Posted on 23 okt 2014

/ off

ITALIJA / Pestum (Paestum)

*Tekst i fotografije deo su publikovane knjige „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3) u izdanju Samizdata B92, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik Republike Srbije, br. 104/2009 i 99/2011. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta, niti fotografija, bez dozvole autora (Ivana Dukčević), i izdavača (za Samizdat B92 – Veran Matić).

*The text and photographs are parts of the published book „Umetnost putovanja“ (ISBN 978-86-7963-499-3), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

**PESTUM (Paestum)**

Grčka u Italiji

Samo sat i po putovanja regionalnim vozom južno od Napulja, nalazi se jedno od dva najznačajnija arheološka nalazišta stare Grčke u Italiji – Pestum (Paestum). Nekadašnja antička Posejdonija, bila je deo starogrčke kolonije na području južne Italije i Sicilije – „Magne Greke“ (Magna Graeca – „Velika Grčka“). Par vekova pre nego što je Rim preuzeo primat na istorijskoj sceni Mediterana, Pestum je bio mesto svetilišta i nekropola Grka, u jednom.

Pestum © Ivana Dukčević

Pestum © Ivana Dukčević

Većina turista koji posećuju Pestum, ili su na proputovanju kroz južnu Italiju, ili su stacionirani u Napulju, te u Pestum dolaze na jednodnevni / poludnevni izlet (za obilazak arheološkog nalazišta i muzeja, dovoljno je izdvojiti oko 3 sata). Osim drumom, na lokalitet je najlakše stići regionalnim vozom iz Napulja.

Pestum je praktično selo, mesto čiji broj stanovnika (zvanično – njih 981), verovatno odgovara prosečnom broju turista koji ga poseti u roku od par dana. Zbog toga, iako se selo i arheološko nalazište nalaze u blizini železničke stanice i glavnog pružnog pravca ka jugu Italije, postoji samo nekoliko vozova koji tokom dana polaze iz Napulja, i staju na ovoj stanici.

U neposrednoj blizini Napulja, nalaze se predivni arheološki ostaci antičkih gradova – Pompeje i Herkulanuma, i u njima neki od najboljih primeraka freski iz rimskog carskog perioda. „Zahvaljujući“ erupciji vulkana Vezuva, koji je ove gradove i njihove stanovnike u I veku naše ere zbrisao sa lica zemlje, lava i vulkanski pepeo koji su prekrili ostatke, sačuvali su od zuba vremena crtice iz života Rimljana – freske, mozaike i upotrebne predmete.

Za razliku od Rimljana, antički Grci na svojoj matičnoj teritoriji nisu imali pošast u vidu vulkana, te je u odnosu na rimske freske, izuzetno malo starogrčkog slikarstva ostalo očuvano. Međutim, slučaj je hteo da su jedno vreme, a naročito tokom VIII i VII veka pre naše ere, Grci – i pre Rimljana, bili vladari južne Italije, te su predivne strogrčke freske, pretežno sa nadgrobnih spomenika, u velikom broju otkrivene na području Pestuma.

Arheološko nalazište Pestum, najpoznatije je po tri velika grčka hrama koja se danas nalaze na prostranoj livadi.Sazidana u dorskom stilu, u VI i V veku pre naše ere, posvećena su: bogovima i boginjama: Heri (Il Tempio de Hera), Posejdonu (Il Tempio di Nettuno o Poseidone) i Atini (Il Tempio de Cerere o Atina). Postoji samo još nekoliko mesta u samoj Grčkoj, na kojima možete videti ovako očuvane primerke dorskog arhitektonskog stila. Osim hramova, na arheološkom nalazištu nalaze se i ostaci grčke agore, grčke kuće (sa posebnim delovima za muškarce / žene), foruma (iz nešto kasnijeg perioda), i mali amfiteatar.

Pestum © Ivana Dukčević

Pestum © Ivana Dukčević

Pestum © Ivana Dukčević

Oko 1,5 km južno od samih hramova, 1968. godine otkrivena je velika grčka nekropola sa predivnim nadgrobnim freskama. Sve freske izložene su u obližnjem Nacionalnom arheološkom muzeju Pestuma (Museo Archeologico Nacionale di Paestum), koji se nalazi u okviru arheološkog nalazišta.

Iz prave riznice primeraka grčkog freskoslikarstva koju u malo kom muzeju možete videti, izdvaja se freska koja se nalazi i na velikom broju suvenira – „Ronilac“ (Tomba del Tuffatore), iz V veka. Ova freska sa tavanice jedne od grobnica, još uvek predstavlja zagonetku – najverovatnije čoveka koji je na tom mestu sahranjen, a kome je ronjenje izgleda bilo ili zanimanje, ili pasija. Osim tavanice, na četiri zida unutar grobnice oslikana je i kompozicija nazvana „Simpozijum“ – jedina očuvana starogrčka slika na svetu na kojoj se nalaze ljudske figure.

Nacionalni arheološki muzej Pestuma, „Ronilac“ © Ivana Dukčević

Nacionalni arheološki muzej Pestuma, starogrčka grobnica © Ivana Dukčević

Pored velikog broja fresaka, u prizemnom delu muzeja u Pestumu nalaze se i ostaci skulptura, figurina, oružja i oklopa, upotrebnih predmeta, muzičkih instrumenata, nakita, zemljanih vaza i tanjira, ali i arhitektonskih delova hramova.

Na prvom spratu muzeja, možete pogledati postavku vezanu za period pre dolaska Grka i Rimljana, praistorijsko naselje koje je otkriveno ispod antičkih hramova. Delove postavke čine: grnčarija, kameni i bronzani alati, kao i ostaci figurine „Pestumske Venere“, kulta ženskih boginja iz perioda neolita, koje su pronađene na više mesta u Evropi i delovima istočnog Mediterana.

Godine 1998, arheološka nalazišta iz perioda antičke Grčke: Pestum, kao i obližnju – Veliju (Velia), UNESCO je proglasio delom svetske kulturne baštine.

Nacionalni arheološki muzej Pestuma © Ivana Dukčević

INFO

Ako ste u prilici da Pestum posetite boraveći u Napulju, najbolje je da za to iskoristite subotu ili nedelju. Na železničkoj stanici u Napulju, za ove dane možete kupiti celodnevnu kartu za regionalni voz do Pestuma i nazad, u bilo kom terminu, po ceni od 10 evra. Radnim danima, karta za voz u jednom smeru košta oko 6,20 evra. Prvi jutarnji voz koji kreće iz Napulja i staje u Pestumu, polazi u 8.30 h – posle njega, sledeći je tek oko podneva. U povratku, poslednji u smeru Napulja prolazi između 18 i 19 h. Ipak, savet je da na licu mesta proverite da u međuvremenu nije došlo do promene reda vožnje.

Ulaznice za Pestum (arheološko nalazište i muzej) koštaju oko 10 evra. Deca ispod 18 godina ne plaćaju ulaznice.

Radno vreme: Muzej – svakodnevno (osim prvog i trećeg ponedeljka u mesecu), 9 – 18.45 h

Arheološko nalazište – svakodnevno od 8.45 h. Dok se u zimskim mesecima zatvara već u 16 h, tokom letnje sezone radi do 19.30 h.