjem, izduženom poluostrvu i razuđenom obalom, popularnija je destinacija za klasično letovanje. U porečkim uvalama istočno od centra – Plavoj i Zelenoj laguni, do kojih stazom u šumarku između visokih borova i pinija vozi turistički vozić, nalaze se stenovite i šljunkovite plaže tipične za ovaj deo jadranske obale. U ovim uvalama nalaze se i neki od najluksuznijih hotela i kompleksa apartmana u čitavom regionu, sa raznovrsnim sadržajima i uređenim, šljunkovitim plažama (Hotel Laguna Mediteran, Hotel Zorna, Hotel Delfin, itd).

U centru starog dela Poreča, u ulici paralelnoj sa glavnom, nekada starorimskom – Dekumanovom, nalazi se jedno od šest mesta na listi UNESCO-ve svetske kulturne baštine na tlu Hvatske. Ranovizantijska Eufrazijeva bazilika sagrađena je tokom V i VI veka, na obzorju hrišćanstva u Evropi, za vreme vladavine čuvenog vizantijskog cara Justinijana. Poznata je po jednostavnoj, jednobrodnoj konstrukciji vezanoj za period ranog hrišćanstva, kao i predivnim geometrijskim dekoracijama u raznobojnom mermeru. U crkvi se nalaze i mozaici (unutar zdanja i u dvorišnom delu) sa predstavama iz života Hrista, pokrovitelja crkve biskupa Eufrazija, kao i medaljonima sa likovima svetaca i mučenika za veru. S obzirom da je sazidana na temeljima jedne ranije crkve, neki mozaici potiču čak iz III veka. U dvorišnom delu crkve videćete i najpoznatiji mozaik sa ribom (ranohrišćanska predstava Hrista), koji u gradu možete kupiti kao suvenir, magnet, ili motiv na razglednici. U jednom delu kompleksa nalaze se ostaci mermerne krstionice.

Sa vrha nevelikog zvonika Eufrazijeve bazilike, ispod teških gvozdenih zvona puca pogled na razasute, zagasito crvene i smeđe krovove starog Poreča. Nekoliko kuća dalje od bazilike, nalazi se kamena kuća sa dvorištem – atelje sa prodajnom galerijom poznatog slikara Potočnjaka.

U daljini, sa zvonika se vidi riva sa kafeterijama, na koju tokom letnjeg perioda svakodnevno pristaju brodovi na jednodnevnom izletu za Veneciju. Boraveći u Istri, po ceni od oko 50 evra možete otploviti na jednodnevni izlet brodom u Veneciju. Svakoga dana, iz luke Poreča, Rovinja i Pule, oko 8 sati ujutro brzi katamarani polaze put nekadašnje Mletačke republike i u njen centar stižu oko 10 h ujutro. Na raspolaganju vam je oko 5 – 6 sati, pre nego što na doku u južnom delu ostrva Venecije (Dorsoduro) brodovi ne krenu nazad na svoj jednočasovni put kroz venecijansku lagunu, a onda dobivši na ubrzanju, otvorenim morem zaplove nazad za Istru…

U blizini rive nalazi se i jedna od dve preostale kule nekadašnjih, srednjovekovnih zidina – Rotonda. Na nivoima unutar kule, ali i na njenom vrhu danas možete uživati u koktelima lokalnog kafea, sa pogledom na veći deo Poreča, oko vas.

Ako se u Poreču zateknete tokom leta, nemojte otići pre nego što probate sladoled. Da li će to biti onaj industrijski, dobrog kvaliteta i na kuglu, ili onaj koji u centru grada u svojim poslastičarnicama prodaju mnogobrojni pripadnici albanske manjine, odluka je na vama. U oba slučaja nećete pogrešiti, jer Poreč je poznat i po sladoledu.

Istra Poreč Rovinj, Istra Poreč Rovinj, Istra Poreč Rovinj, Istra Poreč Rovinj, Istra Poreč Rovinj, Istra Poreč Rovinj

Hrvatska